《秦風·蒹(jian)葭》是中(zhong)國古代第一部(bu)詩(shi)歌總集《詩(shi)經》中(zhong)的(de)一首(shou)詩(shi)。此詩(shi)曾被(bei)認為(wei)是用來(lai)譏刺秦襄公(gong)不(bu)(bu)能用周禮來(lai)鞏固他的(de)國家,或惋惜招引隱居的(de)賢士而不(bu)(bu)可得的(de)。現代學(xue)者(zhe)一般認為(wei)這是一首(shou)情歌,寫(xie)追(zhui)求所愛而不(bu)(bu)及的(de)惆悵與(yu)苦悶,營造了(le)一種秋水伊人的(de)美妙境(jing)界。全詩(shi)三章,重章疊唱,后兩章只是對首(shou)章文字略加改動而成,形成各章內部(bu)韻律協和(he),而各章之間韻律參差(cha)的(de)效(xiao)果,也造成了(le)語(yu)義的(de)往復推進。
秦風·蒹葭⑴
蒹葭(jia)蒼蒼⑵,白露為霜(shuang)。所謂伊人⑶,在水一方⑷。溯(su)(su)洄從之⑸,道(dao)阻(zu)且長。溯(su)(su)游從之⑹,宛在水中央(yang)⑹。
蒹葭萋萋⑺,白露未晞⑻。所(suo)謂伊人,在水之(zhi)湄(mei)⑼。溯洄(hui)從之(zhi),道阻且(qie)躋⑽。溯游從之(zhi),宛在水中坻(chi)⑾。
蒹葭(jia)采(cai)采(cai)⑿,白露(lu)未已⒀。所謂伊人,在(zai)水之(zhi)涘⒁。溯洄從之(zhi),道阻且右⒂。溯游從之(zhi),宛在(zai)水中沚(zhi)⒃。
⑴秦風:《詩經(jing)》“十五國風”之一,今(jin)存十篇。蒹(jian)(jiān)葭(jiā):蘆(lu)葦(wei)。蒹(jian),沒長(chang)穗的(de)蘆(lu)葦(wei)。葭,初(chu)生的(de)蘆(lu)葦(wei)。蒼蒼:青蒼,老青色。
⑵伊人(ren):那個(ge)人(ren),指所思(si)慕的對象。
⑶一方:另一邊(bian)。
⑷溯洄(huí):逆流而上。洄,彎曲的水道。從:追(zhui)尋。
⑸溯游(you):順流(liu)而下(xia)。游(you),一說指直流(liu)的水道(dao)。
⑹宛:宛然,好(hao)像。
⑺萋萋:茂盛的樣(yang)子(zi)。一作“凄凄”。
⑻晞(xī):干,曬(shai)干。
⑼湄(mei)(méi):水泮,水和(he)草(cao)交(jiao)接的地方(fang),也就(jiu)是岸(an)邊(bian)。
⑽躋(jī):登,升高(gao)。
⑾坻(chi)(chí):水中(zhong)的小高地。
⑿采(cai)采(cai):茂盛(sheng)鮮明的樣子。
⒀已:止,干。
⒁涘(si)(sì):水涯(ya),水邊。
⒂右:彎曲,迂回(hui),形(xing)容道路曲折迂回(hui)。
⒃沚(zhǐ):水中(zhong)的(de)小塊(kuai)陸地。
河(he)邊蘆葦青蒼蒼,秋(qiu)深露水(shui)(shui)(shui)結成霜。意(yi)中人兒在何處?就在河(he)水(shui)(shui)(shui)那一方。逆著(zhu)(zhu)流水(shui)(shui)(shui)去(qu)找(zhao)(zhao)她,道路險阻又(you)太(tai)長。順著(zhu)(zhu)流水(shui)(shui)(shui)去(qu)找(zhao)(zhao)她,仿佛(fo)在那水(shui)(shui)(shui)中央。
河(he)邊蘆葦(wei)密又繁,清晨露水(shui)未曾干(gan)。意中(zhong)人兒在何處?就在河(he)岸(an)那一邊。逆著流水(shui)去找她,道路(lu)險阻攀登難。順著流水(shui)去找她,仿佛就在水(shui)中(zhong)灘。
河邊蘆(lu)葦密稠(chou)稠(chou),早晨露水(shui)未全收(shou)。意(yi)中(zhong)人兒(er)在(zai)何處?就在(zai)水(shui)邊那一(yi)頭。逆著(zhu)流(liu)水(shui)去找她(ta),道路險阻曲難求。順(shun)著(zhu)流(liu)水(shui)去找她(ta),仿佛就在(zai)水(shui)中(zhong)洲。
