安(an)息香,中藥材,為植(zhi)物安(an)息香樹(shu)的樹(shu)脂。安(an)息香的作(zuo)用(yong)與功效(xiao)主要是開竅醒神,行氣(qi)活血,止痛(tong),常用(yong)于中風痰厥,氣(qi)郁(yu)暴(bao)厥,中惡昏(hun)迷,心腹疼痛(tong),產后血暈,小兒驚風。注意,陰(yin)虛火旺者慎服。
安息(xi)香(xiang),中(zhong)(zhong)藥名。中(zhong)(zhong)藥安息(xi)香(xiang)是一種樹(shu)(shu)(shu)(shu)(shu)(shu)脂類(lei)的(de)中(zhong)(zhong)藥材,它來(lai)源(yuan)于(yu)安息(xi)香(xiang)樹(shu)(shu)(shu)(shu)(shu)(shu)/白花(hua)樹(shu)(shu)(shu)(shu)(shu)(shu)的(de)樹(shu)(shu)(shu)(shu)(shu)(shu)脂,安息(xi)香(xiang)樹(shu)(shu)(shu)(shu)(shu)(shu)有多個不同的(de)品(pin)種。2005年版《中(zhong)(zhong)華(hua)人民共和國藥典》記錄(lu)該品(pin)為安息(xi)香(xiang)科(ke)植物白花(hua)樹(shu)(shu)(shu)(shu)(shu)(shu)(即(ji)越南安息(xi)香(xiang))的(de)干(gan)燥樹(shu)(shu)(shu)(shu)(shu)(shu)脂。樹(shu)(shu)(shu)(shu)(shu)(shu)干(gan)經自然損(sun)傷或于(yu)夏、秋(qiu)二(er)季割裂樹(shu)(shu)(shu)(shu)(shu)(shu)干(gan),收集流(liu)出的(de)樹(shu)(shu)(shu)(shu)(shu)(shu)脂,陰干(gan)。
安息(xi)香(xiang)氣芳香(xiang)、味微(wei)辛。
安息(xi)香(xiang)又叫作,白花榔、拙貝羅香(xiang)、野茉莉(li)。
我國《藥典》標準:該品(pin)為(wei)不(bu)規則的(de)小塊(kuai),稍(shao)扁平,常粘結成(cheng)團(tuan)塊(kuai)。表(biao)面橙(cheng)黃色(se),具蠟樣光澤(自然出脂);或為(wei)不(bu)規則的(de)圓柱(zhu)狀(zhuang)(zhuang)、扁平塊(kuai)狀(zhuang)(zhuang),表(biao)面灰白(bai)色(se)至淡黃白(bai)色(se)(人工割脂)。質脆,易(yi)碎,斷面平坦,白(bai)色(se),放(fang)置后逐漸變為(wei)淡黃棕(zong)色(se)至紅棕(zong)色(se)。加熱則軟化熔融。氣芳(fang)香(xiang),味微(wei)辛,嚼之有砂粒感。
越南安息香:為植物越南安息香(xiang)的干燥樹脂,為微扁圓(yuan)的淚滴狀(zhuang)物或團塊(kuai)。淚滴狀(zhuang)物直徑約1至數厘米(mi)(mi),厚約1厘米(mi)(mi)。外表面黃棕(zong)色或污棕(zong)色,內(nei)面乳白色。常溫下(xia)質堅脆,加(jia)熱則軟化。氣味與(yu)上種相似。
蘇門答臘安息香:為植物安息香樹的干(gan)燥樹脂,為球形顆粒壓結成(cheng)的團塊,大小不等(deng),外面紅棕(zong)色(se)至灰(hui)棕(zong)色(se),嵌有(you)黃白色(se)及灰(hui)白色(se)不透明的杏仁樣顆粒,表面粗(cu)糙,不平坦。常溫(wen)下質堅(jian)脆,加熱即軟化。氣芳(fang)香,味微辛。
