《泰(tai)(tai)山刻(ke)(ke)石(shi)(shi)》是刊刻(ke)(ke)于(yu)秦代的一方摩崖石(shi)(shi)刻(ke)(ke),分(fen)(fen)為兩部(bu)分(fen)(fen),前(qian)(qian)半部(bu)分(fen)(fen)(“始(shi)(shi)皇刻(ke)(ke)辭”)刻(ke)(ke)于(yu)秦始(shi)(shi)皇二(er)十八年(前(qian)(qian)219年),后半部(bu)分(fen)(fen)(“二(er)世詔書(shu)”)刻(ke)(ke)于(yu)秦二(er)世元年(前(qian)(qian)209年),傳(chuan)為李斯撰文(wen)并書(shu)丹,又稱“李斯碑”等,屬小篆書(shu)法作品,與《嶧山刻(ke)(ke)石(shi)(shi)》《瑯琊(ya)刻(ke)(ke)石(shi)(shi)》《會稽刻(ke)(ke)石(shi)(shi)》合(he)稱“秦四山刻(ke)(ke)石(shi)(shi)”。刻(ke)(ke)石(shi)(shi)原立于(yu)山東(dong)泰(tai)(tai)安(an)市泰(tai)(tai)山山頂,殘石(shi)(shi)現存(cun)山東(dong)泰(tai)(tai)安(an)市泰(tai)(tai)山岱廟東(dong)御座院內。
《泰山刻石》的(de)前半(ban)部分敘(xu)述秦(qin)始(shi)(shi)皇在全國(guo)范圍內申(shen)明法(fa)令(ling),充分利用(yong)法(fa)律來保護(hu)剛剛建立(li)起來的(de)中(zhong)央集權制封建國(guo)家(jia)的(de)各(ge)項(xiang)制度,要求臣民遵循法(fa)制,并告(gao)誡后(hou)代要堅(jian)持法(fa)家(jia)路線(xian),永不(bu)(bu)(bu)改變(bian);后(hou)半(ban)部分則(ze)記錄了李斯隨同秦(qin)二世(shi)出(chu)巡時(shi)上書(shu)請求在秦(qin)始(shi)(shi)皇所立(li)刻石旁刻詔書(shu)的(de)情況。書(shu)法(fa)上,其用(yong)筆都是逆鋒起筆回鋒收筆,行筆不(bu)(bu)(bu)緊不(bu)(bu)(bu)慢、不(bu)(bu)(bu)偏不(bu)(bu)(bu)倚,粗細(xi)始(shi)(shi)終如一(yi),圓轉(zhuan)中(zhong)裹挾的(de)沉著與遒勁;結體上出(chu)現上緊下松(song)的(de)態勢,點(dian)畫(hua)間相對均(jun)(jun)衡,有的(de)甚至均(jun)(jun)衡到近(jin)乎一(yi)種原(yuan)始(shi)(shi)的(de)“拙(zhuo)”的(de)程度,幾乎絕對對稱,秩序井然(ran),相拱相揖。
西面(mian) 第二行 皇帝臨(lin)立,作(zuo)制(zhi)明〔法〕,〔臣下修飭(chi)〕。
第三行 廿〔有〕六年,初并(bing)〔天下(xia)〕,〔罔〕不〔賓服〕。
第四行 寴
第五(wu)行 從臣思跡(ji),本(ben)原(yuan)〔事業〕,〔祗誦功〕德。
第(di)六行(xing) 治(zhi)道運行(xing),者產得(de)宜(yi),〔皆有(you)法式〕。
北面 第一行 大義箸明,陲于后嗣,〔順(shun)承(cheng)勿(wu)〕革(ge)。
第二行 皇帝躬(gong)聽,既平(ping)天下,不〔懈于治〕。
第(di)三行 夙興夜寐,建設長利,〔專隆教誨(hui)〕。
東面 第一行 訓經宣達,遠(yuan)近(jin)畢理,咸〔承(cheng)圣(sheng)志〕。
第二行 貴賤(jian)分明,男女體(ti)順(shun),慎〔遵職事〕。
第三行 昭(zhao)隔內外,靡(mi)不清(qing)凈,〔施于〕昆〔嗣〕。
第四行 化及無窮,遵奉遺詔(zhao),〔永承垂戒〕。
東面(mian) 第五行 皇帝(di)曰(yue):“金(jin)石刻,盡
第六行 始皇帝〔所為也〕。〔今襲(xi)號〕,〔而〕金石
南面 第一(yi)行 刻辭不稱
第二行 始皇帝,其于久遠也(ye),如后嗣為
第三行 之者,不(bu)稱成功〔盛(sheng)德〕。”
第四行 丞相臣斯、臣去疾、御史夫=臣〔德〕
第五(wu)行 昧死言:
第六行 “臣請具刻詔(zhao)書金(jin)石刻,因明白
第(di)七行 矣。臣昧死請。”
西面 第一行 制曰:“可(ke)。”
(說(shuo)明:朝(chao)向、分行據《金石索·石索一》;文字據明代安(an)國所藏(zang)一百(bai)六(liu)十五字拓本(ben);〔〕表(biao)示據歷代著錄所補(bu)的缺字;加粗表(biao)示現存(cun)文字;=表(biao)示合文。)
《泰山(shan)刻(ke)(ke)石(shi)》分為(wei)兩部(bu)分,前(qian)半(ban)部(bu)分是(shi)秦(qin)(qin)(qin)(qin)始(shi)皇(huang)(huang)(huang)二十八(ba)年(nian)(前(qian)219年(nian))所(suo)刻(ke)(ke),后(hou)半(ban)部(bu)分是(shi)秦(qin)(qin)(qin)(qin)二世(shi)元年(nian)(前(qian)209年(nian))所(suo)刻(ke)(ke)。秦(qin)(qin)(qin)(qin)始(shi)皇(huang)(huang)(huang)二十八(ba)年(nian)(前(qian)219年(nian)),秦(qin)(qin)(qin)(qin)始(shi)皇(huang)(huang)(huang)登臨(lin)泰山(shan),丞相(xiang)李(li)斯等(deng)為(wei)歌頌(song)始(shi)皇(huang)(huang)(huang)統一(yi)中國的功績而(er)刊刻(ke)(ke)《泰山(shan)刻(ke)(ke)石(shi)》(前(qian)半(ban)部(bu)分)。