白石山位(wei)于桂平(ping)市麻垌鎮(zhen)白石村,距桂平(ping)市區(qu)35公里(li)。為中國36洞天中的第21洞天,宋(song)代開始在山上修(xiu)建寺觀(guan),明代以(yi)后成為道(dao)佛(fo)兼有的旅游勝地。晉朝著(zhu)名的道(dao)教理(li)論(lun)家(jia)(jia)、醫(yi)學(xue)家(jia)(jia)、煉丹術家(jia)(jia)葛洪曾(ceng)在此修(xiu)煉。
白(bai)(bai)石(shi)(shi)山(shan)海拔650米,山(shan)體石(shi)(shi)質(zhi)(zhi)屬紅色(se)砂(sha)鑠巖。按(an)地質(zhi)(zhi)考古學說(shuo)屬“中生(sheng)代”,約開始于兩億三千(qian)萬年(nian)前(qian),結束于六千(qian)七百萬年(nian)前(qian)。景區面積近11平(ping)方公里。該山(shan)雙峰(feng)雄峙,東為(wei)獨秀峰(feng),孤峰(feng)插天(tian);西為(wei)蓮花(hua)蕊,是白(bai)(bai)石(shi)(shi)山(shan)的主(zhu)峰(feng),懸崖奇險,天(tian)氣(qi)晴朗(lang)時,方圓百里之內(nei)都可見其身影。山(shan)麓(lu)有壽圣寺、煉丹(dan)灶(zao)、面壁僧(seng)和環山(shan)古城堡,山(shan)上有青云(yun)(yun)峽、云(yun)(yun)梯、漱玉(yu)泉、會仙觀(guan)以及飛鼠巖。
白(bai)(bai)石山坐落(luo)在(zai)桂(gui)平市城(cheng)區以南35公里的(de)麻(ma)垌圩北(bei)面8公里處,海拔(ba)650米,為中國道家三十六洞天中的(de)第(di)二十一洞天,宋代(dai)開始在(zai)山上(shang)修建寺觀,明代(dai)以后成為旅游勝地(di)。山之東為獨秀峰(feng),孤峰(feng)插(cha)天;西(xi)為蓮花蕊(rui),又(you)稱鵝頭峰(feng),險(xian)峻奇異,是白(bai)(bai)石山的(de)主峰(feng)。山上(shang)奇景異穴,峭拔(ba)、險(xian)峻、秀麗,憑眺生(sheng)輝(hui)。山麓上(shang)有(you)仙(xian)宮牌坊、壽圣寺、三清觀,還有(you)環(huan)山古城(cheng)堡、摩崖石刻、青玉(yu)峽(xia)、云梯、漱玉(yu)泉、會(hui)仙(xian)觀、煉丹灶、面壁僧、瘦仙(xian)巖(yan)和飛鼠巖(yan)等。白(bai)(bai)石山的(de)奇異景觀,吸(xi)引著(zhu)人們前(qian)來游覽(lan)。著(zhu)名地(di)理(li)學家徐霞客曾到此(ci)考(kao)察(cha),寫(xie)下了《白(bai)(bai)石游記》。
游人(ren)登山(shan),將到山(shan)麓,可見懸崖峭壁(bi)(bi)(bi)之下有一石(shi),高約(yue)二丈,狀如人(ren)立,面(mian)(mian)朝石(shi)壁(bi)(bi)(bi),頭戴僧(seng)帽,身披袈裟。縣志上稱之為(wei)“面(mian)(mian)壁(bi)(bi)(bi)僧(seng)”。昔達(da)摩祖師面(mian)(mian)壁(bi)(bi)(bi)十(shi)年傳(chuan)為(wei)佳話(hua),而此“僧(seng)”面(mian)(mian)壁(bi)(bi)(bi)不知幾千萬(wan)年矣!
在白(bai)石山麓,舊名三(san)寶殿,又稱壽圣院,俗稱大寺(si)。宋(song)嘉(jia)柘三(san)年(公元1058年)動工興建,歷(li)十年而成(cheng)。寺(si)前有用朱砂石雕砌的(de)牌坊,坊高七米,寬六米,上刻(ke)熙寧(ning)元年(1068年)宋(song)神(shen)宗(zong)趙頊敕賜題額“壽圣寺(si)”三(san)字和栩栩如生的(de)八仙(xian)像。寺(si)的(de)前座(zuo)是三(san)寶殿,后座(zuo)高閣巍峨,左(zuo)右為客廳、僧舍。寺(si)之(zhi)右側有會真觀(guan)。
壽圣寺后峭壁千仞(ren),上(shang)刻“白石(shi)洞(dong)天”四(si)字(zi),每(mei)字(zi)約(yue)一平方丈,為明(ming)代末年本(ben)縣舉(ju)人楊大節(jie)所書。傳說(shuo)他(ta)為了寫好這幾個大宇(yu),付出(chu)了長達十多年的(de)(de)艱辛勞動。事(shi)后,他(ta)特地(di)寫了一首《紀興(xing)詩》:“乘興(xing)摩(mo)崖十八年,漫(man)將名姓立崖前,山靈自有生花筆,請我狂書塞(sai)洞(dong)天。”細(xi)看“白石(shi)洞(dong)天”四(si)字(zi),運筆遒勁,的(de)(de)確有點“狂書”的(de)(de)味道。
壽圣寺后峭壁下有圓珠(zhu)池,又稱漱(shu)玉(yu)(yu)泉(quan)(quan)。這(zhe)是一(yi)眼方圓約二(er)米的(de)(de)山(shan)泉(quan)(quan)。過去(qu)每日(ri)(ri)晨昏寺僧(seng)敲響(xiang)鐘(zhong)鼓(gu),泉(quan)(quan)水便會象(xiang)燒開的(de)(de)水涌(yong)起。但據明代(dai)地理學家(jia)徐霞(xia)客(ke)實地考察,此說(shuo)純屬穿鑿(zao)附(fu)會。明崇(chong)禎十年(公元1637年)七月廿(nian)三日(ri)(ri),徐霞(xia)客(ke)專程(cheng)到(dao)白(bai)石(shi)山(shan)考察,他在游(you)記中談到(dao)了這(zhe)件(jian)事:“峭壁下有圓珠(zhu)池,水自半崖滴下者,下圓潭承(cheng)之(zhi)(zhi),無他異也。”按(an)志:山(shan)北有漱(shu)玉(yu)(yu)泉(quan)(quan),而《西事珥》與《百粵(yue)風土記》俱謂(wei)其(qi)泉(quan)(quan)聞鐘(zhong)鼓(gu)則沸(fei)溢而起,止則寂然,詫以為異。余(yu)謂(wei)泉(quan)(quan)之(zhi)(zhi)沸(fei)寂,自有常度,乃僧(seng)之(zhi)(zhi)候(hou)泉(quan)(quan)而鳴鐘(zhong)鼓(gu),非泉(quan)(quan)之(zhi)(zhi)聞聲而為寂沸(fei)也。及(ji)抵(di)白(bai)石(shi),先詢之(zhi)(zhi)三清(qing)觀,再征之(zhi)(zhi)白(bai)石(shi)寺并漱(shu)玉(yu)(yu)之(zhi)(zhi)名,不知(zhi)何指(zhi);而聞鐘(zhong)泉(quan)(quan)沸(fei)之(zhi)(zhi)說(shuo),山(shan)僧(seng)茫然。洵皆好事之(zhi)(zhi)言(yan)也。”經過后人(ren)的(de)(de)長期(qi)觀察,證實徐霞(xia)客(ke)的(de)(de)記述(shu)是科學的(de)(de),準(zhun)確的(de)(de)。泉(quan)(quan)水清(qing)沏見底,四時不涸(he),且甘甜可口。游(you)人(ren)至(zhi)此,口干舌燥(zao),飲(yin)之(zhi)(zhi)不啻瓊漿(jiang)玉(yu)(yu)液。