此詩(shi)(shi)曾被(bei)認為(wei)是(shi)(shi)(shi)用來譏刺(ci)秦(qin)襄公不能用周(zhou)(zhou)禮來鞏固他(ta)的(de)(de)國(guo)家(《毛詩(shi)(shi)序》《鄭箋(jian)》),或(huo)惋惜招(zhao)引隱居的(de)(de)賢士而不可得(de)的(de)(de)(姚際恒《詩(shi)(shi)經(jing)通論》、方玉(yu)潤《詩(shi)(shi)經(jing)原始》)。但(dan)跟《詩(shi)(shi)經(jing)》中多數詩(shi)(shi)內容(rong)往(wang)往(wang)比較具體實在不同,此詩(shi)(shi)并沒有具體的(de)(de)事件與場景,甚至連(lian)“伊人(ren)(ren)(ren)”的(de)(de)性(xing)別都難(nan)以確指。上(shang)述兩(liang)種理解(jie)也許當初是(shi)(shi)(shi)有根(gen)據的(de)(de),但(dan)這些根(gen)據或(huo)者沒有留存(cun)下來,或(huo)者不足以服人(ren)(ren)(ren),因而他(ta)們的(de)(de)結論也就讓人(ren)(ren)(ren)懷疑了。現(xian)代(dai)大(da)多數學者都把(ba)它看作是(shi)(shi)(shi)一首情詩(shi)(shi),當是(shi)(shi)(shi)為(wei)追求心中思慕之(zhi)人(ren)(ren)(ren)而不可得(de)而作。陳子展《詩(shi)(shi)三百解(jie)題(ti)》說:“《蒹葭》一詩(shi)(shi),無疑地是(shi)(shi)(shi)詩(shi)(shi)人(ren)(ren)(ren)想見一個人(ren)(ren)(ren)而竟不得(de)見之(zhi)作。這一個人(ren)(ren)(ren)是(shi)(shi)(shi)誰呢(ni)(ni)?他(ta)是(shi)(shi)(shi)知周(zhou)(zhou)禮的(de)(de)故都遺(yi)老呢(ni)(ni),還是(shi)(shi)(shi)思宗周(zhou)(zhou)、念故主(zhu)的(de)(de)西周(zhou)(zhou)舊(jiu)臣呢(ni)(ni)?是(shi)(shi)(shi)秦(qin)國(guo)的(de)(de)賢人(ren)(ren)(ren)隱士呢(ni)(ni),還是(shi)(shi)(shi)詩(shi)(shi)人(ren)(ren)(ren)的(de)(de)一個朋(peng)友呢(ni)(ni)?或(huo)者詩(shi)(shi)人(ren)(ren)(ren)自己(ji)是(shi)(shi)(shi)賢人(ren)(ren)(ren)隱士一流、作詩(shi)(shi)明志呢(ni)(ni)?抑或(huo)是(shi)(shi)(shi)我們把(ba)它簡單化(hua)、庸俗化(hua),硬(ying)指是(shi)(shi)(shi)愛情詩(shi)(shi),說成詩(shi)(shi)人(ren)(ren)(ren)思念自己(ji)的(de)(de)愛人(ren)(ren)(ren)呢(ni)(ni)?解(jie)說紛歧,難(nan)以判定。”
《秦(qin)風(feng)》中(zhong)的一(yi)些篇章往往激蕩(dang)著(zhu)一(yi)種西北邊鄙(bi)的慷慨悲壯的聲(sheng)音,“修(xiu)我戈矛,與子同仇”成為它(ta)的典型(xing)音調。而《秦(qin)風(feng)·蒹葭》這(zhe)首表現男女(nv)戀情的詩歌,卻脫盡黃土高原的粗獷沉(chen)雄氣息,將人們帶(dai)到(dao)充滿水鄉澤(ze)國情調的渺遠空(kong)靈、柔婉纏綿境界(jie)之中(zhong)。它(ta)是《秦(qin)風(feng)》中(zhong)引人注目(mu)的別調,也是古代(dai)愛情詩的絕唱(chang)。
