石(shi)(shi)(shi)韋,中藥材,為(wei)植物廬山石(shi)(shi)(shi)韋、石(shi)(shi)(shi)韋或有柄(bing)石(shi)(shi)(shi)韋的(de)干(gan)燥葉(xie)。石(shi)(shi)(shi)韋的(de)功效與(yu)作(zuo)用主要是利尿通淋,清肺止咳,涼血止血。常用于(yu)淋證、肺熱咳喘、血熱出血、崩漏(lou)、痢疾、金創、癰疽等。陰虛及無濕熱者(zhe)忌(ji)服(fu)。
石(shi)韋(wei)(wei),中(zhong)藥名,為(wei)植物(wu)廬(lu)山(shan)石(shi)韋(wei)(wei)、石(shi)韋(wei)(wei)或有柄石(shi)韋(wei)(wei)的(de)干(gan)燥葉。全年均可采收,除(chu)去(qu)根(gen)莖和(he)根(gen),曬干(gan)或陰干(gan)。
石(shi)(shi)(shi)(shi)韋又叫(jiao),石(shi)(shi)(shi)(shi)皮、石(shi)(shi)(shi)(shi)葦、石(shi)(shi)(shi)(shi)樜、紅背(bei)石(shi)(shi)(shi)(shi)韋、小葉石(shi)(shi)(shi)(shi)韋、石(shi)(shi)(shi)(shi)背(bei)柳、石(shi)(shi)(shi)(shi)偉草(cao)(cao)、金(jin)星(xing)草(cao)(cao)、石(shi)(shi)(shi)(shi)蘭、生(sheng)扯攏、虹霓(ni)劍(jian)草(cao)(cao)、石(shi)(shi)(shi)(shi)劍(jian)、虹霓(ni)劍(jian)草(cao)(cao)、金(jin)湯匙、肺心草(cao)(cao)、會全草(cao)(cao)、石(shi)(shi)(shi)(shi)耳朵、蛇舌(she)風、小葉下紅等。
飲片性狀:中藥石(shi)韋(wei)呈絲(si)條狀。上表面黃(huang)綠色(se)(se)或灰褐色(se)(se),下(xia)表面密(mi)生(sheng)紅棕色(se)(se)星狀毛(mao)。孢子囊群(qun)著生(sheng)側(ce)脈間或下(xia)表面布滿孢子囊群(qun)葉全緣。葉片革質。氣微,味微澀苦。
廬山石韋:葉(xie)(xie)片略(lve)皺(zhou)縮(suo),展平后(hou)呈(cheng)披針形(xing),長10-25cm,寬3-5cm。先端(duan)漸尖,基部耳狀(zhuang)偏斜(xie),全緣(yuan)(yuan),邊緣(yuan)(yuan)常(chang)向內卷曲(qu);上表面黃(huang)綠(lv)色(se)(se)(se)或(huo)灰綠(lv)色(se)(se)(se),散布有黑色(se)(se)(se)圓形(xing)小凹點;下表面密生紅棕色(se)(se)(se)星狀(zhuang)毛,有的(de)側脈間(jian)布滿棕色(se)(se)(se)圓點狀(zhuang)的(de)孢子囊群。葉(xie)(xie)柄具四棱,長10-20cm,直徑1.5-3mm,略(lve)扭曲(qu),有縱槽(cao)。葉(xie)(xie)片革質(zhi)。氣(qi)微,味微澀苦。
石韋:葉(xie)片披針形(xing)或長(chang)圓披針形(xing),長(chang)8-12cm,寬1-3cm。基部楔形(xing),對稱。孢子(zi)囊(nang)群在側脈間,排列(lie)緊(jin)密(mi)而整(zheng)齊。葉(xie)柄長(chang)5-10cm,直徑約1.5mm。
有柄石韋:葉片多(duo)卷曲(qu)呈筒狀(zhuang),展平后呈長圓形或(huo)卵狀(zhuang)長圓形,長3-8cm,寬1-2.5cm。基部楔形,對稱。下表面側脈不明(ming)顯,布滿孢子囊群。葉柄長3-12cm,直徑約1mm。
廬山石韋:分布于西(xi)南(nan)及安徽(hui)、浙江、江西(xi)、福建、臺灣、湖(hu)北、湖(hu)南(nan)、廣東(dong)、廣西(xi)。
石韋:分布于(yu)華東、中南、西南地區。
有柄石韋:分布于西(xi)(xi)南及(ji)吉(ji)林(lin)、遼寧、河北(bei)、陜西(xi)(xi)、山東(dong)、江蘇(su)、安徽、河南、湖(hu)北(bei)、廣(guang)西(xi)(xi)。