秦(qin)(qin)(qin)(qin)二世(shi)元年(nian)(前(qian)209年(nian))春季(ji),秦(qin)(qin)(qin)(qin)二世(shi)為(wei)威(wei)服海內而(er)效法(fa)秦(qin)(qin)(qin)(qin)始(shi)皇(huang)(huang)(huang)巡視郡縣,東巡碣(jie)石(shi)、會稽等(deng)地。李(li)斯同(tong)行,奏請(qing)秦(qin)(qin)(qin)(qin)二世(shi)在秦(qin)(qin)(qin)(qin)始(shi)皇(huang)(huang)(huang)所(suo)立刻(ke)(ke)石(shi)旁上(shang)(shang)刻(ke)(ke)詔(zhao)書以(yi)彰顯先帝成(cheng)功盛德(de),于(yu)是(shi)在《泰山(shan)刻(ke)(ke)石(shi)》等(deng)刻(ke)(ke)石(shi)上(shang)(shang)補刻(ke)(ke)詔(zhao)書并著隨(sui)從大臣(chen)的姓名(后(hou)半(ban)部(bu)分)。
《泰山刻石(shi)》用筆精美,平穩流轉,骨(gu)(gu)肉勻(yun)稱,含(han)蓄委(wei)婉,氣(qi)魄宏(hong)大,簡(jian)捷明(ming)快。與先(xian)秦書(shu)法(fa)相比,秦小篆行筆粗細(xi)大體相同(tong),橫(heng)(heng)平豎(shu)直,轉折處極為(wei)流利飄逸(yi),無(wu)生(sheng)(sheng)硬(ying)之(zhi)(zhi)筆。藏頭護尾(wei),筆筆精細(xi),一(yi)絲不(bu)茍(gou),如錐畫(hua)沙,委(wei)婉含(han)蓄中(zhong)自有(you)(you)骨(gu)(gu)力(li)豐(feng)沛之(zhi)(zhi)氣(qi)。橫(heng)(heng)勢穩健,縱(zong)勢豪逸(yi),簡(jian)練明(ming)快,宏(hong)偉壯觀。雖(sui)法(fa)度(du)嚴(yan)謹,但不(bu)失威嚴(yan)雄(xiong)奇之(zhi)(zhi)神采,山岳廟堂之(zhi)(zhi)氣(qi)象。以(yi)(yi)(yi)強勁平穩之(zhi)(zhi)骨(gu)(gu)力(li),時出飛(fei)動流走之(zhi)(zhi)生(sheng)(sheng)機,恰如唐代張懷瓘在(zai)《書(shu)斷(duan)》中(zhong)所說的“畫(hua)如鐵石(shi),字若飛(fei)動”,“其(qi)(qi)勢飛(fei)騰(teng),其(qi)(qi)形(xing)(xing)端儼”,“作楷書(shu)之(zhi)(zhi)祖,為(wei)不(bu)易(yi)之(zhi)(zhi)法(fa)”。同(tong)時結體整(zheng)齊(qi)劃(hua)一(yi),力(li)求(qiu)平正對稱,橫(heng)(heng)密縱(zong)疏,端莊雄(xiong)偉,隱隱然又有(you)(you)秀麗之(zhi)(zhi)氣(qi)。書(shu)體上,比以(yi)(yi)(yi)前的甲骨(gu)(gu)文、金文以(yi)(yi)(yi)至《石(shi)鼓文》更為(wei)簡(jian)煉,規范化。其(qi)(qi)一(yi),保留著(zhu)象形(xing)(xing)文字的某些特點,著(zhu)重突出圓筆曲線之(zhi)(zhi)美。其(qi)(qi)二(er),充分(fen)(fen)地發(fa)揮了(le)漢字特有(you)(you)的美,具有(you)(you)裝飾美的意味。線條(tiao)整(zheng)潔協調,改變了(le)以(yi)(yi)(yi)前繁雜(za)交錯的形(xing)(xing)式,書(shu)寫形(xing)(xing)式走向(xiang)規律化。其(qi)(qi)三(san),力(li)求(qiu)嚴(yan)格的平正對稱,工整(zheng)精致,大小相仿,面目十分(fen)(fen)突出。其(qi)(qi)四,橫(heng)(heng)密縱(zong)疏,充分(fen)(fen)表現了(le)篆書(shu)的形(xing)(xing)體特征,使其(qi)(qi)在(zai)雄(xiong)偉之(zhi)(zhi)中(zhong)產生(sheng)(sheng)一(yi)種秀麗之(zhi)(zhi)氣(qi),婀娜飄逸(yi)。其(qi)(qi)五(wu),分(fen)(fen)布(bu)嚴(yan)格,空間層次(ci)以(yi)(yi)(yi)相距的對應關系,示人(ren)(ren)以(yi)(yi)(yi)嚴(yan)格的規則,給人(ren)(ren)以(yi)(yi)(yi)美,又示人(ren)(ren)以(yi)(yi)(yi)莊嚴(yan)。
唐代(dai)張懷瓘:今《泰山(shan)》《嶧(yi)山(shan)》《秦(qin)望》等碑并(bing)其遺跡,亦謂傳國之偉寶(bao),百代(dai)之法(fa)式(shi)。(《書斷中·神(shen)品》)
近代(dai)書法家康有為(wei)(wei):今(jin)秦篆猶存者(zhe),有《瑯琊刻石(shi)》《泰山刻石(shi)》《會稽刻石(shi)碣》《石(shi)門刻石(shi)》,皆李斯所(suo)作,以為(wei)(wei)正(zheng)體,體并圓長,而秦權、秦量即(ji)變(bian)(bian)方扁。(《廣藝舟雙楫·卷二·分變(bian)(bian)第五》)
近代文學家、思想家、革命家魯迅:二十(shi)八(ba)年,始(shi)皇始(shi)東巡郡縣(xian),群(qun)臣乃(nai)相與(yu)誦其(qi)功德,刻于金石,以(yi)垂后世。其(qi)辭亦(yi)李斯(si)所(suo)(suo)為,今尚有流傳,質而(er)能(neng)壯,實漢晉碑銘所(suo)(suo)從(cong)出也(ye)。(《漢文學史綱要(yao)》)