詩(shi)(shi)(shi)中“白露為(wei)霜”給讀者傳(chuan)達(da)出(chu)節(jie)序(xu)已是(shi)深(shen)秋了,而(er)(er)(er)(er)(er)天才破曉,因(yin)為(wei)蘆(lu)葦葉片上(shang)還存留著(zhu)(zhu)(zhu)夜間露水(shui)凝成(cheng)的(de)(de)(de)霜花。就在(zai)(zai)(zai)這(zhe)樣一(yi)(yi)(yi)個深(shen)秋的(de)(de)(de)凌晨,詩(shi)(shi)(shi)人來(lai)到河(he)(he)邊,為(wei)的(de)(de)(de)是(shi)追(zhui)尋(xun)那思慕(mu)的(de)(de)(de)人兒,而(er)(er)(er)(er)(er)出(chu)現在(zai)(zai)(zai)眼前的(de)(de)(de)是(shi)彌(mi)望的(de)(de)(de)茫(mang)(mang)茫(mang)(mang)蘆(lu)葦叢,呈出(chu)冷寂與落(luo)寞,詩(shi)(shi)(shi)人只知道(dao)所(suo)苦苦期盼的(de)(de)(de)人兒在(zai)(zai)(zai)河(he)(he)水(shui)的(de)(de)(de)另外一(yi)(yi)(yi)邊。從(cong)(cong)下(xia)文看,這(zhe)不(bu)是(shi)一(yi)(yi)(yi)個確定性的(de)(de)(de)存在(zai)(zai)(zai),詩(shi)(shi)(shi)人根本就不(bu)明伊(yi)人的(de)(de)(de)居處,還是(shi)伊(yi)人像“東游(you)江(jiang)北岸,夕宿(su)瀟湘(xiang)沚”的(de)(de)(de)“南國佳(jia)人”(曹植(zhi)《雜詩(shi)(shi)(shi)七首》之四)一(yi)(yi)(yi)樣遷徙無定,也(ye)無從(cong)(cong)知曉。這(zhe)種(zhong)也(ye)許是(shi)毫(hao)無希望但(dan)卻充滿(man)誘惑的(de)(de)(de)追(zhui)尋(xun)在(zai)(zai)(zai)詩(shi)(shi)(shi)人腳下(xia)和筆下(xia)展開。把“溯(su)洄(hui)”、“溯(su)游(you)”理解(jie)成(cheng)逆流而(er)(er)(er)(er)(er)上(shang)和順(shun)流而(er)(er)(er)(er)(er)下(xia)或者沿(yan)著(zhu)(zhu)(zhu)彎曲的(de)(de)(de)水(shui)道(dao)和沿(yan)著(zhu)(zhu)(zhu)直流的(de)(de)(de)水(shui)道(dao),都不(bu)會(hui)影響到對詩(shi)(shi)(shi)意的(de)(de)(de)理解(jie)。在(zai)(zai)(zai)白居易《長恨(hen)歌》中,楊貴妃(fei)消殞馬嵬坡后(hou),玄宗(zong)孤燈獨(du)守,寒衾難眠,通過道(dao)士(shi)鴻都客“上(shang)窮碧落(luo)下(xia)黃泉”的(de)(de)(de)尋(xun)找,仍(reng)是(shi)“兩處茫(mang)(mang)茫(mang)(mang)皆(jie)不(bu)見(jian)”,但(dan)終究(jiu)在(zai)(zai)(zai)“虛無縹緲”的(de)(de)(de)海外仙山上(shang)找到了已成(cheng)仙的(de)(de)(de)楊貴妃(fei),相約重逢于七夕。而(er)(er)(er)(er)(er)《蒹(jian)葭》中,詩(shi)(shi)(shi)人一(yi)(yi)(yi)番艱勞的(de)(de)(de)上(shang)下(xia)追(zhui)尋(xun)后(hou),伊(yi)人仿佛在(zai)(zai)(zai)河(he)(he)水(shui)中央,周圍流淌著(zhu)(zhu)(zhu)波光(guang),依舊無法(fa)接近。《周南·漢廣》中詩(shi)(shi)(shi)人也(ye)因(yin)為(wei)漢水(shui)太(tai)寬無法(fa)橫渡而(er)(er)(er)(er)(er)不(bu)能求得“游(you)女”,陳啟源說:“夫(fu)說(悅)之必求之,然惟(wei)可(ke)見(jian)而(er)(er)(er)(er)(er)不(bu)可(ke)求,則慕(mu)說益至。”(《毛詩(shi)(shi)(shi)稽古(gu)編·附(fu)錄》)“可(ke)見(jian)而(er)(er)(er)(er)(er)不(bu)可(ke)求”,可(ke)望而(er)(er)(er)(er)(er)不(bu)可(ke)即,加深(shen)著(zhu)(zhu)(zhu)渴慕(mu)的(de)(de)(de)程度。詩(shi)(shi)(shi)中“宛”字(zi)表明伊(yi)人的(de)(de)(de)身影是(shi)隱(yin)約縹緲的(de)(de)(de),或許根本上(shang)就是(shi)詩(shi)(shi)(shi)人癡迷心(xin)境(jing)下(xia)生(sheng)出(chu)的(de)(de)(de)幻(huan)覺。
