懷素(su)(su)《苦筍(sun)帖》,絹本墨跡,兩行十四字(zi)。書(shu)法(fa)俊健(jian),墨彩如新(xin),直逼二(er)王書(shu)風,是懷素(su)(su)傳世書(shu)跡中(zhong)的精彩之筆。清吳其貞《書(shu)畫記(ji)》評(ping):“書(shu)法(fa)秀(xiu)健(jian),結構舒暢,為素(su)(su)師(shi)超妙(miao)入神之書(shu)。”
懷素(su),生于公元737年(nian),卒年(nian)未(wei)詳。字藏真,俗姓錢(qian),永州零(ling)陵(今湖南零(ling)陵)人,是大歷十才子之(zhi)(zhi)(zhi)一考(kao)功郎中(zhong)錢(qian)起的(de)(de)外甥。自幼出家,經(jing)禪之(zhi)(zhi)(zhi)余(yu),從事(shi)(shi)藝文,尤好(hao)草(cao)(cao)(cao)書(shu)(shu)。曾將棄筆(bi)堆(dui)積埋之(zhi)(zhi)(zhi)于山下,號(hao)稱“筆(bi)冢”。又廣(guang)種芭蕉(jiao),用(yong)蕉(jiao)葉加以(yi)揮灑,即稱其居曰“綠天庵(an)”。好(hao)飲酒(jiu),及其酒(jiu)酣興發,寺(si)壁屏幛(zhang)、衣(yi)裳器(qi)具,靡(mi)不書(shu)(shu)之(zhi)(zhi)(zhi),時人謂之(zhi)(zhi)(zhi)“醉(zui)僧(seng)”。自言得草(cao)(cao)(cao)書(shu)(shu)三昧,有(you)“狂僧(seng)”之(zhi)(zhi)(zhi)稱。懷素(su)書(shu)(shu)法(fa)初學歐陽詢,后師從鄔(wu)彤(tong)(懷素(su)姨表兄弟)學草(cao)(cao)(cao)書(shu)(shu)。鄔(wu)彤(tong)是張旭(xu)的(de)(de)學生,乃告以(yi)筆(bi)法(fa)。762年(nian)(寶應初年(nian))自零(ling)陵出游(you),歷衡陽,走廣(guang)州,客(ke)居潭州,然后經(jing)岳州,進入(ru)長安。772年(nian),懷素(su)回(hui)鄉,途經(jing)洛陽,適(shi)逢顏真卿,曾趨(qu)謁拜訪,僧(seng)儒論書(shu)(shu),遂為書(shu)(shu)壇盛(sheng)事(shi)(shi)。唐(tang)代名士如李白、盧象、戴叔(shu)倫、錢(qian)起等人,皆有(you)歌行稱頌之(zhi)(zhi)(zhi)。傳世墨(mo)跡有(you)《自敘帖(tie)》、《小草(cao)(cao)(cao)千字文》紙本、《圣(sheng)母帖(tie)》和《論書(shu)(shu)帖(tie)》等。
項元(yuan)汴跋《苦筍帖》云:“余僅得宋秘府所藏(zang)《苦筍》一帖,其用筆婉麗、出(chu)規入(ru)矩,未有(you)越于(yu)法(fa)度之外,疇昔謂之狂僧,甚不解(jie)。其藏(zang)正于(yu)奇、蘊真(zhen)于(yu)草、含巧于(yu)樸、露筋于(yu)骨,觀其以(yi)懷素稱名,藏(zang)真(zhen)為號,無不心會(hui)神解(jie)。若徒視形體,以(yi)點(dian)劃(hua)求之,豈(qi)能(neng)窺其精妙,升堂入(ru)室(shi)?學者必以(yi)余言維(wei)則,庶(shu)乎得其門(men)矣。此書世之希有(you)者,可不寶之,墨林項元(yuan)汴敬題。”(徐(xu)邦達撰(zhuan)《古書畫過(guo)眼要錄·晉隋唐五(wu)代宋書法(fa)》82頁)。
清代永瑆(xing)題《苦筍帖》:“千(qian)年《苦筍帖》,草法見藏真。食肉全無相,參禪有后人。平原論釵(chai)股,長史脫(tuo)冠巾。遺(yi)跡俱寥(liao)貌(mao),唯斯獨傳神。”