《泰(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)刻(ke)(ke)石(shi)(shi)》原立在(zai)山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)東泰(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)安市泰(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)頂上(shang),大(da)概在(zai)《明去封號(hao)碑》左(zuo)右。北宋(song)大(da)中祥符元(yuan)年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(1008年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)),宋(song)真宗東封泰(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan),兗州太守獻上(shang)《泰(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)刻(ke)(ke)石(shi)(shi)》拓(tuo)本,計有(you)四(si)十余字(zi)(zi)。慶歷(li)(li)八年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(1048年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian))以前(qian),宋(song)庠出(chu)(chu)鎮東平(ping)郡時曾派人(ren)到泰(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)模拓(tuo)《泰(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)刻(ke)(ke)石(shi)(shi)》,得四(si)十八字(zi)(zi)。在(zai)此前(qian)后(hou),歐陽(yang)修好(hao)友江鄰幾曾在(zai)泰(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)頂上(shang)親(qin)見《泰(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)刻(ke)(ke)石(shi)(shi)》,并說:“石(shi)(shi)頑不(bu)可(ke)鐫鑿(zao),不(bu)知當時何以刻(ke)(ke)之也(ye)。”大(da)觀二(er)年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(1108年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian))春季和政和三年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(1113年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian))秋季,劉(liu)跂(qi)兩次親(qin)至(zhi)泰(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan),見到的(de)(de)《泰(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)刻(ke)(ke)石(shi)(shi)》已(yi)(yi)經埋植土中,高不(bu)過四(si)五(wu)尺,形(xing)制似方而(er)非方,已(yi)(yi)有(you)七(qi)(qi)十六字(zi)(zi)毀缺及漫滅不(bu)可(ke)見。政和四(si)年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(1114年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)),董逌曾親(qin)至(zhi)泰(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)考(kao)察,發(fa)現《泰(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)刻(ke)(ke)石(shi)(shi)》的(de)(de)南面(mian)為(wei)(wei)“二(er)世(shi)詔書”,認為(wei)(wei)《泰(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)刻(ke)(ke)石(shi)(shi)》在(zai)大(da)中祥符元(yuan)年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(1008年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian))前(qian)應曾仆倒過,后(hou)人(ren)于原址重(zhong)(zhong)立時因三面(mian)文字(zi)(zi)有(you)摩滅而(er)錯誤地調整了刻(ke)(ke)石(shi)(shi)的(de)(de)朝向(xiang)。