擬古
其一
青松勁挺姿(zi),凌霄恥屈盤。種(zhong)(zhong)種(zhong)(zhong)出枝葉,牽(qian)連上松端。秋花起絳煙,旖旎云(yun)錦殷。不(bu)羞不(bu)自立,舒光射丸丸。柏見吐子效,鶴疑縮頸(jing)還。青松本(ben)無華,安(an)得(de)保歲(sui)寒。
其二
龜鶴年壽齊(qi),羽介(jie)所托(tuo)殊。種種是靈物(wu),相(xiang)得忘形軀。鶴有沖霄心,龜厭(yan)曳尾(wei)居。以竹兩附口,相(xiang)將上云衢。報汝慎勿語(yu),一(yi)語(yu)墮泥涂(tu)。
吳江垂虹亭作
其一
斷云一片洞庭帆,玉破(po)鱸魚金破(po)柑。好作新詩繼桑(sang)苧,垂虹秋色(se)滿(man)東南(nan)。
其二
泛泛五湖霜(shuang)氣(qi)清(qing),漫漫不辨水天形。何須織(zhi)女支機石,且戲常(chang)娥稱客(ke)星。
入境寄集賢林舍人
揚帆(fan)載月遠相過,佳氣蔥蔥聽頌歌。路不拾遺知(zhi)政肅(su),野多滯穗是時和。天分秋暑資吟興(xing),晴(qing)獻溪(xi)山(shan)入醉哦。便捉蟾蜍共(gong)研墨,彩(cai)箋書盡剪江波。
重九會郡樓
山清氣爽九(jiu)秋天,黃菊紅茱滿泛船。千里結(jie)言寧有后,群賢(xian)畢(bi)至猥居前。杜(du)郎閑(xian)客今焉是,謝守風流古(gu)所傳。獨把秋英(ying)緣底事(shi),老來(lai)情味向詩偏。
和林公峴山之作
皎(jiao)(jiao)皎(jiao)(jiao)中(zhong)天月(yue),團團徑(jing)千里(li)。震澤乃一(yi)水,所占已過二。娑羅即峴山,謬云形大地。地惟(wei)東吳(wu)偏。山水古佳(jia)麗。中(zhong)有(you)皎(jiao)(jiao)皎(jiao)(jiao)人,瓊衣玉為餌。位維(wei)列仙長(chang)。學與千年對。幽操久獨(du)處。迢迢愿招類。金(jin)飔帶秋威。欻逐云檣至。朝隮輿(yu)馭飆。暮返光(guang)浮(fu)袂。云盲(mang)有(you)風驅(qu)。蟾(chan)餮(tie)有(you)刀利。亭(ting)亭(ting)太(tai)陰宮。無乃瞻星氣。興(xing)深夷險一(yi)。理洞軒裳偽。紛紛夸俗勞。坦(tan)坦(tan)忘懷易。浩浩將我行。蠢蠢須公起。
送王渙之彥舟
集(ji)英春(chun)殿鳴捎歇。神武天臨光(guang)下澈(che)。鴻(hong)臚(lu)初(chu)唱第(di)一(yi)聲(sheng)。白面玉郎年十八。神武樂育天下造。不使敲枰使傳道。衣錦東南第(di)一(yi)州(zhou)。棘璧(bi)湖山兩清(qing)照。襄陽野老漁竿客。不愛紛華愛泉石。相逢不約(yue)約(yue)無(wu)逆(ni)。輿握古書同(tong)岸(an)幘。淫朋嬖(bi)黨初(chu)相慕。濯發灑(sa)心(xin)求(qiu)易(yi)慮。翩(pian)翩(pian)遼鶴云中侶。土(tu)苴尫鴟那一(yi)顧。邇(er)來器(qi)業何(he)深至。湛湛具區(qu)無(wu)底(di)沚。可憐一(yi)點(dian)終不易(yi)。枉駕殷勤尋漫仕(shi)(shi)。漫仕(shi)(shi)平(ping)生四(si)方走。多與英才并肩肘。少有俳辭能罵鬼。老學鴟夷漫存口。一(yi)官聊具三徑資。取舍殊涂(tu)莫回首(shou)。
元祐戊辰九月廿三日。溪堂米黻記(ji)。
《蜀素帖》有宋(song)“米姓之(zhi)印”、“金(jin)粟山藏經(jing)紙(zhi)”等(deng)印;明“文征明印”、“王衡之(zhi)印”等(deng)印;清(qing)“乾隆(long)宸(chen)翰(han)”、石(shi)渠寶(bao)笈(ji)、乾隆(long)御(yu)覽之(zhi)寶(bao)、石(shi)渠定(ding)鑒、寶(bao)笈(ji)重(zhong)編、“嘉慶御(yu)覽之(zhi)寶(bao)”等(deng)數(shu)枚印。