以下兩章(zhang)只是(shi)對(dui)(dui)首(shou)章(zhang)文字(zi)略加改(gai)動(dong)(dong)而(er)成(cheng)(cheng)(cheng),這種(zhong)(zhong)僅對(dui)(dui)文字(zi)略加改(gai)動(dong)(dong)的(de)(de)重章(zhang)疊唱是(shi)《詩經(jing)》中(zhong)常(chang)用的(de)(de)手法。具體到此詩,這種(zhong)(zhong)改(gai)動(dong)(dong)都是(shi)在韻(yun)(yun)(yun)腳上——首(shou)章(zhang)“蒼、霜(shuang)、方(fang)、長(chang)、央(yang)”屬陽部韻(yun)(yun)(yun),次(ci)章(zhang)“萋、晞、湄、躋(ji)、坻”屬脂微合韻(yun)(yun)(yun),三章(zhang)“采、已、涘、右、濁”屬之部韻(yun)(yun)(yun)——如此而(er)形成(cheng)(cheng)(cheng)各章(zhang)內部韻(yun)(yun)(yun)律(lv)協和而(er)各章(zhang)之間韻(yun)(yun)(yun)律(lv)參差的(de)(de)效(xiao)果,給人(ren)的(de)(de)感覺(jue)是(shi):變化之中(zhong)又包涵了(le)穩定。同時,這種(zhong)(zhong)改(gai)動(dong)(dong)也造成(cheng)(cheng)(cheng)了(le)語(yu)義的(de)(de)往復推進。如“白(bai)露(lu)(lu)為霜(shuang)”“白(bai)露(lu)(lu)未晞”“白(bai)露(lu)(lu)未已”——夜間的(de)(de)露(lu)(lu)水凝成(cheng)(cheng)(cheng)霜(shuang)花,霜(shuang)花因氣溫升高而(er)融為露(lu)(lu)水,露(lu)(lu)水在陽光照射下蒸發(fa)——表明(ming)了(le)時間的(de)(de)延續。
跟(gen)《詩(shi)(shi)經》中多(duo)數情(qing)(qing)(qing)(qing)詩(shi)(shi)內容往(wang)往(wang)比較具體(ti)實(shi)在者不(bu)同,這首詩(shi)(shi)的(de)(de)意蘊(yun)特(te)別(bie)空靈虛(xu)泛。它(ta)(ta)不(bu)但沒有具體(ti)的(de)(de)事件、場(chang)景甚至連主(zhu)(zhu)人(ren)公是男性抑或女性都難(nan)以確(que)指。全篇著意渲染一(yi)(yi)種(zhong)渺(miao)遠虛(xu)惘的(de)(de)境界氣氛,一(yi)(yi)種(zhong)執著纏(chan)綿而又略(lve)帶感傷的(de)(de)情(qing)(qing)(qing)(qing)調,一(yi)(yi)種(zhong)向往(wang)追尋(xun)而渺(miao)茫難(nan)即(ji)的(de)(de)意緒(xu)。它(ta)(ta)表(biao)現的(de)(de)不(bu)是具體(ti)的(de)(de)愛(ai)情(qing)(qing)(qing)(qing)故事和場(chang)景情(qing)(qing)(qing)(qing)節,而是抒(shu)情(qing)(qing)(qing)(qing)主(zhu)(zhu)人(ren)公心靈的(de)(de)追求與嘆(tan)息。