《幽篁(huang)戴勝(sheng)圖(tu)》是中國元代畫(hua)家趙孟頫創作的紙本設(she)色畫(hua),現收藏于北京故宮(gong)博物(wu)院。
該圖(tu)畫(hua)(hua)(hua)幽篁細(xi)枝,停(ting)著(zhu)一只(zhi)戴(dai)勝鳥,正在返(fan)首回望。該圖(tu)筆法工(gong)整細(xi)致,既(ji)有南宋院體(ti)畫(hua)(hua)(hua)意(yi)又自設細(xi)染(ran),使畫(hua)(hua)(hua)面清雅和諧(xie),構圖(tu)簡潔(jie)明快。
此圖畫了一只戴勝(sheng)停佇在(zai)一新篁枝(zhi)上,正返首回望。
本(ben)幅款(kuan)識:“子昂(ang)。”鈐(qian)“趙氏子昂(ang)”朱文(wen)。另有清乾隆御題詩一首,鈐(qian)“比德”朱文(wen)、“朗(lang)潤”白文(wen),另鈐(qian)有清內府鑒藏(zang)印(yin)九方。
引首有清乾(qian)隆御書“足真態”。鈐“乾(qian)”、“隆”聯珠、“畫(hua)禪室”朱文橢圓。
前后隔(ge)水鑒藏(zang)印有:“古稀天子”朱文(wen)圓,“壽”白文(wen)、“八征耄(mao)念之寶”朱文(wen)、“蕉林梁氏書(shu)畫之印”朱文(wen)、“家(jia)在北澶”朱文(wen)、“蒼巖”朱文(wen)、“棠村審(shen)定”白文(wen)。
尾紙(zhi)有元倪瓚題詩:“枝閑代勝樂春暉,政是鳴鳩拂(fu)羽時。文采風流今寂寂,鷗波落月想神姿。瓚。”
明胡儼題跋:“此畫乃(nai)故元趙文(wen)敏(min)公所(suo)寫幽篁戴勝圖,余嘗過戶(hu)部(bu)員外郎(lang)云間張寅(yin)腸(chang)(chang)家,留(liu)飲,座(zuo)間見(jian)此圖,筆意(yi)瀟灑(sa),甚愛(ai)之。酒闌,寅(yin)腸(chang)(chang)卷(juan)以相奉。前詩倪(ni)元鎮所(suo)作,后詩余題也(ye)。于(yu)今(jin)二十(shi)六年矣。昔東坡(po)寓物(wu)不留(liu)意(yi)于(yu)物(wu),米老好書(shu)畫倦倦不置。余養痼江村,故人寥落時復(fu)展(zhan)玩,足(zu)以遣興(xing)。蓋初好之未(wei)免有米癖(pi),既而邈(miao)然,亦頗(po)有吻合(he)于(yu)坡(po)者,因復(fu)題其端,以示子(zi)孫云。時宣德壬子(zi)冬十(shi)月書(shu)于(yu)城南別墅(shu)。”鈐“養浩”朱(zhu)(zhu)文(wen)、“壺川(chuan)口月”白文(wen)、“太子(zi)賓(bin)客”白文(wen)、“胡若思氏(shi)”白文(wen)、“頤庵”朱(zhu)(zhu)文(wen)。
胡儼題(ti)詩(shi):“新篁雨洗凈(jing)娟娟,戴勝飛來片羽鮮,臨罷蘭亭(ting)修禊(xi)帖,又將幽(you)思(si)寫(xie)黃筌。永(yong)樂五年(nian)正月十(shi)二日丁卯郊郊祀(si)慶成(cheng)歸試郭記(ji)墨(mo)。胡儼題(ti)。”
“篁(huang)”是指竹林、竹子,“幽(you)(you)篁(huang)”即(ji)幽(you)(you)深(shen)而繁盛(sheng)的(de)(de)竹林。文人畫中的(de)(de)竹子是個傳(chuan)統的(de)(de)題材,竹子的(de)(de)虛中、正直之性甚至成了中國文人的(de)(de)精神品格(ge)。“幽(you)(you)篁(huang)”一(yi)詞有著(zhu)(zhu)深(shen)厚的(de)(de)歷(li)(li)史文化(hua)內(nei)涵。屈原由于(yu)報國無(wu)門,便懷(huai)著(zhu)(zhu)一(yi)顆(ke)忠君愛國的(de)(de)心,寫(xie)了很多的(de)(de)幽(you)(you)憤之詩。如“余處(chu)(chu)幽(you)(you)篁(huang)兮終不見(jian)天,路險難兮獨后(hou)來”。就寓意著(zhu)(zhu)自己處(chu)(chu)于(yu)幽(you)(you)深(shen)不見(jian)天日(ri)的(de)(de)竹林深(shen)處(chu)(chu)。趙(zhao)孟頫的(de)(de)經(jing)歷(li)(li)多少與屈原也(ye)有些相似(si),他(ta)也(ye)身歷(li)(li)了亡國的(de)(de)徹(che)骨之痛,后(hou)來隱居在(zai)民間過著(zhu)(zhu)平(ping)凡的(de)(de)生活,如同鳥入“幽(you)(you)篁(huang)”棲息(xi)一(yi)樣,但他(ta)忘不了故(gu)國山(shan)河,因而經(jing)常用(yong)書畫聊寄愁(chou)思。戴勝(sheng)(sheng)(sheng)是一(yi)種鳥,頭有冠,五(wu)色,形(xing)狀似(si)雀。《禮(li)記(ji)·月令》有“鳴鳩拂其羽,戴勝(sheng)(sheng)(sheng)降于(yu)桑(sang)”句。《幽(you)(you)篁(huang)戴勝(sheng)(sheng)(sheng)圖(tu)》應為趙(zhao)孟頫早年之作。