采收加工:全年可采收,除(chu)去(qu)根莖,干燥。
炮制方法:除去雜(za)質,洗凈,切(qie)段,干燥,篩去細屑。
利尿通淋,清(qing)肺止咳,涼血止血。
主要用于(yu)淋(lin)證、肺熱咳喘、血熱出血、崩(beng)漏、痢疾、金創、癰(yong)疽等。
適用(yong)于醫診為淋病、泌尿(niao)系感染、陰(yin)道炎、泌尿(niao)系結石、細菌(jun)性痢疾、功能(neng)性子宮出血證屬(shu)于濕熱(re)者(zhe),支氣管哮喘屬(shu)于肺熱(re)者(zhe)。
對呼吸系統的影響:石韋(wei)提取物有明顯鎮咳作用。小鼠酚(fen)紅法試(shi)驗,異芒果苷(gan)有祛痰(tan)作用。
抗病原微生(sheng)物的作(zuo)用:對流(liu)行性感冒(mao)桿菌有一定(ding)抑制作(zuo)用,能(neng)增(zeng)強機體抗病能(neng)力,這可(ke)能(neng)與活躍網狀內皮系(xi)統(tong),促進(jin)局部細胞吞噬能(neng)力有關。
此外,maigoo小(xiao)編(bian)還了解到,石韋有利尿排(pai)石、抗病(bing)毒、抗癌作用。
石(shi)(shi)韋(wei)沒什(shen)么副作用(yong)(yong)。但買(mai)購健康(kang)編輯(ji)提(ti)醒,陰虛及無濕熱者忌服。孕婦(fu)不(bu)能食用(yong)(yong),石(shi)(shi)韋(wei)屬(shu)寒性(xing),易導(dao)致(zhi)孕婦(fu)身體虛寒。經期(qi)(qi)禁用(yong)(yong),經期(qi)(qi)忌寒,石(shi)(shi)韋(wei)性(xing)寒,不(bu)宜服用(yong)(yong)。
內(nei)服:煎湯,9-15g;或研(yan)末(mo)。外用:研(yan)末(mo)涂敷。
小便淋痛:石韋、滑石等(deng)分,為(wei)末(mo)。每飲服刀圭,最快。(《太平(ping)圣惠方》)
小便轉脬:石韋(去毛(mao))、車前(qian)子各二(er)錢(qian)半,水(shui)二(er)盞,煎一盞,食前(qian)服。(《全生(sheng)指迷方》)
便前有血:石皮為末。茄子枝(zhi)煎湯(tang)下(xia)二(er)錢。(《普濟方(fang)》)
崩中漏下:石韋(wei)為(wei)末。每服三錢,溫酒服,甚(shen)效。(《本(ben)草(cao)綱目》)
尿路結石:石韋、車前草各一兩,生梔子五(wu)錢,甘草(cao)三(san)錢。水煎二次,早(zao)、晚(wan)各服(fu)一次。(《南(nan)昌醫藥(yao)》
心經蘊熱,傳于小腸,始覺小便微澀赤黃,漸漸不通,小腹膨脝:石韋(去毛,銼)、車前子(車前葉亦可)等分。上濃(nong)煮汁飲之。(《全生指迷方》石韋湯)
《別錄》:凡用去黃毛。毛射人(ren)肺,令人(ren)咳,不可療(liao)。
《神農本草經》:勞(lao)熱邪氣(qi),五(wu)癃閉不通,利小便(bian)水道。
《本草綱目》:主崩漏金(jin)瘡(chuang),清肺氣。
《本經逢原》:石韋(wei),其性(xing)寒(han)利,故(gu)《本經》治勞熱邪氣,指勞力傷津,癃閉不通之(zhi)熱邪而(er)言(yan),非虛(xu)勞之(zhi)謂。治妊(ren)娠轉胞(bao),同車(che)前煎服(fu)。
《日華子本草》:治淋瀝遺溺。
《植物名實圖考》:治痰火,同(tong)瘦(shou)肉蒸服。
喜陰涼干燥的氣候(hou),生于巖石(shi)上。
分株(zhu)(zhu)繁(fan)殖(zhi)(zhi):3月栽種,栽前選營(ying)養(yang)葉片較多(duo)的(de)(de)老株(zhu)(zhu),連根挖(wa)起,每(mei)3-4節剪成1段,放水中浸1晝夜,吸足水分后栽種。應選樹下巖石有苔蘚植(zhi)物的(de)(de)地主才易栽活。栽時(shi)按行(xing)株(zhu)(zhu)距23-27cm,把苔蘚植(zhi)物刨開,放入1-2段根莖,用(yong)濕潤的(de)(de)腐殖(zhi)(zhi)質(zhi)土壓緊(jin)。亦可(ke)利用(yong)石坎壁栽種,將種苗放在縫隙里,用(yong)濕潤的(de)(de)腐殖(zhi)(zhi)質(zhi)土塞穩(wen)。