出壽圣寺往(wang)右(you)行(xing)約(yue)一(yi)里,有(you)個寬(kuan)約(yue)百余平方米的巖(yan)(yan)洞(dong)(dong),叫三(san)(san)清巖(yan)(yan)。巖(yan)(yan)洞(dong)(dong)之(zhi)前有(you)廟宇,內供道教尊(zun)奉的玉清元始天尊(zun)、上(shang)清靈寶道君(jun)、太清太上(shang)老君(jun)等三(san)(san)位神仙,因稱三(san)(san)清觀。洞(dong)(dong)廳一(yi)側(ce)有(you)洞(dong)(dong)穴,寬(kuan)約(yue)一(yi)平方米,據說此洞(dong)(dong)與北流縣(xian)勾漏洞(dong)(dong)相(xiang)通,東晉有(you)名(ming)的道家葛洪(hong)(hong)常由此洞(dong)(dong)來(lai)往(wang)兩(liang)地煉丹(dan)。至(zhi)今,洞(dong)(dong)穴旁有(you)煉丹(dan)遺跡及葛洪(hong)(hong)塑(su)像(xiang)。
登白(bai)(bai)石山(shan)(shan)巔,可見一道白(bai)(bai)色的(de)(de)城(cheng)墻(qiang)(qiang)環(huan)繞(rao)半(ban)山(shan)(shan),每(mei)隔一、二百米有城(cheng)門與外面相通。城(cheng)門上設定(ding)更樓。傳說這(zhe)道環(huan)山(shan)(shan)古城(cheng)墻(qiang)(qiang)建于清(qing)咸(xian)豐年間,即太平(ping)天(tian)國中期(qi)。那時,由(you)廣東天(tian)地會首領陳開、李文茂領導的(de)(de)一支起義(yi)軍,沿西江而上,攻占潯(xun)州府(fu)城(cheng),定(ding)為秀(xiu)京,建立(li)了大(da)成國。在此期(qi)間,潯(xun)州府(fu)、桂(gui)平(ping)縣的(de)(de)地方官員(yuan)只(zhi)好跑到白(bai)(bai)石山(shan)(shan),依(yi)山(shan)(shan)憑險(xian),筑起城(cheng)墻(qiang)(qiang),負隅頑抗。此后這(zhe)道蜿蜓(ting)曲折,有若玉帶的(de)(de)“小長城(cheng)”,便成了白(bai)(bai)石山(shan)(shan)的(de)(de)奇景(jing)之(zhi)一。
又名青玉(yu)峽,俗稱洞(dong)門巷(xiang),是攀登(deng)白石(shi)、進入洞(dong)天(tian)的(de)(de)(de)必經之路。峽的(de)(de)(de)兩旁(pang)削壁(bi)千(qian)仞,懸崖峭壁(bi)之間,一(yi)條寬僅(jin)兩米,高約(yue)三、四百米的(de)(de)(de)石(shi)巷(xiang)穿崖而上,中有石(shi)階。游人攀登(deng)在險(xian)陡的(de)(de)(de)石(shi)階上,仰望天(tian)空,只剩(sheng)下一(yi)道彎彎的(de)(de)(de)藍(lan)線,因此(ci)又稱“一(yi)線天(tian)”。
在蒼玉(yu)峽之上(shang),白玉(yu)山(shan)奇(qi)景之一,酷似高懸云(yun)(yun)端的(de)一把梯(ti)子,因(yin)名(ming)云(yun)(yun)梯(ti)。又叫“三十(shi)(shi)六(liu)階”,隱寓“腳踏云(yun)(yun)梯(ti)上(shang)青天”之意。梯(ti)凡一百三十(shi)(shi)六(liu)階,系(xi)在一塊(kuai)長形巨崖上(shang)開(kai)鑿而成的(de)石磴,寬約一米,陡(dou)而險,足有七(qi)十(shi)(shi)度以上(shang)的(de)坡度。游(you)人攀登其上(shang),一種(zhong)如李白詩中(zhong)所(suo)說的(de)“山(shan)從人而起,云(yun)(yun)自馬頭生”的(de)感覺油然而起。膽小者往往望而卻步。
由云(yun)梯再上數(shu)(shu)百米,有(you)個大巖(yan)洞,洞廳(ting)內有(you)“神(shen)(shen)仙(xian)腳(jiao)印(yin)”。“白石洞天”指的就是這個地方(fang)。明代在此建造了接連(lian)五間的廟宇,叫會(hui)(hui)仙(xian)觀(guan)。內供(gong)神(shen)(shen)像數(shu)(shu)十尊,均(jun)精雕細刻,栩栩如(ru)生(sheng)。其中一個臉頰精瘦(shou),雙(shuang)目炯炯有(you)神(shen)(shen),雙(shuang)肋肋骨歷歷可數(shu)(shu),人稱“瘦(shou)仙(xian)”。可惜(xi)經過“文(wen)革”動亂,所有(you)神(shen)(shen)像已蕩然無存(cun)。會(hui)(hui)仙(xian)觀(guan)外有(you)會(hui)(hui)仙(xian)亭(ting),相(xiang)(xiang)傳有(you)緣份的人,可以在這里(li)與神(shen)(shen)仙(xian)相(xiang)(xiang)會(hui)(hui)。
白(bai)石(shi)(shi)山以西數里(li)有(you)飛(fei)(fei)鼠(shu)(shu)巖(yan)(yan)。一座石(shi)(shi)山,兩塊如山大石(shi)(shi)互相(xiang)撐持,構(gou)成“八”字形(xing)的(de)洞口(kou),這就(jiu)是(shi)飛(fei)(fei)鼠(shu)(shu)巖(yan)(yan)。巖(yan)(yan)的(de)四(si)周丘(qiu)陵起伏,利于飛(fei)(fei)鼠(shu)(shu)棲息活動。巖(yan)(yan)內洞廳高50余米(mi),寬30余米(mi),深20多米(mi),棲息飛(fei)(fei)鼠(shu)(shu)數以十萬(wan)計。每到傍晚時(shi)分,飛(fei)(fei)鼠(shu)(shu)成群結隊由洞中(zhong)飛(fei)(fei)出覓食,黑壓壓的(de)一大片,在(zai)空中(zhong)形(xing)成一朵烏云,發出類(lei)似海濤(tao)一樣的(de)巨大響聲,景象異常(chang)壯(zhuang)觀。
(道教三十(shi)六(liu)洞天之第二十(shi)一.白(bai)石洞天.歷書記截為白(bai)石洞天在鬰林(lin)州南海之南,又云(yun)和州,即廣(guang)西壯族(zu)自治區玉林(lin)市東南方(fang)向三,四(si)十(shi)公里處(chu).)