安(an)息(xi)香歷來依賴(lai)進口,產(chan)自越(yue)南(nan)、泰國、印度尼西(xi)亞的蘇門答臘及爪哇等地(di)。據中國醫學(xue)科學(xue)院藥物研究所報(bao)道,我國的粉背(bei)安(an)息(xi)香樹(shu)(shu)(分布云南(nan)、廣(guang)(guang)西(xi)、廣(guang)(guang)東)、青山(shan)(shan)安(an)息(xi)香樹(shu)(shu)(分布廣(guang)(guang)西(xi))、白(bai)葉安(an)息(xi)香樹(shu)(shu)(分布廣(guang)(guang)西(xi)、廣(guang)(guang)東)亦能生產(chan)安(an)息(xi)香,也(ye)是越(yue)南(nan)安(an)息(xi)香品種。經定性(xing)定量(liang)試(shi)驗結果,除青山(shan)(shan)安(an)息(xi)香樹(shu)(shu)、白(bai)葉安(an)息(xi)香樹(shu)(shu)二種樹(shu)(shu)脂(zhi)的總香脂(zhi)酸含(han)量(liang)略低于我國《藥典》規定之外,樹(shu)(shu)脂(zhi)的其他指標及化學(xue)鑒別反應均合乎《藥典》規定。
采收加工
長10年以上的(de)健壯(zhuang)成齡樹(shu)(shu),以4-6月割(ge)脂為(wei)好。割(ge)脂前,先進行乙烯利(li)處(chu)理,于距離地(di)面(mian)9-12cm的(de)樹(shu)(shu)干基部,在(zai)(zai)同一水平線(xian)上按等距離用(yong)小(xiao)刀淺刮(gua)(gua)樹(shu)(shu)皮3處(chu),然后(hou)將10%乙烯利(li)油劑薄(bo)薄(bo)地(di)在(zai)(zai)刮(gua)(gua)面(mian)上刷1層(ceng),刷藥要在(zai)(zai)晴(qing)天(tian)進行,處(chu)理后(hou)9-11天(tian),即可開割(ge)。收集(ji)的(de)液狀樹(shu)(shu)脂放陰涼處(chu),自然干燥變白后(hou),用(yong)紙包好放木箱內貯藏。樹(shu)(shu)脂受熱易融化,切忌(ji)陽光曝曬。
炮制方法
安(an)息香:取原藥材(cai)除去(qu)雜質搗碎。
酒制安(an)息(xi)香(xiang):取(qu)安(an)息(xi)香(xiang)加酒與(yu)水煮4-5小時(shi)至(zhi)成粉膏狀,或煮至(zhi)沉于底部凝成塊(kuai)時(shi),取(qu)出(chu)曬干,每安(an)息(xi)香(xiang)0.03kg,用黃酒0.015kg。
安息香功效主要(yao)是開竅(qiao)醒神(shen),行(xing)氣(qi)活血,止(zhi)痛(tong)。主要(yao)用于中(zhong)風痰厥(jue),氣(qi)郁(yu)暴(bao)厥(jue),中(zhong)惡(e)昏迷,心腹(fu)疼痛(tong),產后(hou)血暈,小(xiao)兒(er)驚(jing)風。適用于醫診(zhen)為(wei)急性(xing)昏迷、多種(zhong)急性(xing)腦病、癲癇發作、腦震蕩后(hou)遺癥等(deng)屬竅(qiao)閉神(shen)昏證,冠(guan)心病心絞(jiao)痛(tong)、風濕(shi)性(xing)關節炎等(deng)屬瘀血阻滯者。
祛痰作用(yong),可刺激呼吸(xi)道(dao)粘膜(mo),使其分泌增加,稀釋痰液(ye),促進痰液(ye)的排出,而達到祛痰的目(mu)的。
另外,maigoo小編了解到(dao),安息香(xiang)還有防腐(fu)作用,還可外用作局部防腐(fu)劑。
安息香精油是一款由安息香樹制作的精油,精油黏稠濃重,顏色為深棕紅色,氣味芬芳濃烈,也有香草味。安息香精油的功效主要體現在美容安神方面,能夠改善皸裂和皮膚干燥等皮膚問題,還能起到活血經絡的功效,對于風濕方面也有一定的作用。詳細>>
陰虛(xu)(xu)火旺者(zhe)(zhe)、氣(qi)虛(xu)(xu)少(shao)食(shi)者(zhe)(zhe)慎服。《本經(jing)逢原(yuan)》:"凡(fan)氣(qi)虛(xu)(xu)少(shao)食(shi),陰虛(xu)(xu)多火者(zhe)(zhe)禁用(yong)。"