帖(tie)幅前有(you)清(qing)乾隆(long)題“米(mi)芾書蜀(shu)素帖(tie)神品”,以(yi)及歷代名人鑒藏者題文,有(you)如:
明祝允明題曰:南宮帖。予(yu)見數本(ben)。每見未(wei)嘗無所得(de)。此藏(zang)汪宗(zong)道家(jia)。尤(you)為精粹。余比有(you)意學米。安得(de)常對(dui)面(mian)也。臨別漫志于尾。唐宋書苑大家(jia)。不過數輩。宗(zong)道皆能致(zhi)之。歐陽公謂物(wu)長聚于所好。信哉。
明(ming)顧從義(yi)題(ti)曰:蜀素一卷(juan)(juan)(juan)。乃慶(qing)歷四年(nian)(nian)甲申東(dong)(dong)川所(suo)造。東(dong)(dong)園卲(shao)子中(zhong)(zhong)藏于(yu)家(jia)廿余(yu)(yu)(yu)年(nian)(nian)。至(zhi)(zhi)熙寧元年(nian)(nian)戊(wu)(wu)申裝褫成(cheng)卷(juan)(juan)(juan)。先(xian)(xian)(xian)記其(qi)尾(wei)。虛其(qi)首。以(yi)將屬諸善書者(zhe)。慶(qing)歷至(zhi)(zhi)熙寧。二十(shi)余(yu)(yu)(yu)年(nian)(nian)矣。至(zhi)(zhi)熙寧八年(nian)(nian)乙卯(mao)。胡(hu)完夫。徐道淵。閭丘公(gong)顯。觀于(yu)子中(zhong)(zhong)家(jia)。展轉(zhuan)數遍。亦題(ti)其(qi)尾(wei)。尚其(qi)素也(ye)。至(zhi)(zhi)元佑三年(nian)(nian)戊(wu)(wu)辰始為(wei)(wei)米溪堂(tang)(tang)書。熙寧至(zhi)(zhi)元佑。又幾二十(shi)余(yu)(yu)(yu)年(nian)(nian)矣。子中(zhong)(zhong)。完夫諸公(gong)愛(ai)其(qi)素如此(ci)(ci)。不知(zhi)諸公(gong)及(ji)見溪堂(tang)(tang)之(zhi)詞翰否乎。余(yu)(yu)(yu)自喜(xi)靖三十(shi)二年(nian)(nian)癸(gui)丑。得見于(yu)長(chang)安友(you)人家(jia)。傾囊(nang)以(yi)構之(zhi)。余(yu)(yu)(yu)素愛(ai)米書。見者(zhe)不下(xia)廿卷(juan)(juan)(juan)。此(ci)(ci)卷(juan)(juan)(juan)五(wu)百五(wu)十(shi)六字。詩體具備(bei)。墨妙入神(shen)(shen)。真秘(mi)玩也(ye)。且自慶(qing)歷至(zhi)(zhi)今。五(wu)百二十(shi)余(yu)(yu)(yu)年(nian)(nian)矣。完好如故。又為(wei)(wei)沈(shen)石田。祝(zhu)枝山(shan)(shan)。文衡(heng)山(shan)(shan)三先(xian)(xian)(xian)生(sheng)(sheng)所(suo)賞鑒。尤為(wei)(wei)可(ke)寶。余(yu)(yu)(yu)每以(yi)此(ci)(ci)卷(juan)(juan)(juan)自隨(sui)。一日過吳中(zhong)(zhong)。謁衡(heng)山(shan)(shan)先(xian)(xian)(xian)生(sheng)(sheng)。獨不攜此(ci)(ci)。適(shi)有(you)覆舟之(zhi)厄。先(xian)(xian)(xian)生(sheng)(sheng)曰。米書在(zai)否。曰否。先(xian)(xian)(xian)生(sheng)(sheng)曰。豈(qi)無神(shen)(shen)物呵護至(zhi)(zhi)此(ci)(ci)耶(ye)。嘉靖四十(shi)年(nian)(nian)辛酉閏五(wu)月(yue)。研山(shan)(shan)居士(shi)顧從義(yi)。北上舟南陽閘(zha)。展卷(juan)(juan)(juan)謹(jin)識(shi)。