道教三(san)十(shi)六(liu)洞(dong)天(tian)之第(di)二十(shi)一“秀樂長(chang)真天(tian)仙人洞(dong)府”即今之廣西桂(gui)平白(bai)石山,又稱白(bai)石洞(dong)天(tian)。
徐霞(xia)客《桂(gui)平(ping)白石游(you)記(ji)》全文(編者注:桂(gui)平(ping)古稱(cheng)布山,南朝后稱(cheng)桂(gui)平(ping),為古桂(gui)林郡(jun)、郁(yu)林郡(jun)之治所):
二(er)(er)十(shi)(shi)二(er)(er)日早,雨(yu)復(fu)淋漓不休。〔留靜聞、顧仆寓潯(xun)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)南(nan)門,〕覓擔夫(fu)為(wei)(wei)勾漏、白(bai)石(shi)(shi)(shi)、都峽三(san)(san)山(shan)(shan)(shan)游。晨餐后雨(yu)止,乃發,即(ji)從(cong)驛(yi)前(qian)南(nan)渡(du)郁江(jiang)。五(wu)(wu)里(li)(li)(li)(li)(li),灘頭(tou)村(cun)(cun)(cun)(cun)。又三(san)(san)里(li)(li)(li)(li)(li)為(wei)(wei)車路江(jiang),下有石(shi)(shi)(shi)梁。梁外(wai)水(shui)發,〔小水(shui)自東(dong)南(nan)西(xi)北入郁,〕舟(zhou)得(de)而(er)至焉(yan)(yan)。南(nan)二(er)(er)里(li)(li)(li)(li)(li)為(wei)(wei)石(shi)(shi)(shi)橋村(cun)(cun)(cun)(cun)。(人(ren)家至此,惟灘頭(tou)及石(shi)(shi)(shi)橋二(er)(er)村(cun)(cun)(cun)(cun),眾(zhong)俱(ju)蒼(cang)莽(mang)矣。)從(cong)此南(nan)望,白(bai)石(shi)(shi)(shi)山(shan)(shan)(shan)與(yu)獨秀挺峙,若在三(san)(san)十(shi)(shi)里(li)(li)(li)(li)(li)外(wai),而(er)土(tu)(tu)人(ren)云:“尚六(liu)十(shi)(shi)里(li)(li)(li)(li)(li)而(er)遙,竟日之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)力猶不能到。”蓋山(shan)(shan)(shan)路迂隔也。由石(shi)(shi)(shi)橋村(cun)(cun)(cun)(cun)而(er)南(nan),蒼(cang)莽(mang)中(zhong)四(si)(si)高中(zhong)洼,平地(di)(di)多(duo)伏(fu)莽(mang)突土(tu)(tu)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)石(shi)(shi)(shi),多(duo)分裂(lie)區匯之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)波。二(er)(er)里(li)(li)(li)(li)(li),得(de)回石(shi)(shi)(shi)一(yi)壑,四(si)(si)面環叢,中(zhong)潴清流(liu),有淵(yuan)墜成潭,有迸裂(lie)成隙,水(shui)石(shi)(shi)(shi)容(rong)與(yu)(閑暇自得(de)的(de)樣子),亦(yi)荒野(ye)中(zhong)異景也。(按先潯(xun)城南(nan)十(shi)(shi)五(wu)(wu)里(li)(li)(li)(li)(li)有潦水(shui),曠野(ye)中(zhong)天然怪石(shi)(shi)(shi)甃其旁,水(shui)泉深碧清澄,中(zhong)有巨魚,人(ren)不敢捕,即(ji)此無(wu)疑。)更(geng)南(nan),則(ze)(ze)匯潭更(geng)多(duo)。(疑即(ji)《志》所稱(cheng)南(nan)湖。)上有岡為(wei)(wei)橫南(nan)墟,(或(huo)湖南(nan)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)訛。)有一(yi)婦(fu)人(ren)結茅(mao)貫酒其上,去郡蓋十(shi)(shi)五(wu)(wu)里(li)(li)(li)(li)(li)矣。其東(dong)有山(shan)(shan)(shan),自南(nan)而(er)北垂抵(di)此,從(cong)其西(xi)漸升而(er)南(nan),迸穴愈多(duo),皆(jie)平地(di)(di)下陷(xian),或(huo)長如峽,或(huo)圓如井,中(zhong)皆(jie)叢石(shi)(shi)(shi),玲(ling)瓏攢(zan)嵌,下則(ze)(ze)淵(yuan)水(shui)澄澈。蓋其地(di)(di)中(zhong)二(er)(er)三(san)(san)丈之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)下,皆(jie)伏(fu)流(liu)潛(qian)通(tong),其上皆(jie)石(shi)(shi)(shi)骨(gu)噓結,偶(ou)骨(gu)裂(lie)土(tu)(tu)迸,則(ze)(ze)石(shi)(shi)(shi)出而(er)穴陷(xian)焉(yan)(yan)。下,皆(jie)伏(fu)流(liu)潛(qian)通(tong),其上皆(jie)石(shi)(shi)(shi)骨(gu)噓結,偶(ou)骨(gu)裂(lie)土(tu)(tu)迸,則(ze)(ze)石(shi)(shi)(shi)出而(er)穴陷(xian)焉(yan)(yan)。于是升涉溝垅,又三(san)(san)里(li)(li)(li)(li)(li),乃入山(shan)(shan)(shan)塢(wu),則(ze)(ze)山(shan)(shan)(shan)皆(jie)純(chun)土(tu)(tu),無(wu)復(fu)嶙峋之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)石(shi)(shi)(shi),而(er)塢(wu)中(zhong)皆(jie)禾田曲(qu)蟠(pan)四(si)(si)麓(lu)矣。又二(er)(er)里(li)(li)(li)(li)(li),上湖塘(tang)嶺(ling),坡陀相間,嶺(ling)壑重疊。十(shi)(shi)里(li)(li)(li)(li)(li),抵(di)容(rong)塘(tang)村(cun)(cun)(cun)(cun),有潭匯水(shui),數十(shi)(shi)家聚(ju)居山(shan)(shan)(shan)半(ban)。又南(nan)陟(zhi)一(yi)嶺(ling),共二(er)(er)里(li)(li)(li)(li)(li),渡(du)一(yi)溪橋,上嶺(ling)為(wei)(wei)官坂墟。墟有一(yi)婦(fu)結茅(mao)貫酒,與(yu)橫南(nan)同。郡中(zhong)至此三(san)(san)十(shi)(shi)里(li)(li)(li)(li)(li),為(wei)(wei)白(bai)石(shi)(shi)(shi)山(shan)(shan)(shan)行之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)中(zhong)道,乃餐粥茅(mao)店中(zhong)。從(cong)岐東(dong)南(nan)逾嶺(ling),十(shi)(shi)里(li)(li)(li)(li)(li),為(wei)(wei)姚村(cun)(cun)(cun)(cun)。村(cun)(cun)(cun)(cun)亦(yi)百家之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)聚(ju),依山(shan)(shan)(shan)匯水(shui),真山(shan)(shan)(shan)中(zhong)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)樂墅(shu)也。渡(du)一(yi)小溪,又南(nan)逾嶺(ling),五(wu)(wu)里(li)(li)(li)(li)(li),為(wei)(wei)木(mu)角村(cun)(cun)(cun)(cun)。村(cun)(cun)(cun)(cun)在白(bai)石(shi)(shi)(shi)山(shan)(shan)(shan)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)北麓(lu),去山(shan)(shan)(shan)尚十(shi)(shi)里(li)(li)(li)(li)(li),日有余照而(er)山(shan)(shan)(shan)雨(yu)復(fu)來,謀止宿其處而(er)村(cun)(cun)(cun)(cun)人(ren)無(wu)納者。村(cun)(cun)(cun)(cun)楊姓(xing),俱(ju)閉門避客(ke)。徘徊(huai)抵(di)暮,坐舂(chong)舍(置放舂(chong)米石(shi)(shi)(shi)碓的(de)小棚)間擬度其夜(ye)。既(ji)而(er)一(yi)舂(chong)傍主人(ren)啟扉納焉(yan)(yan),為(wei)(wei)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)晚炊而(er)宿。
二十(shi)三(san)日(ri)(ri)早飯,別(bie)木角(jiao)主人(ren),授火(huo)錢(qian),固辭不(bu)(bu)(bu)納。何前倨而(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)后(hou)(hou)恭(先(xian)前倨傲而(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)后(hou)(hou)恭謙)耶?由(you)(you)其(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)東(dong)(dong)南(nan)(nan)(nan)越(yue)一(yi)(yi)(yi)(yi)(yi)(yi)嶺,由(you)(you)岐(qi)徑望(wang)白石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(白石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)山(shan))而(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)趨(qu)。其(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)山(shan)峰(feng)(feng)(feng)攢(zan)崖(ya)(ya)絕(jue),東(dong)(dong)北(bei)(bei)特聳(song)一(yi)(yi)(yi)(yi)(yi)(yi)峰(feng)(feng)(feng)為(wei)(wei)(wei)獨(du)(du)秀(xiu)(xiu)(xiu)(xiu),峭(qiao)拔弧懸(xuan)(xuan)(xuan)(xuan)(xuan),直(zhi)(zhi)上(shang)(shang)(shang)(shang)(shang)(shang)與(yu)(yu)(yu)白石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)齊頂,而(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)下(xia)(xia)(xia)(xia)則(ze)(ze)若(ruo)傍若(ruo)離(li)(li),直(zhi)(zhi)剖其(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)根。