徐邦(bang)達(da)評(ping)《苦筍(sun)帖》:“草中帶行,用筆圓(yuan)渾精勁(jing),細箸入骨而不枯硬;結構謹嚴不作狂態,出(chu)于(yu)右軍而加以變化,自成一家;其中如‘常佳’等(deng)字還能看到一些王氏法(fa)度。生平所(suo)見(jian)懷素書(shu),斷以此卷(juan)為真跡無(wu)疑。”(徐邦(bang)達(da)撰(zhuan)《古書(shu)畫過眼要(yao)錄·晉(jin)隋(sui)唐五代宋書(shu)法(fa)》,83頁(ye))
朱(zhu)關田(tian)評價懷素《苦筍帖(tie)》、《食(shi)魚帖(tie)》等(deng)墨跡諸種,“堪近禪(chan)心,不(bu)愧為(wei)其晚期書法(fa)之代(dai)表作”(朱(zhu)關田(tian)著《中國書法(fa)史·隋唐五代(dai)卷(juan)》第三章(zhang)第三節(jie),江蘇(su)教育(yu)出版社(she),2007年(nian)9月,120頁)。
《苦筍帖》是可考的(de)最早(zao)的(de)與(yu)(yu)茶(cha)(cha)有關的(de)佛門書法,也是禪(chan)茶(cha)(cha)一味的(de)產物(wu)。苦筍與(yu)(yu)茶(cha)(cha)的(de)性狀,同(tong)佛道中人(ren)有許多相(xiang)通的(de)地(di)方,懷素通過書法充分(fen)體現了茶(cha)(cha)與(yu)(yu)禪(chan)的(de)種種緣分(fen)。《苦筍帖》“狂詭(gui)”姿(zi)態弱,而盡顯清逸(yi)之態,有古(gu)雅淡泊的(de)意趣。
【名稱】苦筍帖
【作者】懷素
【年代】草書
【材(cai)質】絹(juan)本(ben)墨(mo)跡
【規格(ge)】縱(zong)25.1厘米,橫12厘米
【字數】2行,14字
【收藏】上海(hai)博(bo)物館
《苦筍帖(tie)(tie)》曾刻入《大觀帖(tie)(tie)》、《三希堂續帖(tie)(tie)》、《詒晉齋帖(tie)(tie)》等匯帖(tie)(tie)。
《苦筍帖》墨跡書(shu)于(yu)絹(juan)上,徐(xu)邦達考證(zheng):“唐(tang)人寫信用絹(juan),是當時的(de)習俗。盧仝詩(shi)云:‘口云諫(jian)議(yi)送書(shu)至,白(bai)絹(juan)斜封三道印’,可為佐(zuo)證(zheng)。”
苦(ku)筍及茗異(yi)常佳,乃可徑(jing)來。懷素上。
苦筍和茗茶兩種物品異常佳美,那就請直接送來吧。懷素敬上。
“筍”和“徑(jing)(jing)”字(zi)在《苦筍帖》中(zhong)分別(bie)作“筍”(繁體(ti))和“逕”。筍,《說文》:竹胎也。段(duan)玉裁《說文解(jie)字(zi)注》:今字(zi)作筍。“茗”,說文:茶(cha)芽(ya)也。即(ji)茶(cha)樹的嫩芽(ya),早采為(wei)“茶(cha)”,晚(wan)采為(wei)“茗”。后泛指茶(cha)。“逕”,同徑(jing)(jing)。《集韻》:直也。“徑(jing)(jing)直、直接”之意。
苦筍(sun)是一(yi)種蔬菜。古(gu)時湘一(yi)帶多(duo)有(you)發展。筍(sun)肉色(se)白,一(yi)樣尋常做法為炒(chao)、拌、泡。清(qing)噴香微苦,回口(kou)爽(shuang)甜(這種口(kou)感與(yu)喝茶很相似)。宋代黃(huang)(huang)庭(ting)堅(jian)的行楷(kai)書墨(mo)跡《苦筍(sun)賦》,有(you)“余酷嗜苦筍(sun)”、“甘脆愜當,小苦而(er)及成味。溫(wen)潤稹密。多(duo)啗而(er)不(bu)疾(ji)人(ren)”句。黃(huang)(huang)庭(ting)堅(jian)自跋曰(yue),黔中(zhong)之人(ren)“冬掘(jue)筍(sun)萌(meng)于土中(zhong),才(cai)一(yi)寸(cun)許,味如蜜(mi)蔗,而(er)春則不(bu)食”。