蒙(meng)古憲宗五(wu)年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(1255年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian))九月,郝經登(deng)(deng)(deng)臨泰(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan),并撰《太平(ping)頂讀(du)秦(qin)(qin)碑》,稱:“面(mian)陽(yang)數(shu)字(zi)(zi)仍可(ke)辨”。元(yuan)代至(zhi)元(yuan)二(er)年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(1265年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)),杜仁杰在(zai)《東平(ping)府路宣慰(wei)張公(gong)登(deng)(deng)(deng)泰(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)記(ji)》中記(ji)錄了自己登(deng)(deng)(deng)泰(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)時所見《泰(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)刻(ke)(ke)石(shi)(shi)》的(de)(de)狀況:“僅得數(shu)字(zi)(zi),其余漫不(bu)可(ke)識。”明代嘉(jia)靖三十七(qi)(qi)年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(1558年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)),王世(shi)貞游(you)泰(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)時,發(fa)現《泰(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)刻(ke)(ke)石(shi)(shi)》已(yi)(yi)經被遷移到碧霞祠西(xi)墻(qiang)外的(de)(de)西(xi)公(gong)署后(hou)。此后(hou),吳同春分別于萬歷(li)(li)十一(yi)年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(1583年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian))、萬歷(li)(li)十七(qi)(qi)年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(1589年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian))兩次登(deng)(deng)(deng)上(shang)泰(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)對《泰(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)刻(ke)(ke)石(shi)(shi)》進(jin)行考(kao)察,為(wei)(wei)了徹底弄(nong)清刻(ke)(ke)石(shi)(shi)的(de)(de)狀況而(er)曾專(zhuan)門請人(ren)將秦(qin)(qin)刻(ke)(ke)石(shi)(shi)從壁間取出(chu)(chu),重(zhong)(zhong)新遷移時為(wei)(wei)方便安置而(er)“各加鑿(zao)削”,刻(ke)(ke)石(shi)(shi)遭到嚴重(zhong)(zhong)破壞。萬歷(li)(li)二(er)十七(qi)(qi)年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(1599年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)),謝(xie)肇淛登(deng)(deng)(deng)泰(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)時所見《泰(tai)(tai)(tai)(tai)(tai)山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)刻(ke)(ke)石(shi)(shi)》的(de)(de)狀況為(wei)(wei):“通(tong)四(si)行,首二(er)字(zi)(zi)已(yi)(yi)刷毀,僅得‘臣斯’以下二(er)十九字(zi)(zi)耳。”
之后,《泰(tai)(tai)山刻(ke)石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)》被(bei)移(yi)(yi)(yi)至(zhi)碧(bi)霞(xia)(xia)祠東(dong)廡。清(qing)(qing)代(dai)(dai)(dai)乾隆五(wu)年(nian)(nian)(nian)(1740年(nian)(nian)(nian))六(liu)月,碧(bi)霞(xia)(xia)祠毀(hui)于(yu)火,《泰(tai)(tai)山刻(ke)石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)》殘石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)失(shi)蹤。