崖(ya)(ya)石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)多赭赤(chi)(chi)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)色,謂(wei)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)“白石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)”,豈不(bu)(bu)(bu)以(yi)(yi)(yi)色起(qi)(qi)(qi)(qi)耶?五(wu)(wu)(wu)里(li)(li),路(lu)漸沒草間(jian)(jian)。渡一(yi)(yi)(yi)(yi)(yi)(yi)溪,嶺半(ban)(ban)得(de)(de)一(yi)(yi)(yi)(yi)(yi)(yi)出家,傍舍(she)植芭蕉甚(shen)(shen)(shen)盛(sheng)。亟(ji)投問(wen)路(lu),始知大(da)道尚在(zai)(zai)西(xi)南(nan)(nan)(nan),而(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)此(ci)(ci)乃(nai)(nai)岐(qi)中(zhong)(zhong)(zhong)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)岐(qi)也(ye)(ye)(ye)(ye)(ye)。由(you)(you)其(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)左(zuo)登(deng)(deng)山(shan),東(dong)(dong)向(xiang)而(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)上(shang)(shang)(shang)(shang)(shang)(shang),望(wang)周(zhou)塘(tang)村在(zai)(zai)路(lu)右(you)(you)塢中(zhong)(zhong)(zhong),相隔坑阪已(yi)兩(liang)三(san)重(zhong)也(ye)(ye)(ye)(ye)(ye)。由(you)(you)土(tu)山(shan)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)脊(ji)轉(zhuan)而(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)南(nan)(nan)(nan),五(wu)(wu)(wu)里(li)(li),度(du)(du)一(yi)(yi)(yi)(yi)(yi)(yi)山(shan)坳(ao)(ao)。稍東(dong)(dong)而(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)南(nan)(nan)(nan)折(zhe),直(zhi)(zhi)抵山(shan)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)北(bei)(bei)麓,則(ze)(ze)獨(du)(du)秀(xiu)(xiu)(xiu)(xiu)已(yi)不(bu)(bu)(bu)可見(jian),惟(wei)(wei)(wei)轟崖(ya)(ya)盤(pan)削,下(xia)(xia)(xia)(xia)多平(ping)突(tu)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi),石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)質雖(sui)不(bu)(bu)(bu)玲瓏,而(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)盤(pan)亙(gen)疊(die)出,又(you)作一(yi)(yi)(yi)(yi)(yi)(yi)態也(ye)(ye)(ye)(ye)(ye)。直(zhi)(zhi)上(shang)(shang)(shang)(shang)(shang)(shang)一(yi)(yi)(yi)(yi)(yi)(yi)里(li)(li),抵崖(ya)(ya)石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)下(xia)(xia)(xia)(xia)。轉(zhuan)而(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)南(nan)(nan)(nan),一(yi)(yi)(yi)(yi)(yi)(yi)里(li)(li),為(wei)(wei)(wei)三(san)清巖(yan)(yan)(yan)。其(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)巖(yan)(yan)(yan)西(xi)向(xiang),橫(heng)(heng)開(kai)大(da)穴,闊十(shi)余(yu)(yu)(yu)(yu)丈(zhang),高不(bu)(bu)(bu)過(guo)二丈(zhang),深(shen)不(bu)(bu)(bu)過(guo)五(wu)(wu)(wu)丈(zhang),石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)俱平(ping)燥,惟(wei)(wei)(wei)左(zuo)后(hou)(hou)深(shen)入(ru)而(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)東(dong)(dong),然低(di)庳(bēi矮)不(bu)(bu)(bu)逾(yu)尺(chi)(chi),所(suo)(suo)云(yun)南(nan)(nan)(nan)通勾(gou)漏者(zhe)(zhe)即(ji)(ji)指此(ci)(ci)。余(yu)(yu)(yu)(yu)謂(wei)山(shan)脈自(zi)(zi)此(ci)(ci)與(yu)(yu)(yu)勾(gou)漏南(nan)(nan)(nan)接,若(ruo)此(ci)(ci)洞(dong)高峙山(shan)半(ban)(ban),而(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)其(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)山(shan)四(si)(si)面孤懸(xuan)(xuan)(xuan)(xuan)(xuan),謂(wei)穴道潛通,夫難(nan)入(ru)而(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)誰(shui)試之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)耶?右(you)(you)壁盡處有(you)(you)穴大(da)如(ru)(ru)(ru)管,泉(quan)自(zi)(zi)中(zhong)(zhong)(zhong)滴下(xia)(xia)(xia)(xia),懸(xuan)(xuan)(xuan)(xuan)(xuan)四(si)(si)五(wu)(wu)(wu)尺(chi)(chi),僧(seng)布竹承之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi),清冷異常。下(xia)(xia)(xia)(xia)丈(zhang)余(yu)(yu)(yu)(yu),匯(hui)為(wei)(wei)(wei)一(yi)(yi)(yi)(yi)(yi)(yi)潭,不(bu)(bu)(bu)甚(shen)(shen)(shen)深(shen)澈(che),指為(wei)(wei)(wei)“龍潭”云(yun)。巖(yan)(yan)(yan)內有(you)(you)一(yi)(yi)(yi)(yi)(yi)(yi)石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)如(ru)(ru)(ru)舡,臥可為(wei)(wei)(wei)榻,坐(zuo)可為(wei)(wei)(wei)幾。巖(yan)(yan)(yan)列三(san)清像,故以(yi)(yi)(yi)“三(san)清”為(wei)(wei)(wei)名(ming),即(ji)(ji)白石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)下(xia)(xia)(xia)(xia)洞(dong)矣。又(you)南(nan)(nan)(nan)半(ban)(ban)里(li)(li),為(wei)(wei)(wei)大(da)寺(si)。甚(shen)(shen)(shen)古,后(hou)(hou)倚(yi)崖(ya)(ya)壁,有(you)(you)觀音堂(tang)甚(shen)(shen)(shen)敞。其(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)左(zuo)峭(qiao)壁下(xia)(xia)(xia)(xia)有(you)(you)圓珠池,亦(yi)水自(zi)(zi)半(ban)(ban)崖(ya)(ya)滴下(xia)(xia)(xia)(xia)者(zhe)(zhe),下(xia)(xia)(xia)(xia)甃圓潭承之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi),無(wu)(wu)他異也(ye)(ye)(ye)(ye)(ye)。按《志(zhi)》,山(shan)北(bei)(bei)有(you)(you)漱(shu)玉泉(quan),而(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)《西(xi)事珥》與(yu)(yu)(yu)《百粵鳳土(tu)記》俱謂(wei)其(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)泉(quan)暮聞(wen)鐘鼓則(ze)(ze)沸溢而(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)起(qi)(qi)(qi)(qi),止則(ze)(ze)寂然,詫以(yi)(yi)(yi)為(wei)(wei)(wei)異。余(yu)(yu)(yu)(yu)謂(wei)泉(quan)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)沸寂,自(zi)(zi)有(you)(you)常度(du)(du),乃(nai)(nai)僧(seng)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)候泉(quan)而(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)鳴鐘鼓,非(fei)(fei)(fei)泉(quan)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)聞(wen)聲而(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)為(wei)(wei)(wei)沸寂也(ye)(ye)(ye)(ye)(ye)。