明王(wang)衡題:右米書蓋以老(lao)法用(yong)禿筆者。遒古可(ke)愛。甲辰閏九(jiu)月九(jiu)日王(wang)衡題于春水(shui)船。
明董其昌題其一曰(yue):增城(cheng)嗜書,又好米南(nan)宮書,余(yu)(yu)在長安得蜀(shu)素摹本,嘗與增城(cheng)言米書無(wu)第二,但恨真跡(ji)不可(ke)得耳。凡二十余(yu)(yu)年,竟為增城(cheng)有。亦是聚于所好。今(jin)方置棐幾。日夕臨(lin)池(chi)。米公且(qie)有衛夫人之泣。余(yu)(yu)亦不勝其妒也。
董其昌題其二曰:米元章此卷如(ru)獅子(zi)捉(zhuo)象,以全力赴之,當為生(sheng)平(ping)合作。余(yu)先得(de)摹本(ben)(ben),刻之鴻堂帖中。甲辰五月,新都吳(wu)(wu)太學攜真跡至西湖,遂以諸(zhu)名(ming)(ming)跡易之。時徐茂吳(wu)(wu)方旨吳(wu)(wu)觀書(shu)畫,知(zhi)余(yu)得(de)此卷,嘆曰:已(yi)探(tan)驪龍(long)珠(zhu),余(yu)皆長物矣。吳(wu)(wu)太學書(shu)畫船為之減色。然后(hou)自寬曰:米家書(shu)得(de)所歸。太學名(ming)(ming)廷,尚(shang)有右軍《官(guan)奴帖》真本(ben)(ben)。
董其(qi)昌題其(qi)三曰:崇禎七(qi)(qi)年。歲(sui)(sui)在癸酉子月。申甫計偕入都門。再觀(guan)于東(dong)華(hua)門邸中。一似米(mi)老重觀(guan)研山。第無玉(yu)蟾蜍淚滴之恨(hen)。董其(qi)昌識。時年七(qi)(qi)十九歲(sui)(sui)。
明沈(shen)周題曰:襄陽公在當代(dai)。愛積(ji)晉唐法書。種種必自臨搨。務求逼真(zhen)。時以(yi)真(zhen)跡溷(hun)出。眩(xuan)惑人目。或(huo)被人指(zhi)擿。相與(yu)發笑。然亦(yi)自試其(qi)(qi)藝之(zhi)精。抑試人之(zhi)知(zhi)。如此所以(yi)名書。于(yu)宋(song)與(yu)蔡(cai)蘇黃為四大家(jia)。后之(zhi)人。惡敢議其(qi)(qi)劣。亦(yi)不容諛其(qi)(qi)優矣。汪君(jun)宗道持(chi)其(qi)(qi)所書雜詠織行綾(ling)卷(juan)索題。佛頭(tou)上(shang)豈可作罪過。但以(yi)蘇長公論其(qi)(qi)清雄絕俗之(zhi)文。超妙入神之(zhi)字(zi)。今于(yu)此卷(juan)見之(zhi)。因(yin)掇(duo)以(yi)塞其(qi)(qi)請云。正德改元八(ba)月下浣。
清董誥題其(qi)(qi)一曰:此(ci)米芾蜀素(su)真(zhen)跡卷。為大(da)學士傅恒舊藏。壬寅冬。其(qi)(qi)子額(e)駙福隆(long)安家。不戒于火。而是卷適以付裝獲全。因(yin)進入(ru)內府。即(ji)題什紀其(qi)(qi)事(shi)。今春其(qi)(qi)孫豐(feng)伸濟倫家。復遭祝融之厄。使是卷不早入(ru)石渠。焉知不為丁甲(jia)下取。洵乎翰(han)墨(mo)因(yin)緣。流傳有(you)數。藝林名跡。當(dang)有(you)神物護持。不可(ke)思議(yi)耳。戊申孟夏。御(yu)識。臣董誥奉敕敬書。
