位于閬中(zhong)東(dong)南,嘉(jia)陵江對(dui)岸的大(da)(da)像山(shan)麓,初名(ming)大(da)(da)像寺(si),宋時(shi)敕名(ming)永安禪,明代恢復(fu)舊(jiu)名(ming),俗(su)稱(cheng)大(da)(da)佛(fo)寺(si)。寺(si)院(yuan)占地6公頃,主(zhu)要以大(da)(da)佛(fo),即釋迦(jia)摩尼尊像為(wei)主(zhu)要景點。
寺內靠山有(you)坐拋石佛一尊,為(wei)閬中人何居(ju)士(shi)于唐代宗末年、德(de)宗初年所鑿,乃釋迦牟尼坐像。
他(ta)高9.88米(mi)(mi)(mi);頭盤螺髻,面(mian)長二(er)、九米(mi)(mi)(mi),寬二(er)米(mi)(mi)(mi),為長方形;佛身(shen)著鎏金仙衣(yi),胸口袒露,衣(yi)褶流暢逼真;赤足長一點八米(mi)(mi)(mi),踏于蓮花之上;左手覆膝,右手向前曲伸,中指與拇指微掐;一雙(shuang)鳳眼,眼簾(lian)低垂,高鼻、大耳(er),嘴(zui)唇微合,儀容嚴肅溫和,端莊慈祥(xiang)。
整個(ge)造像,比例力學顯(xian)粗短,但(dan)仍不失壯美(mei)、雄(xiong)渾,具有(you)宗(zong)教(jiao)傳(chuan)統(tong)石(shi)刻藝(yi)術(shu)之魅力。殿堂內富(fu)有(you)肅(su)穆的氣氛;佛像上(shang)部,建有(you)三(san)層(ceng)閣樓,檐飛角挺,頂蓋筒瓦。
中(zhong)閣為(wei)道教(jiao)天神(shen)昊(hao)天金闕至(zhi)尊玉后(hou)大帝(玉皇(huang))尊位。意在玉皇(huang)在此休息。回鑾(luan)寺因此得名。大佛腳下,有一個(ge)供(gong)桌,擺(bai)放著許多供(gong)品,供(gong)桌前(qian)擺(bai)著一個(ge)大的紅(hong)蒲(pu)團,右(you)側桌子后(hou)面有一位僧人。再往(wang)前(qian)來(lai),就是被紅(hong)布條隔開,一般人等不得入內(nei)。左邊有一個(ge)隨喜功德的箱子,供(gong)那些善男信(xin)女(nv)布施,中(zhong)間放著三個(ge)較小的蒲(pu)團,一般香客就只能在這里跪拜了(le)。
如果隨喜功德較(jiao)多,可(ke)以(yi)入內,跪拜、進(jin)香,旁邊那位僧(seng)人(ren)還可(ke)敲木魚(yu),誦(song)經文,看(kan)來(lai)極樂世界也脫不開世俗的等級(ji)觀(guan)念(nian)佛(fo)前有(you)水井一(yi)口,水清味甜,佛(fo)教僧(seng)徒(tu)尊為圣水。
大殿通面寬十五米(mi),進深(shen)十米(mi),為僧眾念(nian)經,說法、做佛事(shi)場所。
據石壁(bi)殘碑與潼(tong)川(chuan)府〈新修府志〉記載(zai),大(da)佛為元時大(da)德年(nian)間(jian),縣(xian)內(nei)佛徒為闡釋教義,弘揚(yang)佛法,在此鑿造(zao)(zao),跑今七百(bai)年(nian)左(zuo)右。石刻造(zao)(zao)像為彌(mi)勒尊佛,居縣(xian)內(nei)寺石佛之(zhi)首。
按佛(fo)(fo)(fo)(fo)家"三世佛(fo)(fo)(fo)(fo)"學說解釋,佛(fo)(fo)(fo)(fo)有過(guo)去佛(fo)(fo)(fo)(fo)燃燈、現實(shi)佛(fo)(fo)(fo)(fo)釋迦、未末佛(fo)(fo)(fo)(fo)彌(mi)勒(le)之分(fen)。〈彌(mi)勒(le)下(xia)生經〉載(zai):"彌(mi)勒(le)原出(chu)于婆羅門家庭,后(hou)為(wei)佛(fo)(fo)(fo)(fo)弟子,選佛(fo)(fo)(fo)(fo)入滅,上生于兜率天內(nei)院(yuan),經四千歲(sui)(相當于人間五十億七(qi)千萬(wan)歲(sui))當下(xia)生人間,于華林(lin)園龍華樹(shu)下(xia)成佛(fo)(fo)(fo)(fo),有些寺院(yuan)供奉的笑口常開的袒胸露肚的胖彌(mi)勒(le),實(shi)為(wei)五代時(shi)"契(qi)此"和尚的化身。
