《快(kuai)雪時(shi)晴圖(tu)》是(shi)元代畫(hua)家黃公(gong)望(wang)創(chuang)作(zuo)的一幅(fu)山水畫(hua)作(zuo),現藏于北(bei)京故宮博物院。
《快雪(xue)時晴(qing)圖》描繪了雪(xue)霽后(hou)的(de)山中之景,其中除一(yi)輪寒冬(dong)紅日(ri)外,全以墨色畫成。高山上留有積雪(xue),天邊處(chu)有一(yi)輪紅日(ri),橫帶一(yi)抹紅霞,生動(dong)表現出雪(xue)后(hou)初(chu)晴(qing)時明朗秀美的(de)景象(xiang)。該畫用(yong)筆單純而疏秀,潔凈洗練。運用(yong)柔(rou)潤的(de)線條構(gou)建了宏(hong)大的(de)山石結構(gou),并(bing)且使之穩固(gu)清斷(duan)。
《快雪時(shi)(shi)晴圖》中,趙孟頫書(shu)“快雪時(shi)(shi)晴”四大字,后(hou)黃公(gong)望作雪景(jing)山(shan)水合璧裝成。
《快雪時晴圖(tu)》畫水墨雪景山水,層巖(yan)疊嶺,奇(qi)峰寒林,白雪皚皚,寒氣襲(xi)人。山下(xia)房舍數(shu)間(jian)(jian),山間(jian)(jian)升起一輪(lun)紅日。畫的中間(jian)(jian)是掩(yan)映在叢林中的幾間(jian)(jian)茅(mao)(mao)屋(wu),茅(mao)(mao)屋(wu)的兩側是綿延相連的斷(duan)崖、山岡(gang)高低(di)參(can)差,錯落有致,茅(mao)(mao)屋(wu)后而群峰聳立,挺拔秀美(mei)。山中的樓房里,有座香爐供奉著(zhu)佛(fo)像。
黃潛:越公(gong)展(zhan)“快雪時晴”四大(da)(da)書(shu),與昔人促(cu)《蘭亭》同一機括,如(ru)畫龍者(zhe)胸中(zhong)先有全(quan)龍,則或(huo)小或(huo)大(da)(da),隨(sui)時変化在我矣。此四字公(gong)為黃君(jun)子(zi)久作,子(zi)久以遺莫君(jun)景行,両(liang)景行遂以名其(qi)齋云。至正五(wu)年九月二十(shi)日(ri)黃潛觀。
張翥(zhu):右軍《張侯帖》,唐人硬黃所臨(lin),米(mi)南(nan)(nan)宮定為神品(pin),并敘其傳者本末,而字多朽(xiu)缺,趙文敏(min)公為書于(yu)后(hou)。帖中(zhong)“快雪(xue)時晴”一(yi)語,最為佳絕,文敏(min)書展為之(zhi)(zhi)(zhi),筆力結密,咄(duo)咄(duo)逼真(zhen),使南(nan)(nan)宮夏起,見當斂袵,二(er)者倶藏(zang)莫景行氏。嗟乎!徑寸之(zhi)(zhi)(zhi)珠,盈赤之(zhi)(zhi)(zhi)璧,小大(da)或殊,皆至寶也(ye)。得(de)而合之(zhi)(zhi)(zhi),是豈偶然也(ye)邪?河東張翥(zhu)敬題于(yu)武林史局。
段(duan)天祐(you):晉尚(shang)清(qing)淡,雖片言只(zhi)字亦清(qing)。《快雪帖(tie)》首尾廿四字耳(er),字字非后人所能(neng)道(dao)。右軍囗高風雅(ya)致,豈(qi)專于(yu)書邪?趙文敏(min)公以松雪名齋,特表章之(zhi)(zhi)四言而(er)大(da)書之(zhi)(zhi),亦豈(qi)無謂歟?此幅可與帖(tie)并傳夭地(di)間,散落(luo)異處,何(he)幸而(er)合于(yu)莫(mo)君(jun)。寶之(zhi)(zhi),寶之(zhi)(zhi)!汴段(duan)天祐(you)。