由于它(ta)(ta)脫略(lve)了(le)愛(ai)情(qing)(qing)(qing)(qing)生活(huo)的(de)(de)具體(ti)形跡,只表(biao)現一(yi)(yi)種(zhong)渺(miao)茫中的(de)(de)追尋(xun),因此比起《詩(shi)(shi)經》中另外一(yi)(yi)些情(qing)(qing)(qing)(qing)詩(shi)(shi),顯然要純粹得多(duo),是一(yi)(yi)種(zhong)感情(qing)(qing)(qing)(qing)的(de)(de)提純與升華。從這點說(shuo),它(ta)(ta)似乎比較接近后世某些純然抒(shu)情(qing)(qing)(qing)(qing)的(de)(de)文(wen)人(ren)愛(ai)情(qing)(qing)(qing)(qing)詩(shi)(shi),而與熱烈坦率而有時不(bu)免涉于粗(cu)鄙(bi)的(de)(de)民間情(qing)(qing)(qing)(qing)歌有別(bie)。
由于它(ta)表現(xian)(xian)的(de)(de)是一種(zhong)比較抽象(xiang)(xiang)的(de)(de)意緒,又不(bu)是采(cai)取直抒的(de)(de)方式,而(er)是借助秋水(shui)蒹葭、佇立凝望、反(fan)(fan)復(fu)追尋、渺(miao)茫(mang)難即(ji)(ji)的(de)(de)情(qing)(qing)境(jing)來表現(xian)(xian),因此詩中(zhong)的(de)(de)境(jing)界(jie)(jie)就帶(dai)有象(xiang)(xiang)征(zheng)意味。如果(guo)坐實為解,則(ze)明明“在(zai)水(shui)一方”的(de)(de)伊(yi)人,何(he)以逆流、順流而(er)尋都杳遠(yuan)(yuan)難即(ji)(ji),就相當(dang)費解;而(er)作象(xiang)(xiang)征(zheng)看(kan),則(ze)所(suo)謂“溯洄”“溯游”“道阻且長”“宛在(zai)水(shui)中(zhong)央”等(deng)等(deng)不(bu)過是反(fan)(fan)復(fu)追尋及追尋之艱難、渺(miao)遠(yuan)(yuan)的(de)(de)一種(zhong)象(xiang)(xiang)征(zheng),理解起來毫無滯礙。王國維將這(zhe)首(shou)詩與(yu)(yu)晏殊的(de)(de)《蝶戀花》“昨夜西風(feng)凋碧(bi)樹,獨上高(gao)樓,望盡天(tian)涯(ya)路”相提并論,認(ren)(ren)為“最得風(feng)人情(qing)(qing)致”,可(ke)能也跟它(ta)們(men)共同具有的(de)(de)象(xiang)(xiang)征(zheng)色彩有關。錢鍾書《管錐編》則(ze)更(geng)博舉中(zhong)外作品(pin),認(ren)(ren)為此篇(pian)所(suo)賦,即(ji)(ji)企慕之象(xiang)(xiang)征(zheng)。寫(xie)愛情(qing)(qing)而(er)越過寫(xie)實,進入象(xiang)(xiang)征(zheng)領(ling)域,這(zhe)在(zai)多緣事而(er)發的(de)(de)古代(dai)抒情(qing)(qing)詩中(zhong)并不(bu)多見(jian)。這(zhe)首(shou)詩境(jing)界(jie)(jie)之高(gao)遠(yuan)(yuan),即(ji)(ji)與(yu)(yu)象(xiang)(xiang)征(zheng)色彩有關。
感(gan)情的性狀既如(ru)此(ci)純粹虛泛,感(gan)情的表達又接近象征,這(zhe)表現渺茫(mang)追尋的情詩遂(sui)具有引發不同聯想(xiang)的多重(zhong)意(yi)蘊。一般(ban)讀(du)者固然可以從詩中所描繪的情景(jing)喚(huan)起相似的愛情體驗(yan),具有較高藝術(shu)素養的讀(du)者則(ze)可從詩中所描繪的象征性境界產生更豐(feng)富深(shen)遠的聯想(xiang),喚(huan)起某種(zhong)更廣泛的人生體驗(yan)。不妨說(shuo),它(ta)的表層意(yi)與(yu)深(shen)層意(yi)蘊都是耐人反復(fu)涵詠的。