董誥題其(qi)二曰:御制題東竺庵慈柏。松以(yi)千年稱。柏以(yi)萬(wan)年號(hao)。柏久(jiu)于松見(jian)羣(qun)芳譜(pu)。是(shi)柏久(jiu)于松。禹植古曽耀(yao)。見(jian)類函山川紀(ji)異。茲則以(yi)慈名。古也重兼(jian)少。郁蔥羣(qun)枝擢。盤屈(qu)一本抱(bao)。葉。偶橅米(mi)芾(fei)(fei)帖。甲松乙柏誚。凌霄(xiao)不(bu)(bu)自立。柏見(jian)吐子效。柏豈(qi)有(you)是(shi)哉(zai)。顛語真堪笑(xiao)。每愛芾(fei)(fei)字而薄其(qi)詩。謂(wei)之。顛語至末句。更(geng)云。青(qing)松元(yuan)無華(hua)。安得保歲寒。則更(geng)不(bu)(bu)知何謂(wei)。張照頻臨(lin)此帖。何未致一語耶。乾(qian)隆己酉季春月。臣董誥奉敕敬書于米(mi)芾(fei)(fei)蜀素(su)帖卷后。
清乾(qian)隆題(ti)曰:猶(you)看蜀素(su)存米老。幸(xing)逭(huan)郁(yu)攸獻晉卿。堪與漁村為合璧(bi)。似(si)爭蘭(lan)畹(wan)擅連(lian)城(cheng)。書雖(sui)涉放原歸(gui)整。辭固云(yun)顛(dian)頗具英。磬折香光非謬譽。謂(wei)獅捉(zhuo)象是精(jing)評(ping)。癸卯仲(zhong)春上澣御題(ti)。
米芾生(sheng)性常喜歡(huan)到太湖(hu)之畔游山玩水(shui),吟詩賞石。宋哲(zhe)宗元(yuan)祐三年(nian)(1088)的(de)九月,應(ying)湖(hu)州(浙江吳興)郡守林希(xi)之邀請,赴(fu)太湖(hu)近郊的(de)苕溪游覽(lan)。正值時宜,米芾遣興抒懷之余賦(fu)詩數首。臨(lin)行前,林希(xi)取出珍藏二十(shi)多年(nian)的(de)蜀素一卷,請他(ta)題寫(xie)詩文。米芾信手而成此(ci)《蜀素帖》。
米芾(1051—1107年),初(chu)名黻,后(hou)(hou)改芾,字元章,號襄陽漫士,又號鹿門(men)居(ju)士、海岳外(wai)史等。北宋書法(fa)家(jia),畫(hua)家(jia),書畫(hua)理論家(jia)。曾任校(xiao)書郎、書畫(hua)博(bo)士、禮(li)部員外(wai)郎。善詩,工書法(fa),擅篆(zhuan)、隸、楷、行、草等書體(ti),長于臨摹古人書法(fa),達(da)到亂真的程(cheng)度(du)。傳世(shi)書法(fa)墨跡(ji)有(you):《向太(tai)后(hou)(hou)挽詞》、《蜀素帖(tie)(tie)》、《苕溪(xi)詩帖(tie)(tie)》、《拜中岳命帖(tie)(tie)》、《虹縣詩卷》、《草書九帖(tie)(tie)》、《多景(jing)樓詩帖(tie)(tie)》等。
用筆
米芾用筆“八面出鋒”,于變(bian)化中(zhong)顯(xian)沉著筆力,正側藏露,長(chang)短(duan)粗(cu)細(xi),體(ti)態萬千,充分體(ti)現了其“刷(shua)”字之風。《蜀素帖》通篇用筆縱橫揮灑,動蕩搖曳,駿急痛快。在(zai)正側、偃仰、向背、轉折、頓挫中(zhong)形成(cheng)剛(gang)柔(rou)相濟(ji)的姿態、痛快淋漓(li)的氣勢與沉著痛快的風格。
此書作中,字的(de)起(qi)筆(bi)(bi)往往頗重,到中間稍輕,遇到轉折時提筆(bi)(bi)側鋒直轉而下,如(ru)“初(chu)”字,形成懸崖勒馬之(zhi)勢,其(qi)八面出(chu)鋒之(zhi)感盡(jin)顯淋漓盡(jin)致(zhi)。然下筆(bi)(bi)的(de)著重點有(you)時在(zai)起(qi)筆(bi)(bi),如(ru)“便”字;有(you)時在(zai)落筆(bi)(bi),如(ru)“醉(zui)”字;有(you)時卻在(zai)一筆(bi)(bi)的(de)中間,如(ru)“年”字,這(zhe)實則是米字富(fu)于變化的(de)魅力之(zhi)所在(zai)。
“豎”豐富(fu)多姿。如輕(qing)起輕(qing)收(shou)發力于中段的(de)“尖頭懸針內偃豎”,如“華”字,“柳葉豎”如“苧”字。懸針收(shou)筆處有正有側,或(huo)曲或(huo)直,或(huo)以字的(de)主(zhu)筆形式出現(xian)(xian),或(huo)以豐富(fu)字本身的(de)形式出現(xian)(xian),或(huo)以傳承筆意的(de)形式出現(xian)(xian),等(deng)(deng)等(deng)(deng)。