據(ju)崖龕(kan)(kān)內壁(bi)刻記(ji)于唐元和(he)四年(nian)(809)的(de)《東山大像精舍(she)何(he)居(ju)(ju)士(shi)記(ji)》,此佛為何(he)居(ju)(ju)士(shi)所(suo)刻。距今已有(you)1100年(nian)歷史,是四川坐佛之一(yi)。據(ju)記(ji)載(zai),他本來住在大像山對岸的(de)蟠(pan)龍(long)山腳,因為遙望(wang)南岸石壁(bi)上隱約有(you)神仙活動,便毅然決然舍(she)棄自家百年(nian)之業,移居(ju)(ju)此地。親手雕鑿崖巒,已時二十余(yu)年(nian),其后綏造(zao)(zao)經(jing)舍(she),廣植林(lin)(lin)木,遂(sui)造(zao)(zao)就(jiu)了這塊竹林(lin)(lin)深(shen)幽,掩映層樓的(de)清凈(jing)地。經(jing)舍(she)一(yi)旁,有(you)一(yi)列160余(yu)階的(de)天梯,雖然不(bu)知道當年(nian)何(he)居(ju)(ju)士(shi)對它任何(he)感(gan)想(xiang),不(bu)過(guo)這種高度,對于沒有(you)仙風(feng)道骨的(de)凡(fan)夫俗子而言(yan),可真是難如(ru)登天的(de)辛苦路(lu)吧。
大(da)佛(fo)(fo)(fo)(fo)由三重檐樓(lou)遮護,稱(cheng)為大(da)佛(fo)(fo)(fo)(fo)寺(si)(si),又名大(da)像寺(si)(si)。五代龍德元年(nian)(nian)(921),在大(da)佛(fo)(fo)(fo)(fo)身(shen)后(hou)添(tian)刻高(gao)10.2厘米小佛(fo)(fo)(fo)(fo)四千余(yu)尊(zun),整(zheng)齊排(pai)列(lie),工藝亦精。宋(song)神宗元豐八年(nian)(nian)(1085),對(dui)大(da)小佛(fo)(fo)(fo)(fo)像進行彩妝(zhuang)。元惠宗二(er)年(nian)(nian)(1336)為大(da)佛(fo)(fo)(fo)(fo)貼金身(shen)。宋(song)太宗雍熙二(er)年(nian)(nian)(985)新(xin)建千部(bu)華法經藏樓(lou)時(shi),大(da)佛(fo)(fo)(fo)(fo)寺(si)(si)敕名永(yong)安禪院(yuan)(yuan)。徽宗崇寧二(er)年(nian)(nian)(1103),因(yin)永(yong)安禪院(yuan)(yuan)與(yu)皇(huang)家永(yong)安陵相犯,避諱(hui)改為福昌院(yuan)(yuan)。明代復稱(cheng)大(da)像寺(si)(si),亦稱(cheng)大(da)佛(fo)(fo)(fo)(fo)寺(si)(si)。不過由于(yu)民(min)國時(shi)佛(fo)(fo)(fo)(fo)金杯盜剝,今(jin)日所見(jian)(jian),就(jiu)(jiu)大(da)多是(shi)崖(ya)壁本色了,新(xin)修的大(da)佛(fo)(fo)(fo)(fo)寺(si)(si)為了妥善(shan)保存這(zhe)些罕見(jian)(jian)文物,寺(si)(si)樓(lou)高(gao)過崖(ya)頂,將大(da)佛(fo)(fo)(fo)(fo)以及兩(liang)面側摩(mo)崖(ya)造像石(shi)刻罩(zhao)護完好,畢竟掉以輕心,就(jiu)(jiu)難得來日方長了,歷代屢經滄桑,光(guang)是(shi)清(qing)朝就(jiu)(jiu)有一(yi)修一(yi)毀,現(xian)存寺(si)(si)廟是(shi)1991年(nian)(nian)所重建,反而各大(da)碑刻才是(shi)舊物。