關(guan)于(yu)僧禪與茶筍,蘇軾有(you)詩云:“攢金盧橘塢,散火楊(yang)梅林。茶筍盡(jin)禪味,松(song)杉真(zhen)法音(yin)。”
《苦(ku)筍帖(tie)》“用(yong)筆速度較快,揮灑自(zi)如,且增加(jia)(jia)了提(ti)按對比(bi),比(bi)如‘筍’與‘常(chang)’,二字(zi)反(fan)差鮮明,但無論其速度變(bian)化還是輕(qing)重(zhong)變(bian)化,都基本上(shang)(shang)控制在中(zhong)鋒運(yun)行(xing)的狀態上(shang)(shang),故其線(xian)條細處輕(qing)盈而不(bu)弱,重(zhong)處厚實而不(bu)拙(zhuo)。其次,字(zi)形(xing)上(shang)(shang)也相應增加(jia)(jia)了外(wai)形(xing)輪(lun)廓大小對比(bi)和內部空間疏(shu)密對比(bi)。整體性觀照,則全文上(shang)(shang)疏(shu)下緊、上(shang)(shang)輕(qing)下重(zhong)、上(shang)(shang)放下收,形(xing)成一種‘兩段式’的視覺感受,這種章法形(xing)式頗具特(te)色,極顯(xian)‘個(ge)性’”。
懷素《苦(ku)筍帖(tie)(tie)》的(de)(de)(de)(de)書寫具有空(kong)(kong)間(jian)(jian)(jian)(jian)節奏特(te)征,即字(zi)(zi)與(yu)字(zi)(zi)的(de)(de)(de)(de)穿插爭(zheng)讓關(guan)系已(yi)進入(ru)到(dao)兩(liang)字(zi)(zi)之間(jian)(jian)(jian)(jian)的(de)(de)(de)(de)字(zi)(zi)內空(kong)(kong)間(jian)(jian)(jian)(jian)。邱(qiu)振中(zhong)在《章法(fa)的(de)(de)(de)(de)構成(cheng)》(1985年)中(zhong)分析如下(xia):在王(wang)羲之的(de)(de)(de)(de)行、草書作品中(zhong),“二三字(zi)(zi)連書已(yi)成(cheng)為常見的(de)(de)(de)(de)現象,非連書的(de)(de)(de)(de)單(dan)(dan)字(zi)(zi),書寫時(shi)的(de)(de)(de)(de)停(ting)頓(dun)、起止也隨機安排,靈活多變。這(zhe)(zhe)種運動節奏的(de)(de)(de)(de)變化,引起兩(liang)字(zi)(zi)之間(jian)(jian)(jian)(jian)過渡(du)空(kong)(kong)間(jian)(jian)(jian)(jian)(字(zi)(zi)內空(kong)(kong)間(jian)(jian)(jian)(jian))性質的(de)(de)(de)(de)改變——它(ta)們開始向(xiang)單(dan)(dan)字(zi)(zi)內部空(kong)(kong)間(jian)(jian)(jian)(jian)滲透,如《初月帖(tie)(tie)》中(zhong)的(de)(de)(de)(de)‘遣此(ci)’、‘遣信(xin)’、‘去月’等(deng)處。