發端于武(wu)漢(han)蔡甸的(de)(de)大型原創歌(ge)劇《高山流水》近日在國家大劇院唱響。楚方言的(de)(de)特(te)色唱段、古音繞梁的(de)(de)韻味、詩意舞美的(de)(de)布景使該劇贏(ying)得中(zhong)外觀眾熱烈(lie)掌(zhang)聲。
“高山流水遇知(zhi)音(yin)(yin)”典(dian)(dian)故(gu)(gu)是楚文化重要(yao)組成部分,也(ye)是武(wu)漢(han)本(ben)土(tu)文化典(dian)(dian)范(fan)。歌(ge)劇對原故(gu)(gu)事進(jin)行了新編:伯牙是一位操琴(qin)大家,也(ye)是晉國使(shi)臣。他(ta)出(chu)使(shi)楚國,遭遇楚王(wang)的(de)譏諷,認為他(ta)的(de)音(yin)(yin)樂(le)軟綿無(wu)力。他(ta)回(hui)到晉國,晉王(wang)貪圖(tu)享樂(le),認為他(ta)的(de)音(yin)(yin)樂(le)表達不出(chu)歡愉的(de)樂(le)感,最終只有鐘(zhong)子期聽出(chu)了他(ta)音(yin)(yin)樂(le)的(de)純(chun)凈。
值得注意(yi)的(de)是,坐落(luo)在(zai)武漢市蔡甸區馬鞍山南鳳凰嘴(zui)上的(de)鐘子期(qi)墓,是知(zhi)音傳(chuan)(chuan)說歷史文(wen)化(hua)傳(chuan)(chuan)承的(de)重要文(wen)物(wu)載體(ti)。“知(zhi)音故(gu)里”蔡甸,已(yi)連續六(liu)年舉辦(ban)祭祀楚(chu)隱賢鐘子期(qi)活動,鐘子期(qi)公園已(yi)成為知(zhi)音文(wen)化(hua)重要旅游景點。
早(zao)在2000年(nian),蔡甸區為(wei)打造“知(zhi)(zhi)音(yin)(yin)(yin)文化(hua)之根(gen)”這個品牌,成立知(zhi)(zhi)音(yin)(yin)(yin)文化(hua)研究會,組織本地(di)專(zhuan)家學者開展知(zhi)(zhi)音(yin)(yin)(yin)文化(hua)資料收集整理;在漢(han)陽一中建立“知(zhi)(zhi)音(yin)(yin)(yin)文化(hua)傳(chuan)承基地(di)”,興建知(zhi)(zhi)音(yin)(yin)(yin)傳(chuan)說組雕;舉辦知(zhi)(zhi)音(yin)(yin)(yin)文化(hua)藝術節,鐘(zhong)(zhong)子期祭祀活動;出版《知(zhi)(zhi)音(yin)(yin)(yin)九(jiu)章》等書籍,錄制知(zhi)(zhi)音(yin)(yin)(yin)文化(hua)音(yin)(yin)(yin)樂(le)專(zhuan)題片(pian)和(he)電(dian)視專(zhuan)題片(pian),護理和(he)整修(xiu)鐘(zhong)(zhong)子期墓(mu)等一系列工(gong)作(zuo)。
直至2014年,“伯牙子期傳說”入選第四批國(guo)家級非物質文(wen)化遺(yi)產保護名錄。這一傳說還將申報世(shi)界非物質文(wen)化遺(yi)產。
據長江(jiang)商(shang)報記者了解,由中法(fa)武(wu)漢(han)(han)生態(tai)示范城(cheng)、蔡甸區(qu)人(ren)(ren)民政府、武(wu)漢(han)(han)市文(wen)化局聯合(he)出(chu)品,并由武(wu)漢(han)(han)歌(ge)舞(wu)劇(ju)(ju)(ju)(ju)院與武(wu)漢(han)(han)愛樂(le)樂(le)團(tuan)聯合(he)演(yan)出(chu)的(de)《高山流水》,是武(wu)漢(han)(han)歌(ge)舞(wu)劇(ju)(ju)(ju)(ju)院的(de)第(di)一部原創歌(ge)劇(ju)(ju)(ju)(ju),反映(ying)一場“靈魂的(de)對(dui)話”,彰顯古(gu)代人(ren)(ren)文(wen)精(jing)神。2014年(nian),該劇(ju)(ju)(ju)(ju)榮獲中國第(di)二屆歌(ge)劇(ju)(ju)(ju)(ju)節“最佳劇(ju)(ju)(ju)(ju)目(mu)獎”及(ji)編(bian)劇(ju)(ju)(ju)(ju)、舞(wu)美、指揮等多個單項(xiang)獎,2015年(nian)入選國際藝(yi)術基金資助項(xiang)目(mu),2016年(nian)入選國家大劇(ju)(ju)(ju)(ju)院歌(ge)劇(ju)(ju)(ju)(ju)節。