大(da)佛(fo)(fo)旁有觀音像(xiang)兩尊:一(yi)為(wei)南海觀音,一(yi)為(wei)送子(zi)觀音。大(da)佛(fo)(fo)右側有石窟兩龕,內有經(jing)幢和佛(fo)(fo)像(xiang),為(wei)唐(tang)、宋摩崖(ya)(ya)(ya)造像(xiang)5尊、陀羅尼(ni)經(jing)幢一(yi)處,另(ling)有唐(tang)、宋、元、明(ming)、清歷(li)代(dai)石刻(ke)(ke)24處,鑿崖(ya)(ya)(ya)五穴墓一(yi)處,風化(hua)摩崖(ya)(ya)(ya)石刻(ke)(ke)不可(ke)(ke)辨認(ren)者(zhe)尚(shang)有10余處,共延展(zhan)150余米。摩崖(ya)(ya)(ya)石刻(ke)(ke)中(zhong)(zhong)現(xian)存(cun)宋徽(hui)宗御批敕(chi)牒(die)、碑(bei)記等石刻(ke)(ke)特別珍(zhen)貴。“敕(chi)”,就(jiu)是皇(huang)帝(di)(di)的命令,“牒(die)”指文件;“敕(chi)牒(die)”就(jiu)是皇(huang)帝(di)(di)簽發的詔(zhao)書。這(zhe)份敕(chi)改“永安(an)禪院”為(wei)“福昌(chang)院”的詔(zhao)書,被原樣鑿刻(ke)(ke)在大(da)佛(fo)(fo)右側的石壁上(shang)(shang),現(xian)仍(reng)依稀可(ke)(ke)見,極為(wei)稀罕。此外(wai),在大(da)佛(fo)(fo)寺左側摩崖(ya)(ya)(ya)上(shang)(shang),刻(ke)(ke)有楷書“虎(hu)溪”兩個大(da)字(zi),每個字(zi)長5米、寬4米,恢宏剛勁,為(wei)“上(shang)(shang)柱(zhu)國注賜金魚袋(dai)統治(zhi)河中(zhong)(zhong)母恩書”。傳(chuan)說唐(tang)代(dai)醫學家孫(sun)思邈曾來此采(cai)藥,在這(zhe)里治(zhi)好(hao)一(yi)只生病的老虎(hu),這(zhe)條山(shan)溪遂有“虎(hu)溪”之名。今更置藥師(shi)廟(miao),以為(wei)紀念(nian)。
此(ci)外,大佛(fo)經舍位在(zai)大佛(fo)寺(si)的左下方,是當(dang)年何居士居家禮佛(fo)之地。
大佛(fo)所以能(neng)(neng)在(zai)盤龍山安(an)營扎寨(zhai),民間傳說他和老君、紫蘇從西(xi)天競走(zou)到(dao)云臺觀履行(xing)公事,因為(wei)雄(xiong)雞三(san)唱而(er)停,紫蘇先占(zhan)云臺,老君只好占(zhan)了八(ba)洞,大佛(fo)因而(er)停在(zai)盤龍山上。大佛(fo)并(bing)不(bu)是一(yi)個(ge)能(neng)(neng)夠(gou)輕(qing)易(yi)認(ren)輸(shu)的人(ren),是否滿意,無人(ren)知(zhi)曉。
其實,論地理,人口(kou)條件(jian),他占的地方(fang)旯好。這里北連牛(niu)頭,南(nan)眺印盒,面臨涪(fu)、凱,又能鳥(niao)瞰(kan)梓(zi)州城景(jing)。依(yi)山(shan)傍(bang)水,風(feng)景(jing)秀麗(li),非老君(jun)、紫蘇之地所能相比。
大佛(fo)寺的會期,每年(nian)以佛(fo)歷(即農歷)二(er)月初八的大覺(jue)會最為熱鬧,最為重要。這個會期前,僧徒們提早半年(nian)就開始(shi)準備(bei)。這是佛(fo)寺獨(du)有的會期。
據說這天是大(da)(da)佛(fo)(fo)(fo)(fo)落成揭(jie)紗點睛的(de)(de)(de)(de)日(ri)子(zi)。大(da)(da)佛(fo)(fo)(fo)(fo)從"大(da)(da)徹"、"大(da)(da)悟"、到"大(da)(da)覺",走向了佛(fo)(fo)(fo)(fo)家修(xiu)身(shen)養性(xing)的(de)(de)(de)(de)最高境界(jie),并非一般(ban)的(de)(de)(de)(de)日(ri)子(zi)。其次(ci)是四月初八佛(fo)(fo)(fo)(fo)的(de)(de)(de)(de)誕(dan)生日(ri),二月二十(shi)五的(de)(de)(de)(de)下發出家日(ri),臘(la)月初八的(de)(de)(de)(de)得道成佛(fo)(fo)(fo)(fo)日(ri),以(yi)及(ji)二月二十(shi)五的(de)(de)(de)(de)入涅(nie)(即(ji)死)日(ri)等,都是大(da)(da)佛(fo)(fo)(fo)(fo)寺的(de)(de)(de)(de)重要會期(qi)。
平時還有善男信(xin)女到寺(si)燒(shao)香還愿,歷經元、明兩(liang)代,盛而不衰(shuai)。