及抵白石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi),先(xian)詢之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)三(san)清觀,再(zai)征之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)白石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)寺(si)并漱(shu)玉之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)名(ming),不(bu)(bu)(bu)知何指,而(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)聞(wen)鐘泉(quan)沸之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)說(shuo),山(shan)僧(seng)茫然。洵皆(jie)好事之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)言(yan)也(ye)(ye)(ye)(ye)(ye)。寺(si)僧(seng)為(wei)(wei)(wei)瀹茗,余(yu)(yu)(yu)(yu)急(ji)(ji)于會仙(xian)(xian)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)勝,即(ji)(ji)以(yi)(yi)(yi)行囊置僧(seng)舍(she),不(bu)(bu)(bu)候茗,由(you)(you)后(hou)(hou)寺(si)南(nan)(nan)(nan)循(xun)崖(ya)(ya)壁行。已(yi)東(dong)(dong)轉(zhuan)而(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)上(shang)(shang)(shang)(shang)(shang)(shang),入(ru)石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)峽(xia)(xia)中(zhong)(zhong)(zhong)。其(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)峽(xia)(xia)兩(liang)峰(feng)(feng)(feng)中(zhong)(zhong)(zhong)剖,上(shang)(shang)(shang)(shang)(shang)(shang)摩(mo)層(ceng)霄(xiao),中(zhong)(zhong)(zhong)裂駢(pian)隙(xi),相距(ju)不(bu)(bu)(bu)及丈(zhang),而(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)懸(xuan)(xuan)(xuan)(xuan)(xuan)亙(gen)千余(yu)(yu)(yu)(yu)尺(chi)(chi),俱不(bu)(bu)(bu)即(ji)(ji)不(bu)(bu)(bu)離(li)(li),若(ruo)引(yin)(yin)繩墨(墨線(xian)、墨汁)而(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)裁削之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)者(zhe)(zhe),即(ji)(ji)俗所(suo)(suo)夸為(wei)(wei)(wei)“一(yi)(yi)(yi)(yi)(yi)(yi)線(xian)天”,無(wu)(wu)以(yi)(yi)(yi)過(guo)也(ye)(ye)(ye)(ye)(ye)。磴懸(xuan)(xuan)(xuan)(xuan)(xuan)其(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)中(zhong)(zhong)(zhong),時(shi)有(you)(you)巨石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)當關(guan)(guan),輒置梯(ti)(ti)(ti)(ti)以(yi)(yi)(yi)度(du)(du),連(lian)躋(ji)(ji)六梯(ti)(ti)(ti)(ti),始逾(yu)峽(xia)(xia)登(deng)(deng)坳(ao)(ao)。坳(ao)(ao)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)南(nan)(nan)(nan)北(bei)(bei),俱猶重(zhong)崖(ya)(ya)摩(mo)夾。乃(nai)(nai)稍北(bei)(bei)轉(zhuan),循(xun)坳(ao)(ao)左(zuo)行,則(ze)(ze)虬木盤(pan)云(yun),叢(cong)(cong)篁(huang)蔭日(ri)(ri),身(shen)度(du)(du)霄(xiao)漢之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)上(shang)(shang)(shang)(shang)(shang)(shang),而(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)不(bu)(bu)(bu)知午日(ri)(ri)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)中(zhong)(zhong)(zhong),真異境也(ye)(ye)(ye)(ye)(ye)。至(zhi)(zhi)是(shi)東(dong)(dong)嶂稍開(kai),始見(jian)獨(du)(du)秀(xiu)(xiu)(xiu)(xiu)峰(feng)(feng)(feng)在(zai)(zai)東(dong)(dong)北(bei)(bei),而(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)東(dong)(dong)南(nan)(nan)(nan)塢中(zhong)(zhong)(zhong)又(you)起(qi)(qi)(qi)(qi)一(yi)(yi)(yi)(yi)(yi)(yi)峰(feng)(feng)(feng),正(zheng)與(yu)(yu)(yu)獨(du)(du)秀(xiu)(xiu)(xiu)(xiu)對峙,而(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)高殺(sha)其(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)三(san)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)一(yi)(yi)(yi)(yi)(yi)(yi),〔宛(wan)然蓮蕊(rui)中(zhong)(zhong)(zhong)擎,但四(si)(si)面為(wei)(wei)(wei)諸(zhu)(zhu)(zhu)峰(feng)(feng)(feng)所(suo)(suo)掩,惟(wei)(wei)(wei)此(ci)(ci)得(de)(de)睹(du)全(quan)體耳。〕又(you)北(bei)(bei)攀懸(xuan)(xuan)(xuan)(xuan)(xuan)崖(ya)(ya)而(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)上(shang)(shang)(shang)(shang)(shang)(shang),木根交絡石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)間(jian)(jian),為(wei)(wei)(wei)梯(ti)(ti)(ti)(ti)為(wei)(wei)(wei)絙(gēng粗索),足(zu)躡手(shou)緣,無(wu)(wu)非(fei)(fei)(fei)此(ci)(ci)矣。已(yi)轉(zhuan)一(yi)(yi)(yi)(yi)(yi)(yi)壑(he),有(you)(you)澗自(zi)(zi)頂西(xi)向(xiang)墜峽(xia)(xia),累潭搗穴。由(you)(you)峽(xia)(xia)右(you)(you)復(fu)懸(xuan)(xuan)(xuan)(xuan)(xuan)梯(ti)(ti)(ti)(ti)上(shang)(shang)(shang)(shang)(shang)(shang)登(deng)(deng),宛(wan)轉(zhuan)三(san)梯(ti)(ti)(ti)(ti),遂行平(ping)岡間(jian)(jian)。其(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)外乃(nai)(nai)萬丈(zhang)下(xia)(xia)(xia)(xia)削之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)崖(ya)(ya),其(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)內即(ji)(ji)絕(jue)頂漱(shu)根之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)峽(xia)(xia),內外皆(jie)喬松叢(cong)(cong)木,一(yi)(yi)(yi)(yi)(yi)(yi)道深(shen)碧(bi),間(jian)(jian)有(you)(you)日(ri)(ri)影(ying)下(xia)(xia)(xia)(xia)墜,如(ru)(ru)(ru)篩金(jin)飏(yáng)翠,閃映無(wu)(wu)定(ding)。出林則(ze)(ze)鑿(zao)石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)成(cheng)磴,又(you)植竹回關(guan)(guan),躋(ji)(ji)磴轉(zhuan)關(guan)(guan),而(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)會仙(xian)(xian)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)巖(yan)(yan)(yan)岈(ya)然南(nan)(nan)(nan)向(xiang)矣。其(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)巖(yan)(yan)(yan)皆(jie)黃(huang)赤(chi)(chi)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi),上(shang)(shang)(shang)(shang)(shang)(shang)下(xia)(xia)(xia)(xia)開(kai)窟(ku),而(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)內漸湊合(he),旁無(wu)(wu)氤氳之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)竅,上(shang)(shang)(shang)(shang)(shang)(shang)無(wu)(wu)滴瀝九乳,與(yu)(yu)(yu)下(xia)(xia)(xia)(xia)巖(yan)(yan)(yan)同;而(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)地位高迥,境路(lu)幽去。