時(shi)間(jian)(jian)(jian)(jian)節奏的(de)(de)(de)(de)變化就是這(zhe)(zhe)樣影響到(dao)空(kong)(kong)間(jian)(jian)(jian)(jian)節奏的(de)(de)(de)(de)”;“經過唐代張旭、懷素,宋代黃庭堅(jian),明(ming)代祝允明(ming)、徐渭、王(wang)鐸等(deng)人的(de)(de)(de)(de)發(fa)展、開拓(tuo),這(zhe)(zhe)一(yi)構成(cheng)方(fang)式形成(cheng)與(yu)單(dan)(dan)字(zi)(zi)軸線(xian)連綴系統(tong)并峙的(de)(de)(de)(de)又一(yi)大潮(chao)流。這(zhe)(zhe)種構成(cheng)方(fang)式以粉碎(sui)字(zi)(zi)內空(kong)(kong)間(jian)(jian)(jian)(jian)、重(zhong)新安排空(kong)(kong)間(jian)(jian)(jian)(jian)節奏為特(te)點。它(ta)謀求空(kong)(kong)間(jian)(jian)(jian)(jian)與(yu)時(shi)間(jian)(jian)(jian)(jian)節奏在新的(de)(de)(de)(de)基礎(chu)(chu)上的(de)(de)(de)(de)統(tong)一(yi)。這(zhe)(zhe)是與(yu)單(dan)(dan)字(zi)(zi)軸線(xian)連綴系統(tong)完(wan)全不同的(de)(de)(de)(de)一(yi)個基礎(chu)(chu)”。上述(shu)構成(cheng)方(fang)式稱為“分組線(xian)構成(cheng)”,它(ta)的(de)(de)(de)(de)典(dian)型狀態如懷素《苦(ku)筍帖(tie)(tie)》。
在“分(fen)(fen)組(zu)線(xian)構成”系統中,空(kong)(kong)間(jian)(jian)(jian)節(jie)奏(zou)(zou)完全不受單字制約,能夠較好地適應用筆(bi)節(jie)奏(zou)(zou)的(de)自(zi)由(you)變(bian)(bian)化。它再也(ye)不以單字為空(kong)(kong)間(jian)(jian)(jian)節(jie)奏(zou)(zou)段落(luo),而(er)以密度相近(jin)的(de)一(yi)組(zu)連(lian)續(xu)(xu)空(kong)(kong)間(jian)(jian)(jian)為空(kong)(kong)間(jian)(jian)(jian)節(jie)奏(zou)(zou)段落(luo),作(zuo)(zuo)品(pin)便(bian)由(you)這(zhe)些不同(tong)密度的(de)節(jie)奏(zou)(zou)段落(luo)綴續(xu)(xu)而(er)成。段落(luo)在空(kong)(kong)間(jian)(jian)(jian)上自(zi)成一(yi)組(zu),這(zhe)便(bian)是(shi)“稱(cheng)之為分(fen)(fen)組(zu)線(xian)的(de)由(you)來。這(zhe)種分(fen)(fen)組(zu)不一(yi)定與(yu)運筆(bi)的(de)起止相對應,空(kong)(kong)間(jian)(jian)(jian)節(jie)奏(zou)(zou)發生顯著變(bian)(bian)化時(shi),筆(bi)畫仍可能保(bao)持持續(xu)(xu),這(zhe)便(bian)產生時(shi)間(jian)(jian)(jian)節(jie)奏(zou)(zou)與(yu)空(kong)(kong)間(jian)(jian)(jian)節(jie)奏(zou)(zou)的(de)錯(cuo)位(wei)。