該畫(hua)構圖(tu)簡潔明快,圖(tu)中(zhong)沒(mei)有任何背(bei)景的(de)修飾,只見一(yi)枝(zhi)修竹(zhu)(zhu)從圖(tu)右斜插而出(chu),竹(zhu)(zhu)節清晰可見,在竹(zhu)(zhu)根(gen)處畫(hua)有少(shao)許竹(zhu)(zhu)葉,頂(ding)處的(de)竹(zhu)(zhu)葉已落(luo),僅剩竹(zhu)(zhu)枝(zhi)留(liu)于畫(hua)中(zhong)。竹(zhu)(zhu)枝(zhi)從右下角(jiao)到左邊的(de)頂(ding)端(duan),在近(jin)中(zhong)央部位與戴勝交叉,形成一(yi)個視覺中(zhong)心。
在圖右處(chu),有一(yi)只戴勝正棲于枝頭,它回(hui)首看著左方(fang),長長的嘴,目光銳(rui)利的看著前(qian)方(fang),頭上(shang)冠以(yi)翎(ling)毛,看上(shang)去精神抖擻。在它的脖頸(jing)處(chu)有一(yi)圈黑白(bai)相間的羽斑,戴勝的雙翅與尾(wei)翎(ling)都(dou)很長而且(qie)色(se)彩斑駁(bo)。畫(hua)家用筆工(gong)整細致,將戴勝的形神表現得生動(dong)逼真。
該畫精(jing)緊的(de)(de)(de)墨線沿著枝干生長的(de)(de)(de)方(fang)向徐徐而上,凡(fan)到(dao)關節處則每(mei)每(mei)現出(chu)有(you)力的(de)(de)(de)頓挫。而鳥羽的(de)(de)(de)渲染卻隨(sui)著的(de)(de)(de)結構濃淡變(bian)化,雖蓬松輕盈也有(you)若許硬翅呈現規矩的(de)(de)(de)點醒。這種(zhong)周(zhou)密不茍的(de)(de)(de)寫生風是直接繼承了(le)宋代院畫的(de)(de)(de)傳統(tong)。
此畫曾經清初梁清標和乾隆內(nei)府收藏,《石(shi)渠寶笈續(xu)編》著錄(lu),現藏于(yu)北京故(gu)宮博物院(yuan)。
2005年12月,北京故宮博(bo)(bo)物(wu)(wu)院與上海(hai)博(bo)(bo)物(wu)(wu)館(guan)聯辦的“書畫經典——故宮博(bo)(bo)物(wu)(wu)院、上海(hai)博(bo)(bo)物(wu)(wu)館(guan)中國古代(dai)書畫藏品(pin)展(zhan)”在(zai)上海(hai)博(bo)(bo)物(wu)(wu)院開展(zhan),《幽篁戴勝圖》在(zai)其中展(zhan)出。
趙孟頫(1254—1322年),元代(dai)(dai)畫(hua)家(jia)、書(shu)(shu)法(fa)家(jia),字子(zi)昂,號松雪、水(shui)精(jing)宮(gong)道人(ren),吳興(今浙江省湖州市)人(ren)。宋(song)宗(zong)室,14歲時(shi)以父蔭補真(zhen)州司戶參軍,入元出仕(shi),曾任翰林(lin)侍讀學士、榮祿大夫等職,卒贈魏國公,謚文敏。他對(dui)詩(shi)文音律無所不通,書(shu)(shu)畫(hua)造詣極為精(jing)深,乃元代(dai)(dai)的畫(hua)壇領袖(xiu)。其繪畫(hua)取材廣(guang)泛,技(ji)法(fa)全面(mian),山水(shui)、人(ren)物(wu)、花鳥無不擅長。他倡導(dao)復古,強調“書(shu)(shu)畫(hua)同源”,主張師法(fa)自然(ran)。書(shu)(shu)法(fa)鐘繇、二王、李邕、宋(song)高宗(zong)趙構以及歷代(dai)(dai)諸家(jia),篆、隸、真(zhen)、草各臻神妙。其繪畫(hua)、書(shu)(shu)風(feng)和書(shu)(shu)學主張對(dui)當代(dai)(dai)及后(hou)世影響深遠(yuan)。