五(wu)(wu)(wu)里(li)(li)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)云(yun)梯(ti)(ti)(ti)(ti)杳藹,(自(zi)(zi)大(da)寺(si)來,約有(you)(you)五(wu)(wu)(wu)里(li)(li)。)千秋之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)鶴影(ying)縱橫(heng)(heng),非(fei)(fei)(fei)有(you)(you)棲霞餐(can)液之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)緣,誰(shui)得(de)(de)而(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)至(zhi)(zhi)哉!時(shi)已(yi)過(guo)午,中(zhong)(zhong)(zhong)有(you)(you)云(yun)寮(liao),綰鑰已(yi)久(jiu),灶無(wu)(wu)宿火(huo),囊乏黃(huang)粱,無(wu)(wu)從掃葉煮泉(quan),惟(wei)(wei)(wei)是(shi)倚(yi)筇臥石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi),隨枕上(shang)(shang)(shang)(shang)(shang)(shang)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)自(zi)(zi)寐自(zi)(zi)醒,看下(xia)(xia)(xia)(xia)界(jie)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)云(yun)來云(yun)去。日(ri)(ri)既下(xia)(xia)(xia)(xia)舂,炎威少退,乃(nai)(nai)起(qi)(qi)(qi)(qi),從巖(yan)(yan)(yan)右(you)(you)躡削崖(ya)(ya),凌絕(jue)頂。崖(ya)(ya)雖(sui)危(wei)峭(qiao)而(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)層(ceng)遙(yao),盤(pan)隔處中(zhong)(zhong)(zhong)有(you)(you)子石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi),圓如(ru)(ru)(ru)鵝卵(luan),嵌(qian)突(tu)齒(chi)齒(chi),上(shang)(shang)(shang)(shang)(shang)(shang)露其(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)半(ban)(ban),藉(jie)為(wei)(wei)(wei)麗(li)趾(zhi)(腳踩(cai)踏)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)級,援(yuan)手(shou)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)階。不(bu)(bu)(bu)覺一(yi)(yi)(yi)(yi)(yi)(yi)里(li)(li),已(yi)騰踴(yong)峰(feng)(feng)(feng)頭(tou),東(dong)(dong)向(xiang)與(yu)(yu)(yu)獨(du)(du)秀(xiu)(xiu)(xiu)(xiu)對揖(yi)矣。蓋(gai)此(ci)(ci)峰(feng)(feng)(feng)正(zheng)從潯州(zhou)來,所(suo)(suo)望(wang)獨(du)(du)秀(xiu)(xiu)(xiu)(xiu)峰(feng)(feng)(feng)西(xi)白石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)絕(jue)頂,而(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)獨(du)(du)秀(xiu)(xiu)(xiu)(xiu)四(si)(si)面聳(song)削如(ru)(ru)(ru)無(wu)(wu)柱,非(fei)(fei)(fei)羽輪不(bu)(bu)(bu)能(neng)翔其(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)上(shang)(shang)(shang)(shang)(shang)(shang)。(粵西(xi)三(san)獨(du)(du)秀(xiu)(xiu)(xiu)(xiu),而(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)桂(gui)城最(zui)著,)柳州(zhou)面一(yi)(yi)(yi)(yi)(yi)(yi)罅,梯(ti)(ti)(ti)(ti)峽(xia)(xia)上(shang)(shang)(shang)(shang)(shang)(shang)躋(ji)(ji),頗如(ru)(ru)(ru)太華三(san)峰(feng)(feng)(feng),上(shang)(shang)(shang)(shang)(shang)(shang)分仙(xian)(xian)掌,下(xia)(xia)(xia)(xia)懸(xuan)(xuan)(xuan)(xuan)(xuan)尺(chi)(chi)峽(xia)(xia),透(tou)(tou)險跖危(wei)。此(ci)(ci)真青(qing)(qing)柯嫡冢(zhǒng墳(fen)墓),他未(wei)見(jian)其(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)比也(ye)(ye)(ye)(ye)(ye)。何者(zhe)(zhe)?桂(gui)、朔(shuo)、柳、融(rong)諸(zhu)(zhu)(zhu)峰(feng)(feng)(feng)非(fei)(fei)(fei)不(bu)(bu)(bu)亭亭如(ru)(ru)(ru)碧(bi)簪班筍(sun),然石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)質青(qing)(qing)幻,片(pian)片(pian)如(ru)(ru)(ru)芙蓉攢(zan)合(he),竅受躡,痕受攀,無(wu)(wu)難(nan)直(zhi)(zhi)躋(ji)(ji);而(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)此(ci)(ci)則(ze)(ze)赤(chi)(chi)膚赭影(ying),一(yi)(yi)(yi)(yi)(yi)(yi)劈萬仞,縱覆(fu)鐘列柱,連(lian)轟駢(pian)峙,非(fei)(fei)(fei)披隙(xi)導窾(kuǎn),隨其(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)腠理,不(bu)(bu)(bu)能(neng)排空(kong)插翅也(ye)(ye)(ye)(ye)(ye)。〔獨(du)(du)秀(xiu)(xiu)(xiu)(xiu)、蓮蕊(rui)二峰(feng)(feng)(feng),為(wei)(wei)(wei)此(ci)(ci)峰(feng)(feng)(feng)門(men)戶,其(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)內環壑(he)深(shen)塹,虧蔽日(ri)(ri)月,重(zhong)岡間(jian)(jian)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi),人(ren)無(wu)(wu)至(zhi)(zhi)者(zhe)(zhe)。〕坐(zuo)眺(tiao)(tiao)久(jiu)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi),乃(nai)(nai)仍下(xia)(xia)(xia)(xia)會仙(xian)(xian)。別(bie)巖(yan)(yan)(yan)而(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)下(xia)(xia)(xia)(xia),歷(li)三(san)梯(ti)(ti)(ti)(ti),三(san)里(li)(li)至(zhi)(zhi)峽(xia)(xia)坳(ao)(ao)上(shang)(shang)(shang)(shang)(shang)(shang),見(jian)峽(xia)(xia)左(zuo)一(yi)(yi)(yi)(yi)(yi)(yi)石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi),倚(yi)崖(ya)(ya)而(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)起(qi)(qi)(qi)(qi),上(shang)(shang)(shang)(shang)(shang)(shang)并崖(ya)(ya)端倚(yi)云(yun),下(xia)(xia)(xia)(xia)有(you)(you)線(xian)罅透(tou)(tou)日(ri)(ri)。急(ji)(ji)賈(jia)勇穿(chuan)其(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)中(zhong)(zhong)(zhong),則(ze)(ze)其(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)隙(xi)不(bu)(bu)(bu)即(ji)(ji)不(bu)(bu)(bu)離(li)(li),僅容側身(shen)而(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)進,其(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)上(shang)(shang)(shang)(shang)(shang)(shang)或(huo)(huo)連(lian)或(huo)(huo)缺。既而(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)漸下(xia)(xia)(xia)(xia),南(nan)(nan)(nan)轉(zhuan)出罅,則(ze)(ze)飛石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)上(shang)(shang)(shang)(shang)(shang)(shang)下(xia)(xia)(xia)(xia)懸(xuan)(xuan)(xuan)(xuan)(xuan)嵌(qian),危(wei)不(bu)(bu)(bu)可躋(ji)(ji)矣。返出峽(xia)(xia)坳(ao)(ao),見(jian)倚(yi)石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)側,復(fu)有(you)(you)一(yi)(yi)(yi)(yi)(yi)(yi)道上(shang)(shang)(shang)(shang)(shang)(shang)出石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)端,用懸(xuan)(xuan)(xuan)(xuan)(xuan)殊(shu)甚(shen)(shen)(shen),乃(nai)(nai)流沙滾溜而(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)成(cheng)者(zhe)(zhe)。