山豆根,中藥名。為豆科(ke)植物越南槐的干燥(zao)根和根莖。其(qi)苦(ku),寒;有(you)毒。有(you)清熱解毒,消腫利咽之功效,常用于火毒蘊結,乳(ru)蛾喉(hou)痹,咽喉(hou)腫痛,齒齦(yin)腫痛,口(kou)舌(she)生(sheng)瘡。
《開寶本草》:“主解諸藥毒(du),止痛(tong)。消(xiao)瘡腫毒(du),急(ji)黃發熱(re)咳嗽,殺小蟲。”
《本(ben)草圖經》云(yun):“生(sheng)劍南及(ji)宜州、果州山谷。今廣西(xi)亦(yi)有,以(yi)忠州、萬(wan)州者為佳苗(miao)蔓(man) 如(ru)豆,根以(yi)此為名葉青,經疼(teng)不凋,八月采根用。”又曰:“廣南者如(ru)小槐,高尺余。”
《本草品匯精(jing)要》云:“道(dao)地(di)宜州、果(guo)州、以忠、萬州者佳。”
《本草求真(zhen)》:“山豆根(gen),功專(zhuan)瀉心保肺,及(ji)降(jiang)陰經火逆,解咽喉腫(zhong)痛第一要藥(yao)。緣少陰之脈,上(shang)循咽喉,咽喉雖處(chu)肺上(shang),而肺逼近于(yu)心,故(gu)凡(fan)咽喉腫(zhong)痛,多(duo)因心火挾其相(xiang)火交熾,以(yi)致逼迫不寧耳。治常用此以(yi)降(jiang)上(shang)逆之邪,俾(bi)火自上(shang)達下,而心氣因爾以(yi)除。”
《本(ben)草經疏》:“山豆根,甘所(suo)以(yi)和(he)毒(du),寒(han)所(suo)以(yi)除熱(re)(re)(re)(re),凡毒(du)必熱(re)(re)(re)(re)必辛(xin),得清寒(han)之氣(qi),甘苦之味(wei),則諸(zhu)毒(du)自解(jie),故(gu)為解(jie)毒(du)清熱(re)(re)(re)(re)之上藥(yao)。凡痛必因于熱(re)(re)(re)(re),毒(du)解(jie)熱(re)(re)(re)(re)散(san),則痛 自止,瘡腫自消(xiao)。急黃(huang),乃(nai)血熱(re)(re)(re)(re)極所(suo)發,故(gu)必發熱(re)(re)(re)(re),熱(re)(re)(re)(re)氣(qi)上熏則發咳(ke)嗽。諸(zhu)蟲亦濕熱(re)(re)(re)(re)所(suo)化(hua),故(gu)悉主之,而多(duo)獲奇效也(ye)。”
分布于(yu)廣西、廣東、江(jiang)西、四(si)川(chuan)等(deng)省。《本草品匯(hui)精(jing)要》云(yun):“道(dao)地宜州、果州、以忠、萬州者佳。”
越南槐的根(gen)莖呈不規則的結節(jie)狀(zhuang),頂端常殘存(cun)莖基,其下著生根(gen)數(shu)條。根(gen)呈長圓柱形,常有分枝,長短不等,直徑0.7~37.5px。表面棕色(se)至(zhi)棕褐(he)色(se),有不規則的縱皺紋及橫長皮孔樣突起。質堅硬,難折(zhe)斷,斷面皮部(bu)淺棕色(se),木部(bu)淡黃色(se)。有豆腥(xing)氣,味極苦。
豆科植物越南(nan)槐的干燥根和根莖。
功效
清熱解毒(du),消腫利咽(yan)。
主治
火毒蘊結,乳蛾喉(hou)痹(bi),咽喉(hou)腫痛,齒齦(yin)腫痛,口舌生(sheng)瘡(chuang)。
除(chu)去(qu)殘莖及雜質(zhi),浸泡,洗凈(jing),潤透,切厚(hou)(hou)片(pian),干燥。本品呈(cheng)不規則的類圓(yuan)形厚(hou)(hou)片(pian)。外表皮(pi)棕(zong)色(se)(se)至(zhi)棕(zong)褐色(se)(se)。切面皮(pi)部淺(qian)棕(zong)色(se)(se),木部淡黃色(se)(se)。有(you)豆腥(xing)氣(qi),味極苦。