《曹娥誄辭》是自(zi)東晉流傳(chuan)迄今(jin)的楷(kai)書(shu)墨跡,因卷后署有“升平(ping)二年(nian)”年(nian)款(kuan),又名《升平(ping)帖》。曹娥,東漢(han)人(ren),為(wei)尋找溺江而亡的父親舍(she)身投江,元(yuan)嘉元(yuan)年(nian)(151),上(shang)虞縣(xian)長度(du)尚以(yi)彰其孝行(xing),為(wei)孝女曹娥立碑,事(shi)見南(nan)朝·宋(song)范(fan)曄(ye)撰(zhuan)《后漢(han)書(shu)·列女傳(chuan)》。東漢(han)文學(xue)家蔡邕有題云:“黃(huang)絹幼婦,外孫韲臼”。
曹娥誄辭(局部)
東晉
絹本 縱32.3厘米 橫(heng)54.3厘米
《曹娥(e)誄辭(ci)》所書(shu)(shu)內容即為碑(bei)(bei)文。此卷屢經(jing)刻石(shi),故有《曹娥(e)碑(bei)(bei)》之(zhi)稱。通篇以小楷書(shu)(shu)寫就,捺筆厚重、結體(ti)扁方,尚存隸書(shu)(shu)筆意,從中可以窺見早(zao)期楷書(shu)(shu)的筆法、結體(ti)特征(zheng)。此卷歷來有王羲之(zhi)墨跡(ji)一說(shuo),至(zhi)宋高宗趙構時明確為晉(jin)時佚名之(zhi)作。
孝(xiao)女曹娥碑。孝(xiao)女曹娥者,上(shang)虞曹盱(xu)之女也。其先(xian)與周同祖,末胄荒流,爰茲適居(ju)。盱(xu)能撫(fu)節按歌,婆娑樂神。漢(han)安二(er)年(nian)五月(yue)五日(ri),迎伍(wu)君。逆(ni)濤而上(shang),為水所淹,不(bu)得其尸。娥時年(nian)十四歲(sui),號慕思盱(xu),哀吟澤(ze)畔,旬有(you)七日(ri),遂自投江死,經五日(ri)抱父(fu)尸出。以漢(han)安迄于元嘉元年(nian)青龍(long)辛卯,莫之有(you)表(biao)。度尚設(she)祭(ji)誄之,辭曰:
伊惟孝女,奕奕之(zhi)姿(zi)。偏其(qi)反(fan)而(er),令色孔(kong)儀。窈窕淑女,巧笑倩兮。宜其(qi)室家,在(zai)洽之(zhi)陽(yang)。大禮未(wei)施,嗟傷(shang)慈父(fu)(fu)。彼(bi)蒼伊何(he)?無父(fu)(fu)孰怙!訴神告哀,赴(fu)江永號,視死如歸。是(shi)以眇然輕絕(jue),投入沙泥。翩(pian)翩(pian)孝女,載沉(chen)載浮。或(huo)(huo)(huo)(huo)泊洲渚,或(huo)(huo)(huo)(huo)在(zai)中流。或(huo)(huo)(huo)(huo)趨湍瀨,或(huo)(huo)(huo)(huo)逐(zhu)波濤(tao)。千夫失聲,悼痛萬余。觀者(zhe)填(tian)道,云集(ji)路衢。泣(qi)淚(lei)掩涕,驚動國都。是(shi)以哀姜哭市,杞崩(beng)城隅。或(huo)(huo)(huo)(huo)有尅面(mian)引鏡,剺(li)耳(er)用刀(dao)。坐(zuo)臺待水(shui),抱樹(shu)而(er)燒。
於戲孝女(nv),德茂此儔。何者大國(guo),防禮自修(xiu)。豈(qi)況庶賤(jian)(jian),露屋草(cao)茅。不扶自直,不斫自雕。越梁過宋,比之(zhi)(zhi)(zhi)有殊。哀(ai)此貞厲,千載不渝(yu)。嗚呼哀(ai)哉!銘曰(yue):名勒金(jin)石,質(zhi)之(zhi)(zhi)(zhi)乾坤。歲(sui)數歷(li)祀(si),立廟(miao)起墳。光于(yu)后土,顯照天(tian)人。生賤(jian)(jian)死(si)貴,利之(zhi)(zhi)(zhi)義門(men)。何悵(chang)華落,飄零早分。葩(pa)艷窈窕,永世(shi)配神。若堯二女(nv),為湘夫人。時效仿(fang)佛,以(yi)昭后昆(kun)。