心益不(bu)(bu)(bu)能(neng)已(yi),復(fu)攀根引(yin)(yin)蔓而(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)登(deng)(deng)。躋(ji)(ji)其(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)端,誘入(ru)石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)闕中(zhong)(zhong)(zhong),則(ze)(ze)倚(yi)石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)西(xi)盡處也(ye)(ye)(ye)(ye)(ye),與(yu)(yu)(yu)前崖(ya)(ya)夾而(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)成(cheng)闕。穿(chuan)闕而(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)南(nan)(nan)(nan),則(ze)(ze)飛石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)南(nan)(nan)(nan)懸(xuan)(xuan)(xuan)(xuan)(xuan)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)上(shang)(shang)(shang)(shang)(shang)(shang)也(ye)(ye)(ye)(ye)(ye),瞰前罅正(zheng)在(zai)(zai)其(qi)(qi)(qi)(qi)(qi)下(xia)(xia)(xia)(xia)。遂攀登(deng)(deng)倚(yi)石(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)(shi)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)頂,則(ze)(ze)一(yi)(yi)(yi)(yi)(yi)(yi)臺中(zhong)(zhong)(zhong)懸(xuan)(xuan)(xuan)(xuan)(xuan),四(si)(si)崖(ya)(ya)環峙,見(jian)上(shang)(shang)(shang)(shang)(shang)(shang)又(you)或(huo)(huo)連(lian)或(huo)(huo)缺,參錯不(bu)(bu)(bu)齊。正(zheng)憑眺(tiao)(tiao)間(jian)(jian),聞(wen)雷聲殷殷,仍下(xia)(xia)(xia)(xia)峽(xia)(xia)坳(ao)(ao),歷(li)六梯(ti)(ti)(ti)(ti),一(yi)(yi)(yi)(yi)(yi)(yi)里(li)(li)西(xi)出峽(xia)(xia),又(you)一(yi)(yi)(yi)(yi)(yi)(yi)里(li)(li),北(bei)(bei)返大(da)寺(si)。亟(ji)問(wen)餐(can)于僧(seng),濯(zhuo)足(zu)于泉(quan),而(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)雷雨適至(zhi)(zhi)。先(xian)是(shi),余(yu)(yu)(yu)(yu)下(xia)(xia)(xia)(xia)至(zhi)(zhi)上(shang)(shang)(shang)(shang)(shang)(shang)梯(ti)(ti)(ti)(ti),遇寺(si)中(zhong)(zhong)(zhong)肄業(即(ji)(ji)未(wei)完成(cheng)學業)諸(zhu)(zhu)(zhu)生,見(jian)余(yu)(yu)(yu)(yu)登(deng)(deng)巖(yan)(yan)(yan)久(jiu)不(bu)(bu)(bu)下(xia)(xia)(xia)(xia),亦(yi)乘興共(gong)登(deng)(deng),至(zhi)(zhi)是(shi)未(wei)返,困于雨。而(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)(er)平(ping)南(nan)(nan)(nan)有(you)(you)鄉貢梁凌霄(xiao)者(zhe)(zhe),開(kai)繹帷寺(si)中(zhong)(zhong)(zhong),見(jian)余(yu)(yu)(yu)(yu)輒有(you)(you)傾(qing)蓋(gai)(朋友相遇余(yu)(yu)(yu)(yu)切交談)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)雅,為(wei)(wei)(wei)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)挑燈夜(ye)談。中(zhong)(zhong)(zhong)夜(ye)雷雨大(da)奮,臥室(shi)淋(lin)漓。
二十四日作詩與梁(liang)君別,各殷勤執手(shou),訂后(hou)期焉(yan)。西(xi)(xi)向(xiang)(xiang)下山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan),望(wang)羅叢巖(yan)在(zai)三(san)(san)十里(li)(li)(li)外,初欲從(cong)此而(er)(er)南(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)趨郁(yu)林。及一里(li)(li)(li),抵(di)山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)下,渡小蔂。又(you)(you)(you)(you)西(xi)(xi)二里(li)(li)(li),過(guo)周塘(tang),則山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)谷回互(hu),羅叢已不可見。問其(qi)道(dao)(dao),多未諳者(zhe)(zhe)。云須南(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)至(zhi)麻洞墟(xu),始有(you)(you)路(lu)西(xi)(xi)行。又(you)(you)(you)(you)南(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)三(san)(san)里(li)(li)(li),路(lu)分(fen)(fen)為(wei)二,大道(dao)(dao)由(you)東(dong)(dong)南(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)上(shang)山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan),岐徑由(you)西(xi)(xi)南(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)涉塢(wu)。余(yu)強從(cong)西(xi)(xi)南(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)者(zhe)(zhe),一里(li)(li)(li),逾一嶺,漸不得道(dao)(dao)。二里(li)(li)(li),南(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)行山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)莽間。又(you)(you)(you)(you)一里(li)(li)(li)南(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)下山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan),始有(you)(you)路(lu)自(zi)(zi)西(xi)(xi)北來,隨之(zhi)東(dong)(dong)南(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)去(qu),由(you)塢(wu)塍(cheng)出山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)夾(jia)中(zhong)。二里(li)(li)(li),抵(di)干沖(chong)(chong),始值北來大道(dao)(dao),山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)始開。有(you)(you)小溪自(zi)(zi)東(dong)(dong)而(er)(er)西(xi)(xi),又(you)(you)(you)(you)有(you)(you)自(zi)(zi)南(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)向(xiang)(xiang)入之(zhi)者(zhe)(zhe)。涉澗,隨南(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)水而(er)(er)上(shang),村(cun)落(luo)依焉(yan)。于是山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)分(fen)(fen)東(dong)(dong)西(xi)(xi)兩界(jie),中(zhong)則平(ping)疇南(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)衍,深溪北流(liu)。西(xi)(xi)南(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)二里(li)(li)(li),過(guo)一獨(du)木橋(qiao)(qiao)。又(you)(you)(you)(you)南(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)三(san)(san)里(li)(li)(li),山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)坡突處,麻洞墟(xu)在(zai)焉(yan)。是日墟(xu)期,時已過(guo)一獨(du)木橋(qiao)(qiao)。又(you)(you)(you)(you)南(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)三(san)(san)里(li)(li)(li),山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)坡突處,麻洞墟(xu)在(zai)焉(yan)。是日墟(xu)期,時已過(guo)午,乃(nai)就壚(lu)(酒店)而(er)(er)餐。其(qi)西(xi)(xi)有(you)(you)岐,西(xi)(xi)向(xiang)(xiang)逾山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)為(wei)高(gao)(gao)塘(tang)路(lu),覓高(gao)(gao)塘(tang)趁(chen)墟(xu)者(zhe)(zhe)問之(zhi),言:“由(you)此至(zhi)羅叢巖(yan)尚五十里(li)(li)(li),高(gao)(gao)塘(tang)未得其(qi)中(zhong)火,欲西(xi)(xi)北渡郁(yu)江(jiang)乃(nai)至(zhi)。”