“撇捺(na)”筆(bi)的(de)揮灑變化賦予(yu)了米(mi)字勢不(bu)可擋(dang)的(de)氣魄(po)。如“丿”有“一波三折(zhe)撇”“立勢撇”“挑撇”等(deng)。如在行筆(bi)過程(cheng)中“厭”字的(de)一波三折(zhe),“箋”字的(de)遒勁有力,“會”字的(de)筆(bi)斷意連等(deng)。捺(na)則(ze)呈(cheng)現出(chu)或頓筆(bi)實收,或鋒芒(mang)畢露的(de)萬(wan)千形式。撇捺(na)擺(bai)宕感強烈(lie),如人之手足,呈(cheng)姿態萬(wan)千之狀(zhuang)。
《蜀素帖(tie)》中“鉤(gou)”可分為“蟹爪鉤(gou)”如“水”字(zi)(zi),“上(shang)挑鉤(gou)”如“擬”字(zi)(zi),“平拖(tuo)鉤(gou)”如“鶴”字(zi)(zi)等。用筆皆干脆(cui)爽(shuang)利(li),內含駿健豪勁(jing)之美(mei),呈現出豐富的(de)用筆變化(hua)。
結體
《蜀素帖》其結體方(fang)面(mian)特色主要表現為兩個方(fang)面(mian):
其(qi)一,表現為筆(bi)劃粗(cu)(cu)細(xi)(xi)的(de)(de)對(dui)比。通篇結(jie)體奇險率意(yi)、變(bian)換靈(ling)動(dong),字的(de)(de)筆(bi)劃粗(cu)(cu)細(xi)(xi)對(dui)比極其(qi)鮮明。如(ru)“種”“詩”“郡樓”等字,筆(bi)畫以(yi)粗(cu)(cu)細(xi)(xi)、長短、斜(xie)正相倚(yi)。粗(cu)(cu)細(xi)(xi)變(bian)化甚大(da),粗(cu)(cu)處如(ru)蒼(cang)天(tian)古樹,細(xi)(xi)處如(ru)繡(xiu)花針般(ban),相得益彰地增強(qiang)了單字的(de)(de)節奏感和視覺沖擊力。
其二(er),表現為空間疏(shu)密的對比。此作字(zi)的筆劃空間疏(shu)密節奏變(bian)化靈動,可謂疏(shu)可走(zou)馬,密不透風(feng)。或緊湊或疏(shu)朗的點畫與字(zi)結構(gou)本身形(xing)成強烈的對比,疏(shu)密有度的線條(tiao)與富有氣(qi)勢的筆態相(xiang)生相(xiang)濟(ji)。
章法
《蜀素(su)帖》自起筆(bi)到(dao)落筆(bi)“奇山異水,天下獨絕”。從容處是“游魚細石,直視無礙”。跌(die)宕處“急湍甚(shen)箭,猛浪若奔”。掩卷則(ze)發出“鳶飛戾(li)天者(zhe),望(wang)峰(feng)息心。經(jing)綸(lun)世務者(zhe),窺(kui)谷(gu)忘反(fan)”的慨嘆。
從總體(ti)看,《蜀(shu)素帖(tie)(tie)》整(zheng)體(ti)的(de)(de)(de)(de)精神團聚和局部的(de)(de)(de)(de)欹(yi)正錯(cuo)落交互(hu)補襯,濃淡枯潤、疏密(mi)虛實,此起(qi)彼伏(fu),形(xing)成了完美(mei)的(de)(de)(de)(de)“振迅天真(zhen),出于意外(wai)”之態(tai)。在(zai)章(zhang)法上(shang),緊湊的(de)(de)(de)(de)點畫與(yu)大(da)段的(de)(de)(de)(de)空白強烈對比,粗重的(de)(de)(de)(de)筆畫與(yu)輕柔(rou)的(de)(de)(de)(de)線條交互(hu)出現,流利的(de)(de)(de)(de)筆勢與(yu)澀滯(zhi)的(de)(de)(de)(de)筆觸相生相濟,風檣陣馬的(de)(de)(de)(de)動態(tai)與(yu)沉穩雍容的(de)(de)(de)(de)靜意完美(mei)結(jie)合,形(xing)成了《蜀(shu)素帖(tie)(tie)》獨具一格的(de)(de)(de)(de)章(zhang)法特色。
