《宿山(shan)寺》是唐代詩(shi)(shi)人(ren)賈(jia)島的作品(pin)。此詩(shi)(shi)寫(xie)詩(shi)(shi)人(ren)夜宿山(shan)寺的所見(jian)所感。首聯(lian)突出(chu)(chu)佛寺之高,頷(han)聯(lian)描寫(xie)夜景(jing)之奇,頸聯(lian)體(ti)現了(le)山(shan)頂(ding)的高遠幽(you)(you)深,尾(wei)聯(lian)烘托出(chu)(chu)山(shan)上(shang)環境的幽(you)(you)僻。詩(shi)(shi)歌風(feng)格清幽(you)(you)淡雅,語言精練,尤其是頷(han)聯(lian)兩句突出(chu)(chu)了(le)詩(shi)(shi)人(ren)煉字的精妙,為后人(ren)所激賞。
宿山寺
眾岫聳寒色⑴,精廬向此(ci)分⑵。
流星透(tou)疏水⑶,走月逆行云⑷。
絕(jue)頂人來少,高松鶴不群。
一(yi)僧年(nian)八十,世事未曾(ceng)聞。
⑴眾岫(xiu):群山。岫(xiu):峰巒。聳:聳托、托送。
⑵精廬(lu):小(xiao)小(xiao)的佛寺。
⑶流(liu)(liu)(liu)(liu)(liu)(liu)星:不是一(yi)般意(yi)義上一(yi)閃而過(guo)的(de)流(liu)(liu)(liu)(liu)(liu)(liu)星。這里(li)的(de)“流(liu)(liu)(liu)(liu)(liu)(liu)星”(星星在流(liu)(liu)(liu)(liu)(liu)(liu)動),用法對應后句的(de)“走月(yue)(yue)”(月(yue)(yue)亮在行走)。疏水(shui)(shui):作(zuo)者把水(shui)(shui)分為疏水(shui)(shui)、密水(shui)(shui),疏水(shui)(shui)清(qing)亮透(tou)光;密水(shui)(shui)渾(hun)厚不透(tou)光。“流(liu)(liu)(liu)(liu)(liu)(liu)星”句意(yi)思是說:透(tou)過(guo)清(qing)澈(che)緩流(liu)(liu)(liu)(liu)(liu)(liu)的(de)水(shui)(shui),看(kan)(kan)見(jian)夜(ye)空(kong)的(de)點點繁星;水(shui)(shui)在流(liu)(liu)(liu)(liu)(liu)(liu)動,看(kan)(kan)起來(lai)卻是星星在流(liu)(liu)(liu)(liu)(liu)(liu)動。
⑷走(zou)月逆行云(yun)(yun):云(yun)(yun)在移動,看(kan)起來卻(que)是月亮在走(zou)(月亮當然(ran)也在走(zou),當然(ran)相(xiang)對流云(yun)(yun)而(er)言(yan)是更為靜(jing)止的)。
群峰托送(song)著寒(han)氣,一座佛(fo)寺悄立在(zai)山頂。清澈潺潺的(de)(de)水里透見夜(ye)空點點繁(fan)星,水在(zai)流(liu)動,看起(qi)來(lai)卻是(shi)星星在(zai)流(liu)動;天空的(de)(de)云飄(piao)(piao)過(guo)月亮,云在(zai)飄(piao)(piao)移(yi),看起(qi)來(lai)卻是(shi)月亮在(zai)走。來(lai)到山峰絕頂之上的(de)(de)人很(hen)稀少(shao),松樹像孤獨的(de)(de)野鶴(he)一樣在(zai)高處站(zhan)立著。一位年過(guo)八十(shi)的(de)(de)老僧(seng),從未聽說過(guo)世間(jian)所發生(sheng)的(de)(de)事情。
賈島(779~843),唐代詩人。字閬(lang)仙,一作(zuo)浪仙。范陽(今河北涿縣(xian))人。初落拓為僧,名(ming)無本(ben),后還俗,屢舉(ju)進士不第。曾任長(chang)(chang)江(jiang)(今四川蓬溪(xi))主簿,人稱(cheng)賈長(chang)(chang)江(jiang)。其詩喜寫荒涼枯寂之(zhi)(zhi)境,頗多寒(han)苦(ku)之(zhi)(zhi)辭(ci)。以五律見長(chang)(chang),注意詞句錘煉,刻苦(ku)求工。與孟郊齊名(ming),有“郊寒(han)島瘦”之(zhi)(zhi)稱(cheng)。有《長(chang)(chang)江(jiang)集(ji)》。