這(zhe)種錯(cuo)位(wei)從(cong)來就是(shi)保(bao)持作(zuo)(zuo)品(pin)連(lian)續(xu)(xu)性和(he)緊(jin)張感的(de)一(yi)個因素,只是(shi)在分(fen)(fen)組(zu)線(xian)系統中,由(you)于空(kong)(kong)間(jian)(jian)(jian)節(jie)奏(zou)(zou)獲得了(le)充分(fen)(fen)自(zi)由(you),時(shi)間(jian)(jian)(jian)節(jie)奏(zou)(zou)和(he)空(kong)(kong)間(jian)(jian)(jian)節(jie)奏(zou)(zou)可能形成更(geng)為復雜的(de)對位(wei)關系。”
《苦筍帖(tie)(tie)》通篇(pian)“用(yong)筆(bi)婉麗,出規(gui)入矩,未有越于法度外疇”(明代項元(yuan)汴(bian)跋語)。點畫粗細濃淡,結字(zi)大小正斜,線條(tiao)柔中(zhong)(zhong)寓剛,神采飛動。揮寫(xie)時(shi)的(de)動作猶清(qing)晰可(ke)(ke)按,如“茗”字(zi),草頭逆勢起筆(bi),取(qu)險成(cheng)勢,“茗”字(zi)下部偏旁“名”字(zi)果敢鋪毫,尤其(qi)“口”字(zi)寫(xie)為(wei)兩(liang)個點,神完氣足,可(ke)(ke)聞金石之聲。作品于不經(jing)意中(zhong)(zhong),體現(xian)了(le)書(shu)家深厚(hou)的(de)功力。寥寥十四字(zi),在鉤連拗鐵(tie)、簡潔捷速(su)和驚絕(jue)的(de)筆(bi)畫中(zhong)(zhong),給人感受到(dao)的(de)不僅是(shi)跳動流淌的(de)旋律、非凡的(de)氣勢,還譯讀到(dao)了(le)書(shu)家知茶(cha)(cha)、愛茗之情(qing),又需要茶(cha)(cha)(《苦筍帖(tie)(tie)》亦被稱為(wei)懷素“乞茶(cha)(cha)帖(tie)(tie)”)。書(shu)伴茶(cha)(cha)香,怡(yi)然自(zi)得。可(ke)(ke)謂“香茶(cha)(cha)苦筍異常(chang)佳(jia),帖(tie)(tie)中(zhong)(zhong)感惠留佳(jia)話。”
《苦(ku)筍帖(tie)》兩行(xing)十(shi)四字(zi),字(zi)雖(sui)不(bu)多(duo),但技巧(qiao)嫻熟,精練流(liu)逸(yi)。運筆(bi)(bi)如驟雨旋風,飛動圓轉,雖(sui)變(bian)化無常,但法度具(ju)備。“張妙于肥,藏真(zhen)妙于瘦”(黃庭堅《山谷題跋(ba)》)。從《苦(ku)筍帖(tie)》看亦是多(duo)用枯墨瘦筆(bi)(bi)。盡管(guan)筆(bi)(bi)畫粗細變(bian)化不(bu)多(duo),但有單(dan)純明朗(lang)的(de)特色(se),增強了結(jie)體(ti)疏(shu)放的(de)感(gan)覺,與(yu)其奔流(liu)直下、一氣(qi)呵成的(de)狂草書勢相得益彰。
苦筍及茗異常佳乃可徑來懷(huai)素白 此卷前有瘦(shou)金書(shu)箋和璽 疑曾(ceng)入御(yu)府而書(shu)譜不載 豈偶遺之耶 董香(xiang)光(guang)謂以(yi)澹 古為宗之為宗論(lun)目書(shu) 釋(shi)文如(ru)右 甲戌夏 御(yu)書(shu)
《苦筍帖(tie)》宋時(shi)曾入紹興內府(fu)收藏,后歷經元歐陽玄,明項元汴,清安(an)岐、乾(qian)隆(long)內府(fu)、永瑢、永瑆、奕訢、戴(dai)瀅等收藏。
《苦筍帖》作(zuo)品(pin)無年款。字(zi)(zi)幅(fu)前有(you)清乾隆題簽并書引(yin)首(shou)“醉僧逸翰”。字(zi)(zi)幅(fu)后有(you)宋米(mi)友仁、工(gong)部(bu)侍郎聶子(zi)述(shu),明項元汴,清李佐賢、陸潤癢等題識。另有(you)宋“寶慶(qing)改(gai)元(1225)九月九日重(zhong)裝,松題記(ji)”款,疑為《蘭亭續考》編者俞松所書。