對《泰(tai)(tai)山刻(ke)石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)》遷(qian)移(yi)(yi)(yi)至(zhi)碧(bi)霞(xia)(xia)祠東(dong)廡的(de)(de)時間(jian)及(ji)遷(qian)移(yi)(yi)(yi)人,有以下幾種不同說法(fa):①刊行于(yu)清(qing)(qing)代(dai)(dai)(dai)乾隆三十九年(nian)(nian)(nian)(1774年(nian)(nian)(nian))的(de)(de)《〔乾隆〕泰(tai)(tai)山圖(tu)志(zhi)》載:石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)舊在岱頂玉(yu)女(nv)(nv)池(chi)上,雍正八年(nian)(nian)(nian)(1730年(nian)(nian)(nian))郎中(zhong)丁皂保移(yi)(yi)(yi)至(zhi)碧(bi)霞(xia)(xia)祠東(dong)廡。②《〔道光〕泰(tai)(tai)安(an)縣志(zhi)》等清(qing)(qing)代(dai)(dai)(dai)后期的(de)(de)志(zhi)書及(ji)碑刻(ke)均記載為明代(dai)(dai)(dai)嘉靖(jing)年(nian)(nian)(nian)間(jian)由北平(今北京)許某(mou)于(yu)榛莽中(zhong)得《泰(tai)(tai)山刻(ke)石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)》殘石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi),存(cun)二十九字(zi),恐致(zhi)湮沒而移(yi)(yi)(yi)于(yu)碧(bi)霞(xia)(xia)祠東(dong)廡的(de)(de)。但(dan)吳同春和謝肇淛(zhi)于(yu)萬(wan)(wan)歷(li)年(nian)(nian)(nian)間(jian)登泰(tai)(tai)山時看到的(de)(de)《泰(tai)(tai)山刻(ke)石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)》尚在玉(yu)女(nv)(nv)池(chi),故(gu)嘉靖(jing)年(nian)(nian)(nian)間(jian)《泰(tai)(tai)山刻(ke)石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)》移(yi)(yi)(yi)入(ru)碧(bi)霞(xia)(xia)祠的(de)(de)記載有誤。③清(qing)(qing)代(dai)(dai)(dai)嚴可均則(ze)稱明代(dai)(dai)(dai)弘治年(nian)(nian)(nian)間(jian)按(an)察使僉事灤河(he)許莊將《泰(tai)(tai)山刻(ke)石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)》移(yi)(yi)(yi)置(zhi)玉(yu)女(nv)(nv)池(chi)上公所,否(fou)定了“萬(wan)(wan)歷(li)中(zhong),從玉(yu)女(nv)(nv)池(chi)移(yi)(yi)(yi)置(zhi)碧(bi)霞(xia)(xia)元(yuan)君廟(miao)。乾隆五(wu)年(nian)(nian)(nian)廟(miao)災,石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)毀(hui)于(yu)火”的(de)(de)說法(fa)。
嘉(jia)慶(qing)十(shi)(shi)九(jiu)(jiu)年(nian)(nian)(nian)(1814年(nian)(nian)(nian)),汪汝(ru)弼被(bei)(bei)任命(ming)為泰(tai)(tai)安(an)(an)知縣(xian),司理徐(xu)石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)生(sheng)告訴他:泰(tai)(tai)山(shan)山(shan)頂(ding)有一(yi)位九(jiu)(jiu)十(shi)(shi)余歲的(de)(de)趙老人(ren),數十(shi)(shi)年(nian)(nian)(nian)前在泰(tai)(tai)山(shan)山(shan)頂(ding)玉(yu)女池中見到依稀有字跡(ji)的(de)(de)殘(can)石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)。嘉(jia)慶(qing)二(er)(er)(er)十(shi)(shi)年(nian)(nian)(nian)(1815年(nian)(nian)(nian)),汪汝(ru)弼委任蔣因(yin)培和柴(chai)蘭皋(gao)到泰(tai)(tai)山(shan)山(shan)頂(ding)玉(yu)女池搜(sou)尋(xun)《泰(tai)(tai)山(shan)刻(ke)(ke)石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)》,搜(sou)得(de)殘(can)石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)二(er)(er)(er)塊,存(cun)十(shi)(shi)字。于是(shi)(shi),汪汝(ru)弼將所(suo)得(de)殘(can)石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)嵌于山(shan)頂(ding)東(dong)岳廟(miao)(miao)(miao)西的(de)(de)寶斯亭(ting)(ting)內(nei)。