賈島的《宿山(shan)寺》載于《全(quan)唐詩》卷五百(bai)七十三(san)。全(quan)篇一(yi)(yi)山(shan),一(yi)(yi)寺,一(yi)(yi)星(xing),一(yi)(yi)水,一(yi)(yi)月(yue),一(yi)(yi)云,一(yi)(yi)松(song),一(yi)(yi)鶴,一(yi)(yi)僧,來此一(yi)(yi)宿,不禁煩(fan)襟(jin)滌盡,皈依之(zhi)(zhi)念(nian)頓生(sheng)。眾岫之(zhi)(zhi)寒(han),流星(xing)之(zhi)(zhi)爍,林木之(zhi)(zhi)疏(shu),走(zou)月(yue)之(zhi)(zhi)逆,片云之(zhi)(zhi)行,松(song)巢之(zhi)(zhi)高(gao),仙鶴之(zhi)(zhi)不群(qun),老(lao)僧之(zhi)(zhi)混沌,契合一(yi)(yi)體,詩人(ren)的筆意,地僻境(jing)清(qing),遠離(li)俗世,胸襟(jin)高(gao)潔,超群(qun)之(zhi)(zhi)致,隨手拈(nian)來,流露于字里行間,實在令人(ren)嘆而觀止。
起筆從視(shi)覺形象寫(xie)起:群峰(feng)高聳,山,無需多著墨,用(yong)一(yi)“寒”,其色自青,翠(cui)色浮空,透出一(yi)片寒意;而“聳”字極神,山高,峰(feng)極為(wei)挺拔。詩(shi)人(ren)投(tou)宿的(de)(de)寺院就坐落(luo)在群峰(feng)環繞的(de)(de)一(yi)座山峰(feng)的(de)(de)絕頂之上(shang)。作者用(yong)了水墨畫的(de)(de)技法(fa),勾(gou)畫出山寺孤峙高寒的(de)(de)特點(dian)。
頷聯始見奇筆,“流星(xing)(xing)透疏水(shui)(shui)”,星(xing)(xing)本不(bu)動,影(ying)(ying)落水(shui)(shui)中,水(shui)(shui)流而(er)反似繁(fan)星(xing)(xing)流動,流淌中,繁(fan)星(xing)(xing)隨水(shui)(shui)而(er)逝,非是夜空中閃亮劃過(guo)夜空之流星(xing)(xing),空明澄凈,引人入勝。最(zui)奇者,詩人竟把水(shui)(shui)分(fen)為(wei)(wei)疏和密,疏而(er)能透,繁(fan)星(xing)(xing)倒影(ying)(ying)水(shui)(shui)中,厚(hou)密則顯濁混(hun),難以透瑩光也。詩人之所以稱(cheng)為(wei)(wei)詩人,其感覺(jue)必異于常人的(de)。月本不(bu)移,而(er)片云飄(piao)移,云行(xing)而(er)反似月走,且為(wei)(wei)兩(liang)物(wu)相逆而(er)行(xing),詩人短短五字,盡也。觀察之細致,構想(xiang)之奇瑰,非一(yi)顆敏感之心性不(bu)能為(wei)(wei)之,令(ling)人拍案(an)叫絕。這兩(liang)句的(de)妙處(chu)渲染(ran)出空山(shan)幽寂(ji)清玲的(de)氣(qi)氛,有力(li)地襯托了山(shan)寺的(de)凄冷荒(huang)寂(ji)。
五、六句從自(zi)然景觀轉人(ren)(ren)人(ren)(ren)事議論。“絕(jue)頂(ding)(ding)人(ren)(ren)來(lai)少”,是(shi)說山寺因在(zai)(zai)絕(jue)頂(ding)(ding)而(er)人(ren)(ren)跡(ji)罕至,揭示了(le)(le)山寺的(de)(de)遠離(li)市塵。“高(gao)(gao)松(song)鶴(he)(he)不(bu)(bu)群”,寫獨(du)鶴(he)(he)單棲高(gao)(gao)松(song)之(zhi)上。鶴(he)(he)為(wei)仙禽(qin),青霄遺舉,不(bu)(bu)于雞(ji)鴛為(wei)伍(wu),本即離(li)塵脫俗,益(yi)以(yi)古剎旁之(zhi)高(gao)(gao)松(song),巢在(zai)(zai)其上,倍(bei)顯其了(le)(le)無俗氣,卓爾(er)不(bu)(bu)群。松(song)鶴(he)(he)在(zai)(zai)古典詩文(wen)中(zhong),常作為(wei)高(gao)(gao)潔與長壽的(de)(de)象征,現(xian)在(zai)(zai)看到松(song)鶴(he)(he),自(zi)然使人(ren)(ren)想到植松(song)養鶴(he)(he)之(zhi)人(ren)(ren)。這就(jiu)為(wei)下面寫寺中(zhong)高(gao)(gao)僧(seng)作了(le)(le)鋪(pu)墊。