鈐有“宣和”、“政和”、“紹興”、“歐(ou)陽玄(xuan)印(yin)(yin)”、“內府圖書(shu)(shu)之印(yin)(yin)”、“項(xiang)子京家珍(zhen)藏”、“儀周(zhou)珍(zhen)藏”、“士奇之印(yin)(yin)”、清(qing)乾隆(long)諸印(yin)(yin),“皇十(shi)一子”、“永瑆之印(yin)(yin)”、“正(zheng)誼(yi)書(shu)(shu)屋珍(zhen)藏首(shou)書(shu)(shu)”、“埼之印(yin)(yin)”等鑒(jian)藏印(yin)(yin)。《清(qing)河(he)書(shu)(shu)畫(hua)舫》、《妮古錄(lu)》、《書(shu)(shu)畫(hua)記》、《平生(sheng)壯觀(guan)(guan)》、《大(da)觀(guan)(guan)錄(lu)》、《墨緣匯觀(guan)(guan)》、《書(shu)(shu)畫(hua)鑒(jian)影》等書(shu)(shu)著錄(lu),曾刻入《三希堂續(xu)帖》、《大(da)觀(guan)(guan)帖》、《詒(yi)晉齋(zhai)帖》。
茶(cha)(cha)(cha)本(ben)菩(pu)提(ti)樹,佛(fo)(fo)光(guang)悟處(chu)開。自(zi)古茶(cha)(cha)(cha)與(yu)僧(seng)侶結下不解之緣。傳(chuan)晉代(dai)(dai)名僧(seng)慧遠,曾在江西(xi)廬山(shan)(shan)東林寺(si),以自(zi)制佳茗款待陶淵明(ming),話茶(cha)(cha)(cha)吟(yin)詩,敘(xu)事談經,通宵達旦。及至唐玄宗開元盛世(公(gong)元713年至741年),泰山(shan)(shan)靈巖寺(si)高僧(seng)降魔禪師(shi)大(da)興禪教。學禪務于不寐,又(you)不夕食(shi)(shi),皆許其飲(yin)(yin)茶(cha)(cha)(cha),人(ren)自(zi)懷(huai)挾,到處(chu)煮飲(yin)(yin),轉相(xiang)仿效,逐(zhu)成風俗(唐代(dai)(dai)封(feng)演《封(feng)氏聞見記》)。即后來所言“山(shan)(shan)僧(seng)活計茶(cha)(cha)(cha)三畝”是(shi)也。僧(seng)人(ren)打坐(zuo),講究(jiu)凝(ning)神靜氣(qi),務求(qiu)不寐、不發,大(da)徹大(da)悟,唯茶(cha)(cha)(cha)體(ti)證禪心(xin),深飲(yin)(yin)必悟。可(ke)謂“潔性不可(ke)污,為飲(yin)(yin)滌塵煩”(韋應物詩句),“破睡見茶(cha)(cha)(cha)功”(李白句),“苦(ku)茶(cha)(cha)(cha)久食(shi)(shi)益(yi)意思(si)”(《華佗(tuo)食(shi)(shi)經》)。禪僧(seng)早(zao)起第(di)一件事是(shi)飲(yin)(yin)茶(cha)(cha)(cha),后禮佛(fo)(fo),飯后也是(shi)先品茶(cha)(cha)(cha)再做佛(fo)(fo)事。坐(zuo)禪時,每焚完一炷(zhu)香(xiang),就要飲(yin)(yin)茶(cha)(cha)(cha)。明(ming)人(ren)樂純在開列僧(seng)人(ren)每日“清課”內容時,把“煮茗”排在第(di)二(er)位(《雪庵清史(shi)》)。僧(seng)人(ren)借助于茶(cha)(cha)(cha)完成佛(fo)(fo)事活動中的(de)(de)(de)坐(zuo)禪;茶(cha)(cha)(cha)給(gei)清靜的(de)(de)(de)出家生涯,增添了(le)難(nan)得(de)的(de)(de)(de)滋味。