道(dao)(dao)光十(shi)(shi)二(er)(er)(er)年(nian)(nian)(nian)(1832年(nian)(nian)(nian)),東(dong)岳廟(miao)(miao)(miao)墻坍塌,寶斯亭(ting)(ting)被(bei)(bei)亂石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)覆蓋(gai),泰(tai)(tai)安(an)(an)知縣(xian)徐(xu)宗(zong)干于瓦(wa)礫中尋(xun)得(de)《泰(tai)(tai)山(shan)刻(ke)(ke)石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)》殘(can)石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi),囑咐道(dao)(dao)人(ren)劉傳業將殘(can)石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)移(yi)到山(shan)下(xia),嵌置在岱(dai)(dai)廟(miao)(miao)(miao)道(dao)(dao)院壁間(jian),并(bing)作跋(ba)記事情的(de)(de)經過。光緒(xu)十(shi)(shi)六年(nian)(nian)(nian)(1890年(nian)(nian)(nian)),《泰(tai)(tai)山(shan)刻(ke)(ke)石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)》殘(can)石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)被(bei)(bei)盜(dao),縣(xian)令毛蜀云大(da)力搜(sou)索十(shi)(shi)日(ri),得(de)石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)于城北關(guan)橋(qiao)下(xia),后(hou)(hou)仍(reng)置于岱(dai)(dai)廟(miao)(miao)(miao)院內(nei)。宣統二(er)(er)(er)年(nian)(nian)(nian)(1910年(nian)(nian)(nian))五月,泰(tai)(tai)安(an)(an)知縣(xian)俞(yu)慶(qing)瀾在岱(dai)(dai)廟(miao)(miao)(miao)環詠(yong)亭(ting)(ting)建造(zao)石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)屋(wu)一(yi)所(suo),將《泰(tai)(tai)山(shan)刻(ke)(ke)石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)》殘(can)石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)、徐(xu)宗(zong)干跋(ba)語和自己所(suo)寫的(de)(de)《序》共三塊刻(ke)(ke)石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)嵌入(ru)石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)屋(wu)內(nei),周圍(wei)加鐵柵欄(lan)保護。民國十(shi)(shi)九(jiu)(jiu)年(nian)(nian)(nian)(1930年(nian)(nian)(nian)),閻錫山(shan)帶(dai)領的(de)(de)軍(jun)(jun)隊(dui)進入(ru)泰(tai)(tai)安(an)(an),與(yu)軍(jun)(jun)閥馬鴻逵(kui)帶(dai)領的(de)(de)軍(jun)(jun)隊(dui)混戰,岱(dai)(dai)廟(miao)(miao)(miao)遭炮擊,環詠(yong)亭(ting)(ting)被(bei)(bei)毀壞。于是(shi)(shi),《泰(tai)(tai)山(shan)刻(ke)(ke)石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)》殘(can)石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)被(bei)(bei)栘(chi)至(zhi)東(dong)御座院內(nei),并(bing)建起(qi)了磚石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)碑亭(ting)(ting)加以保護。1979年(nian)(nian)(nian),泰(tai)(tai)安(an)(an)市(shi)人(ren)民政府(fu)重新修建了碑亭(ting)(ting)并(bing)加上了玻璃框。1987年(nian)(nian)(nian),泰(tai)(tai)安(an)(an)市(shi)博物(wu)館復制(zhi)秦刻(ke)(ke)石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)全(quan)文(wen)立于岱(dai)(dai)廟(miao)(miao)(miao)后(hou)(hou)寢宮。
《泰山刻(ke)石》最(zui)早著錄(lu)于《史(shi)記》,隨后著錄(lu)于宋代歐陽修《集古錄(lu)》、趙明誠《金石錄(lu)》、董逌《廣川(chuan)書跋》等。