尾聯兩(liang)句(ju)(ju),寫寺(si)(si)中只有一(yi)位八十(shi)歲高(gao)僧,雖然(ran)久經春秋(qiu),卻雙足未曾落于塵(chen)世,一(yi)直(zhi)與(yu)世無爭。再看“絕頂人(ren)來(lai)少(shao),高(gao)松鶴不群”二句(ju)(ju),正是(shi)(shi)展現了(le)具(ju)有象征意(yi)(yi)味的這位僧人(ren)的生活(huo)環(huan)境(jing)(jing)。推之(zhi)(zhi)全詩,可(ke)(ke)以(yi)看出(chu),有此(ci)眾(zhong)岫環(huan)抱空寂之(zhi)(zhi)山,才(cai)有此(ci)絕頂孤峙(zhi)(zhi)之(zhi)(zhi)寺(si)(si),有此(ci)絕頂孤峙(zhi)(zhi)之(zhi)(zhi)寺(si)(si),才(cai)有此(ci)超(chao)然(ran)世外之(zhi)(zhi)僧;而(er)身臨其(qi)境(jing)(jing),投宿其(qi)寺(si)(si),親見其(qi)僧者,唯(wei)有詩人(ren)一(yi)人(ren)而(er)已。如(ru)是(shi)(shi),詩人(ren)的襟懷意(yi)(yi)趣不言(yan)可(ke)(ke)知。這正是(shi)(shi)作者立意(yi)(yi)的高(gao)明(ming)之(zhi)(zhi)處(chu)。
《詩源(yuan)辨體》:如“未知(zhi)游子(zi)意”、“去有巡(xun)臺(tai)侶”、“眾岫聳寒色”、“頭發梳千下”四篇,亦似晚(wan)唐。
《唐(tang)詩矩》:尾聯寓意格(ge)。三四寫景極確(que)。若子美“飛星過水白(bai),落月動(dong)沙(sha)虛”,雖極刻畫而無(wu)刻劃之(zhi)跡(ji),又未(wei)可同論(lun)矣。
《唐(tang)詩摘鈔》:意在言外(末二句下(xia))。
《寒瘦集》:首聯十字(zi)都是眼前(qian)平常之景,一經巨手出(chu)之,便可(ke)驚人(ren)。
《瀛奎律(lv)髓(sui)匯評》:馮班:次聯奇句(ju)。紀昀:“流(liu)星”、“走月(yue)”字(zi)(zi)(zi)不佳。后四句(ju)忽(hu)作平語,然一氣(qi)(qi)流(liu)走,有蕭散之致。許印芳:全(quan)詩有奇氣(qi)(qi)。三四乃即景(jing)佳句(ju),曉(xiao)嵐(lan)以“流(liu)”、“走”字(zi)(zi)(zi)面(mian)刺目而斥之,蓋以試帖禁(jin)忌之例繩律(lv)詩,苛且謬矣。后四句(ju)亦從洗煉而出(chu),“高松”五字(zi)(zi)(zi)甚警策(ce),曉(xiao)嵐(lan)亦斥為(wei)平語,皆非公論。無名氏(乙):嘗見此(ci)景(jing),詫君(jun)拾之。
《唐三(san)體詩評》:“寒色”是(shi)暮,又是(shi)在(zai)絕(jue)頂也(ye)。又云:結句(ju)(ju)亦(yi)欲棄人事而從(cong)之避世(shi)也(ye)。句(ju)(ju)句(ju)(ju)精絕(jue)超絕(jue),神(shen)仙中人。
《唐詩(shi)別裁》:順行云則月(yue)隱矣,妙處全在(zai)“逆”字。
《龍性堂詩(shi)話》:賈浪仙“長(chang)江人釣月(yue),曠野火燒風”、“流星透(tou)疏木,走(zou)月(yue)逆行云”……真堪鑄佛(fo)禮拜。
《重訂(ding)中晚唐詩主(zhu)客(ke)圖》:“透”字、“走”字過于煉字,反帶傖(cang)氣(“流星”二句(ju)下)。結超古無上(shang)。
《葚原詩說》:對法不(bu)可合(he)掌(zhang),如一(yi)(yi)(yi)動必(bi)一(yi)(yi)(yi)靜,一(yi)(yi)(yi)高必(bi)一(yi)(yi)(yi)下,一(yi)(yi)(yi)縱必(bi)一(yi)(yi)(yi)橫,一(yi)(yi)(yi)多(duo)必(bi)一(yi)(yi)(yi)少,此類可以遞推。如耿(geng)偉(wei)“冒寒人(ren)語少,乘月燭來稀(xi)”,“稀(xi)”、“少”合(he)掌(zhang)。李宗嗣“普天皆(jie)滅焰,匝地(di)盡(jin)藏煙”,“皆(jie)”、“盡(jin)”合(he)掌(zhang)。賈島“流星透(tou)疏木(mu),走月逆(ni)行云”,“流”、“走”合(he)掌(zhang)……此皆(jie)詩之病(bing)也。
《輟鍛錄(lu)》:詩有語意相同(tong)而工(gong)拙大相遠(yuan)者,如賈長江“走月(yue)逆行云”,亦可謂形容刻劃(hua)之至矣,試與韋蘇州“喬木生(sheng)夏涼(liang),流云吐(tu)華月(yue)”較(jiao)之,真不堪(kan)與之作奴(nu)。