南(nan)宋·朱熹《詩集(ji)傳》:言秋水(shui)方(fang)盛之(zhi)時,所(suo)謂彼人(ren)者(zhe),乃在水(shui)之(zhi)一方(fang),上(shang)下求之(zhi)皆不可得。然(ran)不知(zhi)其所(suo)指也(ye)。
明·鍾惺《評點詩(shi)經》:異人異境,使人欲仙。
清·牛運震《詩志》:只二(er)句(ju)(指(zhi)首二(er)句(ju)),寫得秋(qiu)光滿(man)目,抵一篇悲秋(qiu)賦。
清·姚際恒《詩經通論》:“在”字上加(jia)一“宛”字,遂覺點睛(jing)欲飛(fei),入神之筆。……“在水之湄(mei)”此一句(ju)已了,重加(jia)“溯(su)洄”“溯(su)游”兩番摹擬,所以(yi)寫其深企愿見之狀。
清·方玉潤《詩經原始》:此詩在《秦風》中,氣味(wei)絕不(bu)相類。以好戰樂斗之邦,忽遇高超(chao)遠舉之作,可謂鶴立雞群,翛然自異者矣。
清·陳繼揆(kui)《讀(du)風(feng)臆補》:意境空曠,寄(ji)托元淡。秦川咫(zhi)尺,宛然有三山云氣(qi),竹影仙風(feng)。故(gu)此詩(shi)在《國(guo)風(feng)》為第一篇縹緲文字(zi),宜(yi)以恍惚(hu)迷(mi)離讀(du)之。
近代·王國維《人間(jian)詞話》:《詩·蒹葭(jia)》一(yi)(yi)篇,最(zui)得風人深致。晏同(tong)叔之(zhi)“昨(zuo)夜西(xi)風凋碧樹。獨上(shang)高樓,望盡天涯(ya)路”,意頗近之(zhi)。但一(yi)(yi)灑(sa)落,一(yi)(yi)悲壯耳。
《秦(qin)(qin)風·蒹(jian)葭》對后世的(de)(de)(de)(de)(de)影響非(fei)常明顯。宋玉在(zai)(zai)《九(jiu)辯(bian)》中通(tong)過對秋天的(de)(de)(de)(de)(de)氣(qi)象和草木(mu)搖(yao)落(luo)的(de)(de)(de)(de)(de)情狀的(de)(de)(de)(de)(de)描寫(xie)(xie),制造(zao)了(le)(le)一種肅殺的(de)(de)(de)(de)(de)氣(qi)氛,表達(da)了(le)(le)詩(shi)人(ren)悲涼(liang)凄苦(ku)的(de)(de)(de)(de)(de)心情,或是受了(le)(le)《秦(qin)(qin)風·蒹(jian)葭》的(de)(de)(de)(de)(de)影響,由此可見(jian)《楚辭》對《詩(shi)經》的(de)(de)(de)(de)(de)繼承和發展線索。《古(gu)詩(shi)十九(jiu)首》中《西北有高樓》的(de)(de)(de)(de)(de)發端(duan),賦中見(jian)興、以景(jing)托(tuo)情的(de)(de)(de)(de)(de)寫(xie)(xie)法,也沿(yan)用了(le)(le)《秦(qin)(qin)風·蒹(jian)葭》的(de)(de)(de)(de)(de)筆法。其后的(de)(de)(de)(de)(de)曹(cao)丕(pi),從此詩(shi)中化出了(le)(le)“秋風蕭瑟天氣(qi)涼(liang),草木(mu)搖(yao)落(luo)露為(wei)霜”(《燕歌行二首》)的(de)(de)(de)(de)(de)詩(shi)句。曹(cao)植的(de)(de)(de)(de)(de)《洛神(shen)賦》、李(li)商隱的(de)(de)(de)(de)(de)《無題(ti)》詩(shi)也是《秦(qin)(qin)風·蒹(jian)葭》所表現主題(ti)的(de)(de)(de)(de)(de)回應。“蒹(jian)葭之思(si)”(省稱(cheng)“葭思(si)”)、“蒹(jian)葭伊人(ren)”甚至(zhi)成為(wei)舊時(shi)書(shu)信中懷人(ren)的(de)(de)(de)(de)(de)套語。而當(dang)代通(tong)俗小說(shuo)(shuo)家瓊瑤的(de)(de)(de)(de)(de)一部(bu)言(yan)情小說(shuo)(shuo)就(jiu)叫作《在(zai)(zai)水一方》,其同(tong)名電視(shi)劇的(de)(de)(de)(de)(de)主題(ti)歌歌詞就(jiu)是以此詩(shi)為(wei)本改寫(xie)(xie)的(de)(de)(de)(de)(de)。