孕期盡量不要進食。以(yi)免對胎兒(er)正常發育帶來不良(liang)影響。
患有哮喘、氣管(guan)炎、慢(man)性氣管(guan)阻塞病等呼吸道患者應避免使用(yong)安息香燒(shao)煙(yan)熏(xun)。
對安息(xi)香過敏(min)者(zhe)禁(jin)用,過敏(min)體質者(zhe)慎(shen)用。買購健(jian)康(kang)小編提(ti)醒,安息(xi)香與其他藥物(wu)同時(shi)使用可能會(hui)發生藥物(wu)相互作用,詳情(qing)請咨詢醫師(shi)(shi)或藥師(shi)(shi)。
內服:研末(mo),0.3-1.5g;或(huo)入丸(wan)、散。
外用:燒煙熏。
大人小兒卒中風,惡氣:安息香(xiang)一錢(qian),鬼臼二錢(qian),犀角八分,牛黃五分,丹砂、乳香(xiang)、雄(xiong)黃各一錢(qian)二分。俱研極(ji)細末,石(shi)菖蒲。生姜各一錢(qian),泡湯調服五分。(《方脈正宗》)
卒然心痛,或經年頻發:安息香研(yan)末,沸湯(tang)服半錢。(《世(shi)醫得效方》)
寒濕冷氣,中霍亂陰證者:安(an)息香一錢(qian)(為末),人參、制附子各(ge)二錢(qian)。煎湯調(diao)服(fu)。(《本草匯言》)
小兒肚痛,曲腳而啼:安息香(xiang)(xiang)酒(jiu)蒸成膏(gao);沉香(xiang)(xiang)、木香(xiang)(xiang)、丁香(xiang)(xiang)、藿香(xiang)(xiang)、八角茴香(xiang)(xiang)各(ge)三錢,香(xiang)(xiang)附子、縮砂(sha)仁、炙甘草各(ge)五錢,為末;以膏(gao)和煉蜜丸,芡子大.每服一錢,紫(zi)蘇湯送(song)下(xia)。(《全幼心鑒》安息香(xiang)(xiang)丸)
婦人產后血暈,血脹,口噤垂死者:安息香一錢(qian),五靈脂(水飛凈(jing)末)五錢(qian)。共和勻(yun),每服一錢(qian),炒姜(jiang)湯(tang)調下。(《本草匯言》)
歷節風痛:精豬肉四兩,切片,裹安息香二兩,以瓶盛灰,大火上著一銅版(ban)片隔(ge)之,安息香于上燒之,以瓶口(kou)對痛處(chu)熏之,勿令透氣。(《圣惠方》)
《唐(tang)本(ben)草》:主心腹惡氣(qi)。
《海藥本草》:主男子遺精,暖腎,辟惡氣。
《日華子本草》:治血邪(xie),霍亂,風痛,婦人(ren)血噤并(bing)產后(hou)血運(yun)。
《綱(gang)目》:治中惡,勞瘵(zhai)。
《東醫寶鑒》:辟瘟疫(yi)。
《本(ben)草(cao)述》:治中風(feng),風(feng)痹(bi),風(feng)癇(xian),鶴膝風(feng),腰(yao)痛,耳聾(long)。
《本(ben)經逢原(yuan)》:止卒然(ran)心痛(tong)、嘔逆。
《本草從新》:宣行氣(qi)血。研(yan)服(fu)行血下氣(qi),安神。
《本草便(bian)讀》:治卒中暴厥(jue),心腹諸痛。
《中藥材手冊》:治小(xiao)兒(er)驚癇。
用種子繁殖。安息香單株之間產量差異很(hen)大,須選擇(ze)優良母樹采種。丘陵地(di)區種子成熟為(wei)9月(yue)中(zhong)(zhong)下(xia)(xia)旬,山地(di)為(wei)10月(yue)上旬。以(yi)隨采隨播(bo)(bo)最好(hao)。秋播(bo)(bo)種子發芽率高9月(yue)中(zhong)(zhong)下(xia)(xia)旬至10月(yue)上句(ju),在苗(miao)床(chuang)上按行株距20cm×10cm點播(bo)(bo),覆(fu)土稍加(jia)鎮(zhen)壓,蓋草(cao)保濕,播(bo)(bo)后經常澆水。約15日出苗(miao)。翌春苗(miao)高20-30cm時(shi)即可上山造(zao)林(lin)。造(zao)林(lin)最合適季(ji)節為(wei)3月(yue)至4月(yue),行株距為(wei)3.5m×3.5m。