余(yu)聞之(zhi)悵然,姑留(liu)為(wei)后(hou)游,遂南(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)隨散墟(xu)者(zhe)(zhe)循西(xi)(xi)界(jie)山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)而(er)(er)趨。五里(li)(li)(li),有(you)(you)村(cun)連(lian)聚于東(dong)(dong)界(jie)大山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)之(zhi)下,猶麻洞之(zhi)聚落(luo)也。又(you)(you)(you)(you)南(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan),山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)塢(wu)稍(shao)轉而(er)(er)西(xi)(xi),仍南(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)共五里(li)(li)(li),為(wei)石(shi)馬村(cun)。村(cun)倚(yi)西(xi)(xi)麓(lu),有(you)(you)石(shi)倚(yi)東(dong)(dong)麓(lu),若馬之(zhi)突焉(yan)。西(xi)(xi)麓(lu)之(zhi)后(hou),其(qi)上(shang)石(shi)峰突兀(wu),是為(wei)穿(chuan)石(shi)寨(zhai)。土人言其(qi)石(shi)中(zhong)穿(chuan),可透出山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)后(hou),余(yu)望(wang)而(er)(er)未之(zhi)見也。又(you)(you)(you)(you)南(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)五里(li)(li)(li)為(wei)大沖(chong)(chong),聚落(luo)環倚(yi)西(xi)(xi)麓(lu)。于是塢(wu)窮疇轉,截山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)為(wei)池(chi),回坡為(wei)田,遂復(fu)向(xiang)(xiang)山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)坳(ao)矣。由(you)大沖(chong)(chong)上(shang)行,又(you)(you)(you)(you)五里(li)(li)(li),路(lu)出馬頭嶺之(zhi)南(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan),過(guo)山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)脊(ji)。其(qi)水北流(liu)者(zhe)(zhe),經(jing)(jing)干沖(chong)(chong)由(you)車路(lu)江(jiang)入潯;南(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)流(liu)者(zhe)(zhe),經(jing)(jing)都合入秀江(jiang),北轉高(gao)(gao)塘(tang)、羅行而(er)(er)入郁(yu)。出坳(ao),復(fu)東(dong)(dong)南(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)得平(ping)疇,山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)仍兩開。五里(li)(li)(li),宿于中(zhong)都峽。
二(er)(er)十(shi)五日(ri)由都峽(xia)南(nan)(nan)(nan)(nan)行,二(er)(er)里(li)(li)(li)(li),渡(du)(du)(du)一(yi)(yi)橋(qiao)(qiao),有岐從(cong)(cong)(cong)東(dong)(dong)(dong)南(nan)(nan)(nan)(nan)隨水(shui)(shui)登坡,一(yi)(yi)里(li)(li)(li)(li)為(wei)回(hui)龍墟(xu),墟(xu)猶(you)未全集(ji)也(ye)(ye)。坡南(nan)(nan)(nan)(nan)水(shui)(shui)復西南(nan)(nan)(nan)(nan)去,渡(du)(du)(du)板橋(qiao)(qiao),更南(nan)(nan)(nan)(nan)三里(li)(li)(li)(li),則(ze)(ze)塢(wu)窮而(er)上(shang)(shang)嶺(ling)(ling)(ling)。逾(yu)嶺(ling)(ling)(ling)南(nan)(nan)(nan)(nan)下,一(yi)(yi)里(li)(li)(li)(li)出(chu)山(shan)(shan)(shan),則(ze)(ze)山(shan)(shan)(shan)塢(wu)復開。南(nan)(nan)(nan)(nan)行三里(li)(li)(li)(li),為(wei)羅播村(cun)。東(dong)(dong)(dong)渡(du)(du)(du)一(yi)(yi)溪(xi),逾(yu)小嶺(ling)(ling)(ling),又(you)涉一(yi)(yi)溪(xi),共(gong)一(yi)(yi)里(li)(li)(li)(li),南(nan)(nan)(nan)(nan)向登山(shan)(shan)(shan)甚峻,曰大山(shan)(shan)(shan)坪,又(you)曰六合(he)(he)嶺(ling)(ling)(ling)。從(cong)(cong)(cong)其(qi)上(shang)(shang)北(bei)(bei)眺潯(xun)州(zhou)西山(shan)(shan)(shan),遠在百里(li)(li)(li)(li)外,而(er)東(dong)(dong)(dong)有大山(shan)(shan)(shan)屏(ping)列,西南(nan)(nan)(nan)(nan)亦(yi)(yi)有高峰,惟白石(shi)反為(wei)東(dong)(dong)(dong)北(bei)(bei)近山(shan)(shan)(shan)所掩不得(de)見(jian)。平(ping)行其(qi)上(shang)(shang)二(er)(er)里(li)(li)(li)(li),出(chu)南(nan)(nan)(nan)(nan)坳,嶺(ling)(ling)(ling)頭叢木蓊密(mi)。從(cong)(cong)(cong)其(qi)右(you)行,又(you)一(yi)(yi)里(li)(li)(li)(li)下山(shan)(shan)(shan)。又(you)一(yi)(yi)里(li)(li)(li)(li),山(shan)(shan)(shan)壑四交,中成(cheng)奧谷,有小水(shui)(shui)自(zi)東(dong)(dong)(dong)而(er)西。越其(qi)南(nan)(nan)(nan)(nan),從(cong)(cong)(cong)中道復登嶺(ling)(ling)(ling),一(yi)(yi)里(li)(li)(li)(li),逾(yu)而(er)東(dong)(dong)(dong),入山(shan)(shan)(shan)峽(xia)。峽(xia)北(bei)(bei)麓(lu)堰(yan)水(shui)(shui)滿塢(wu),瀠浸山(shan)(shan)(shan)谷。乃(nai)循峽(xia)沿水(shui)(shui)東(dong)(dong)(dong)入南(nan)(nan)(nan)(nan)轉(zhuan),一(yi)(yi)里(li)(li)(li)(li)漸升,水(shui)(shui)亦(yi)(yi)漸涸。復逾(yu)山(shan)(shan)(shan)坳,路(lu)循嶺(ling)(ling)(ling)右(you)升分嶺(ling)(ling)(ling)界(jie)。二(er)(er)里(li)(li)(li)(li),復下渡(du)(du)(du)山(shan)(shan)(shan)脊,路(lu)循嶺(ling)(ling)(ling)左一(yi)(yi)里(li)(li)(li)(li),下核(he)桃嶺(ling)(ling)(ling),則(ze)(ze)有大溪(xi)自(zi)南(nan)(nan)(nan)(nan)而(er)來,至此西折去。〔即潯(xun)郡(jun)西繡(xiu)江(jiang)上(shang)(shang)流(liu)也(ye)(ye),發源自(zi)平(ping)山(shan)(shan)(shan)墟(xu),乃(nai)大容(rong)(rong)山(shan)(shan)(shan)西北(bei)(bei)水(shui)(shui)。大容(rong)(rong)東(dong)(dong)(dong)西有兩繡(xiu)江(jiang):一(yi)(yi)南(nan)(nan)(nan)(nan)自(zi)廣東(dong)(dong)(dong)高州(zhou),北(bei)(bei)至北(bei)(bei)流(liu)縣,合(he)(he)大容(rong)(rong)東(dong)(dong)(dong)南(nan)(nan)(nan)(nan)水(shui)(shui),經(jing)容(rong)(rong)縣注于郁,此容(rong)(rong)縣繡(xiu)江(jiang)也(ye)(ye);一(yi)(yi)即此水(shui)(shui),為(wei)潯(xun)上(shang)(shang)流(liu)之繡(xiu)江(jiang)。〕路(lu)循溪(xi)向東(dong)(dong)(dong)南(nan)(nan)(nan)(nan)逾(yu)二(er)(er)嶺(ling)(ling)(ling),共(gong)三里(li)(li)(li)(li),涉流(liu)渡(du)(du)(du)江(jiang)。其(qi)水(shui)(shui)及腹(fu),所謂橫塘(tang)渡(du)(du)(du)也(ye)(ye),潯(xun)州(zhou)南(nan)(nan)(nan)(nan)界(jie)止此,江(jiang)南(nan)(nan)(nan)(nan)即郁林州(zhou)屬,為(wei)梧西北(bei)(bei)境焉。由江(jiang)南(nan)(nan)(nan)(nan)岸復溯流(liu)逾(yu)嶺(ling)(ling)(ling),里(li)(li)(li)(li)始有聚(ju)落,時已過午,遂(sui)就炊村(cun)廬。炊飯畢,山(shan)(shan)(shan)雨大作,坐待(dai)久(jiu)之。逾(yu)小嶺(ling)(ling)(ling)而(er)南(nan)(nan)(nan)(nan),村(cun)聚(ju)益連絡(luo),所謂白堤者是,亦(yi)(yi)深山(shan)(shan)(shan)之奧區也(ye)(ye)。過墟(xu)舍,取中道渡(du)(du)(du)小橋(qiao)(qiao),溯橋(qiao)(qiao)右(you)南(nan)(nan)(nan)(nan)行八里(li)(li)(li)(li),誤從(cong)(cong)(cong)路(lu)旁小岐西入,得(de)大寨(zhai)村(cun),遂(sui)投宿主人李(li)翁家。翁具酒(jiu)烹蛋,山(shan)(shan)(shan)家風味(wei),與市邸迥別。
——錄自上海古(gu)藉出版(ban)社1980年版(ban)《徐(xu)霞客(ke)游記》卷(juan)三(san)下(xia)