《擬古》二首剛開頭稍顯規(gui)矩,愈到后面愈飛動灑(sa)脫,神(shen)采超逸。結構奇險率意(yi),變幻靈動,縮放有效,欹正相(xiang)生,字(zi)形(xing)秀麗頎(qi)長,風姿翩翩,隨(sui)意(yi)布勢,不(bu)(bu)衫不(bu)(bu)履(lv)。用筆縱橫(heng)揮灑(sa),洞達跳宕,方圓兼(jian)備,剛柔相(xiang)濟,藏鋒處微露(lu)鋒芒,露(lu)鋒處亦(yi)顯含蓄,垂露(lu)收(shou)筆處戛然而止,似快刀斫削,懸針收(shou)筆處有正有側,或(huo)曲或(huo)直;提按分明,牽(qian)絲勁(jing)挺(ting);亦(yi)秾亦(yi)纖,無乖無戾,亦(yi)中(zhong)亦(yi)側,不(bu)(bu)燥(zao)不(bu)(bu)潤。
其(qi)行(xing)距雖大小不(bu)(bu)一(yi)、俯仰傾側,可整(zheng)體的行(xing)列又是氣脈連(lian)貫的;雖然(ran)每(mei)個(ge)字(zi)傾斜的角(jiao)度(du)并(bing)不(bu)(bu)完全一(yi)致,但傾斜的程度(du)和方向相(xiang)互呼應,左右(you)移動的角(jiao)度(du)相(xiang)互抵消,每(mei)個(ge)字(zi)軸線端點(dian)連(lian)接使(shi)體勢(shi)在感覺上(shang)仍然(ran)是一(yi)條直(zhi)線,以(yi)不(bu)(bu)等之直(zhi),達到了平(ping)衡,成為一(yi)股隱在的凝聚力。
墨法
《蜀素帖》書(shu)寫在(zai)絲綢織品上,由于(yu)不易受墨且書(shu)寫迅(xun)疾,故而(er)出現(xian)較多的(de)(de)枯筆(bi)。通(tong)篇墨色濃淡相(xiang)兼,筆(bi)墨形態豐富。或(huo)完全(quan)以枯筆(bi)為(wei)之(zhi),干(gan)而(er)不燥(zao),枯中(zhong)(zhong)見(jian)潤(run);或(huo)頓挫分明(ming)且迅(xun)疾“刷”出,形成痛(tong)快(kuai)淋漓之(zhi)勢,很好地將墨色的(de)(de)干(gan)濕濃淡游刃有(you)余地融入筆(bi)畫之(zhi)中(zhong)(zhong),在(zai)富于(yu)節奏的(de)(de)起(qi)伏(fu)中(zhong)(zhong)使(shi)筆(bi)墨不燥(zao)不潤(run),對(dui)比鮮明(ming)。正(zheng)如李日(ri)華《評書(shu)帖》中(zhong)(zhong)所言:“揮霍(huo)迅(xun)疾,中(zhong)(zhong)含枯潤(run),有(you)天(tian)成之(zhi)妙。”筆(bi)酣墨飽之(zhi)處(chu)氣勢飛舞,字(zi)里行間(jian)蓄積充沛勢能,枯墨飛白之(zhi)處(chu)朦朧虛靈,若(ruo)隱若(ruo)現(xian)的(de)(de)線條蘊涵著(zhu)無限妙趣。
清王澍《竹云題跋》卷四:“風神秀拔,仙(xian)姿絕世,去戲鴻堂本萬倍,為米老行書第一。”
福建師范大學(xue)美術(shu)學(xue)院教(jiao)授朱(zhu)以撒《中國行草名(ming)帖一百講》:“《蜀素帖》沉著果敢又無野獷(guang)之嫌,不同于他(ta)的《多景樓(lou)帖》,所以便(bian)于掌握;它又不似(si)《苕溪(xi)詩》的跳躍性大,難以捉(zhuo)控。同時(shi)它側鋒(feng)較(jiao)少(shao),避免初學(xue)鋒(feng)芒畢露虛(xu)張聲勢,而前(qian)后兩(liang)部分(fen)由端(duan)莊轉向趣(qu)味的漸變,又具有了自然引導的功能。”