知(zhi)音(yin)(yin)文化研(yan)究專家表示(shi),“高(gao)(gao)山(shan)流水”和“知(zhi)音(yin)(yin)”已是中華(hua)民族基本(ben)的(de)文化符(fu)號,具有促進中華(hua)民族文化認(ren)同(tong)的(de)深遠意蘊,在(zai)國際經濟(ji)與(yu)文化交(jiao)流中也日益發揮著重(zhong)要(yao)作用。此(ci)次《高(gao)(gao)山(shan)流水》進京,也是通過知(zhi)音(yin)(yin)文化來吸引更多的(de)中外(wai)企業家們,到中法生態示(shi)范(fan)城(cheng)創業,續(xu)寫一(yi)(yi)段(duan)新的(de)知(zhi)音(yin)(yin)傳奇,見證(zheng)一(yi)(yi)座知(zhi)音(yin)(yin)之城(cheng)的(de)綠色崛起。
a、《列子?湯(tang)問》:伯(bo)牙(ya)(ya)善鼓(gu)琴(qin),鐘(zhong)子期善聽(ting)。伯(bo)牙(ya)(ya)鼓(gu)琴(qin),志(zhi)在登高山。鐘(zhong)子期曰(yue):“善哉(zai)(zai)!峨峨兮(xi)若(ruo)泰山!”志(zhi)在流(liu)水。鐘(zhong)子期曰(yue):“善哉(zai)(zai)!洋洋兮(xi)若(ruo)江河!”伯(bo)牙(ya)(ya)所念,鐘(zhong)子期必得(de)之(zhi)。伯(bo)牙(ya)(ya)游于泰山之(zhi)陰,卒逢暴雨,止于巖下;心悲,乃(nai)援(yuan)琴(qin)而鼓(gu)之(zhi),初為霖林之(zhi)操,更造崩山之(zhi)音。曲(qu)每(mei)奏,鐘(zhong)子期輒窮其趣。伯(bo)牙(ya)(ya)乃(nai)舍琴(qin)而嘆曰(yue): “善哉(zai)(zai)!善哉(zai)(zai)!子之(zhi)聽(ting)夫(fu)!志(zhi)想象(xiang)猶吾心也,吾于何逃(tao)聲哉(zai)(zai)?”
b、《呂氏(shi)春秋》:伯牙鼓(gu)琴,鐘(zhong)(zhong)(zhong)子(zi)期聽之,方鼓(gu)琴而(er)志(zhi)(zhi)在太山(shan),鐘(zhong)(zhong)(zhong)子(zi)期曰:“善哉(zai)乎鼓(gu)琴,巍(wei)巍(wei)乎若太山(shan)。”少(shao)選之間,而(er)志(zhi)(zhi)在流(liu)水,鐘(zhong)(zhong)(zhong)子(zi)期又曰:“善哉(zai)乎鼓(gu)琴,湯湯乎若流(liu)水。”鐘(zhong)(zhong)(zhong)子(zi)期死,伯牙破琴絕弦,終身不復(fu)鼓(gu)琴,以為世無足復(fu)為鼓(gu)琴者。
《列子》所(suo)述(shu)“泰(tai)(tai)山(shan)(shan)”與《呂(lv)氏春秋》所(suo)言“太(tai)山(shan)(shan)”,乃泛言山(shan)(shan)之大者,非指東岳泰(tai)(tai)山(shan)(shan)。
a、《荀子?勸學篇(pian)》記載的“伯牙鼓琴而(er)六馬仰秣(mo)”。
b、東漢蔡邕《琴操(cao)》一(yi)書在《水仙(xian)操(cao)》一(yi)曲題解中增加的(de)伯(bo)牙(ya)從成連學琴的(de)傳說。
c、歷代(dai)琴(qin)譜和(he)樂論所記載的(de)《高山流水(shui)》古(gu)琴(qin)曲(qu)由伯牙創作(zuo)的(de)傳說。
明代馮夢龍(long)創作的(de)白(bai)話小說《俞(yu)伯牙摔(shuai)琴(qin)謝知(zhi)音(yin)》,以完整的(de)故(gu)事情(qing)節,對知(zhi)音(yin)傳說作了(le)加(jia)(jia)工(gong)再創造,將伯牙定(ding)為(wei)晉國上大(da)夫,將鐘子期的(de)身份改為(wei)樵(qiao)夫,并為(wei)伯牙加(jia)(jia)上俞(yu)姓,補(bu)名為(wei)俞(yu)瑞,為(wei)鐘子期補(bu)名為(wei)鐘徽。將故(gu)事發生地明確定(ding)為(wei)漢陽的(de)漢水(shui)口。
現(xian)在人們(men)講述的傳說(shuo)內容大都來自馮(feng)夢龍(long)的小(xiao)說(shuo)版本(ben)。
知音故事在民(min)間流傳(chuan)內容大體相同,只是經過人們(men)不斷加工,內容不斷豐富,情節因此也(ye)略(lve)有差異。
①“主流”傳說
俞伯牙在蓬萊(lai)仙島上學到高超琴(qin)藝后,被(bei)周天子拜為司樂太師之職。他奉命修樂譜,專(zhuan)程去楚地采風。