由于寺廟與道觀多藏于高山或(huo)密林中,與大自然息(xi)息(xi)相通,故有“寺必有茶,僧必善茗(ming)”的說法。
中(zhong)國最早(zao)種植(zhi)茶樹(shu)是西漢時期四川蒙山甘露寺的(de)(de)(de)僧人吳理真(zhen),他將七棵茶樹(shu)植(zhi)于清峰,被當地(di)人稱為仙茶(唐代在(zai)此地(di)建立唐明皇的(de)(de)(de)御(yu)購茶園,“蒙山頂(ding)上(shang)茶”由此聞名(ming)),這(zhe)是佛教與(yu)茶最早(zao)的(de)(de)(de)記載(zai)了。飲茶對人體有諸多裨益,而茶本身的(de)(de)(de)淡與(yu)雅,又為人的(de)(de)(de)修身養(yang)性提供了一個(ge)重要的(de)(de)(de)文化載(zai)體。
佛教禪(chan)宗主(zhu)張靜氣養性,提倡坐禪(chan)。暮(mu)鼓晨鐘里(li)誦經念佛,不免人困(kun)乏力,而茶(cha)可以清心、提神、醒腦(nao),茶(cha)便理所當然成為(wei)僧人的伴(ban)侶(lv)。僧人也由此與(yu)茶(cha)結下了緣分,千百年(nian)來,僧人們長期種茶(cha)、制(zhi)茶(cha)、泡茶(cha)、品(pin)茶(cha),總結出很多各具特色的茶(cha)道文化(hua)。
由(you)于茶在世間的(de)(de)(de)廣泛普及性,茶同時也成(cheng)為(wei)(wei)寺門僧人(ren)聯系世俗、接待施(shi)主說(shuo)天道地、講(jiang)經說(shuo)法的(de)(de)(de)一種(zhong)(zhong)媒介物。蘇東坡與佛印和尚(shang)的(de)(de)(de)種(zhong)(zhong)種(zhong)(zhong)趣話、禪談便(bian)是(shi)(shi)最典型的(de)(de)(de)一個例證(zheng)。品茶人(ren)須戒驕狂浮躁,心(xin)靜如(ru)水,方能品出茶之高低。這(zhe)與佛教(jiao)的(de)(de)(de)為(wei)(wei)人(ren)講(jiang)究同理。修為(wei)(wei)較高的(de)(de)(de)僧人(ren),對人(ren)對事懷(huai)寬容(rong)惜憫之心(xin),不(bu)做過頭事,不(bu)圖(tu)虛名(ming)小(xiao)利,得到的(de)(de)(de)卻是(shi)(shi)整個身心(xin)的(de)(de)(de)自由(you)自在。故以(yi)此心(xin)態(tai)植茶、用茶,可深得茶理,亦可深得茶味。
一、茶筍盡禪味,松杉真法音。——蘇東坡;
二、一(yi)勺勵清心,酌水(shui)誰含出(chu)世想;半生盟素志,聽泉(quan)我愛在(zai)山聲。——招隱(yin)寺(si)內;
三、四大皆空,坐(zuo)片刻不分(fen)你(ni)我;兩頭是(shi)路,吃一盞(zhan)各走東西。——洛陽古道一茶(cha)亭所書;
四、一卷經文,苕霖(lin)溪邊真(zhen)慧業;千秋祀(si)典,旗槍風里(li)弄神靈。——上饒(rao)陸羽泉聯(lian)。
一、題德玄上人院
杜荀鶴(唐代)
刳得心來忙處閑,閑中方寸闊于天。
浮生自是無空性(xing),長(chang)壽(shou)何曾有百年(nian)。
罷定磐敲松罅月(yue),解(jie)眠(mian)茶(cha)煮石根泉。
我雖未(wei)似師被衲,此理同(tong)師悟了然。
二、與(yu)茶(cha)亢居士青山潭飲茶(cha)
靈一和尚(唐代)
野泉煙火(huo)白云間,坐飲香茶愛北山。
巖下(xia)維舟不忍去,青溪(xi)流水暮潺潺。