倪(ni)中:晉人為(wei)書(shu),每能徑丈(zhang)一字,方寸千言,蓋其胸中自口全牛,故或大(da)或小,皆有游(you)泳(yong)刃之(zhi)地。若趙(zhao)文敏(min)書(shu)法,雖特囗今代,而其所造詣,是(shi)追晉人。及觀“快雪吋(cun)晴”四字,信乎囗右軍帖高(gao)致無(wu)異,想當(dang)其送筆(bi)之(zhi)時,意合手從,亦不自知(zhi)有今昔小大(da)之(zhi)間(jian),故能得其神趣之(zhi)妙,使第以(yi)形骸索諸古(gu)人,悉足以(yi)及是(shi)哉!稾城倪(ni)中敬書(shu)于武林(lin)安國里和陶軒(xuan)。
莫昌:古人臨帖(tie)(tie),妙在(zai)得(de)其意(yi)度,不(bu)特規于(yu)形似,而口(kou)文敏公(gong)帖(tie)(tie)右軍帖(tie)(tie)為尤多,予家藏(zang)《快(kuai)雪(xue)帖(tie)(tie)》久矣(yi)(yi),公(gong)口(kou)覆題識于(yu)上,可見其珍重之深(shen)也。又摘(zhai)此(ci)四字展口(kou)之,雖大小形似之或(huo)殊,其意(yi)度則得(de)之矣(yi)(yi)。遂揭之齋中,以并傳(chuan)不(bu)朽云,南屏(ping)隱(yin)者(zhe)莫昌識。
黃(huang)(huang)公(gong)望:文敏公(gong)大書(shu)右軍帖字,余以遺景(jing)行(xing)(xing),當與真跡并行(xing)(xing)也(ye)。黃(huang)(huang)公(gong)望敬題(ti)。落款(kuan)為:子(zi)昂為子(zi)久書(shu)。
趙(zhao)(zhao)孟(meng)頫與黃公望的(de)交(jiao)往中,有一則十分有趣的(de)軼事。趙(zhao)(zhao)孟(meng)頫畢生喜愛東晉王羲之(zhi)的(de)書(shu)法,他(ta)于38歲集齊(qi)了一套《淳化(hua)閣帖(tie)》,專心(xin)摹學不已(yi)。在題《楔帖(tie)》跋中他(ta)提到:“右軍書(shu)《蘭亭》是書(shu)已(yi)退筆(bi),因(yin)其勢而用之(zhi),無(wu)不如意。茲其所以(yi)神也。”趙(zhao)(zhao)孟(meng)頫曾特地從王羲之(zhi)的(de)法帖(tie)中,仿寫(xie)了“快雪時晴”四個(ge)大(da)字,作為禮物贈送給晚輩畫家黃公望。后者又(you)依照“快雪時晴”的(de)意韻繪成了這卷畫,配在原書(shu)之(zhi)后轉贈莫景(jing)行。
《快(kuai)雪時晴圖》只有天空(kong)中的太陽(yang)用朱砂點出,又橫生一(yi)帶紅(hong)霞,淡淡的筆墨,勾勒(le)出快(kuai)雪初晴后(hou)大自然的美麗(li)、灑(sa)脫和舒朗,也(ye)喻(yu)意人生的曙光和希望。
《快(kuai)雪(xue)(xue)時晴圖》中,紅日將暮(mu),萬山將隱,而山中居士,也(ye)殆將進入雪(xue)(xue)夜(ye)的(de)(de)苦寒。畫(hua)對日月輪回是非常敏感的(de)(de),人在自然的(de)(de)沐浴(yu)中審(shen)視內心,回歸自然、純粹的(de)(de)狀(zhuang)態(tai),水墨意境多生發(fa)于空亭日暮(mu),月華映雪(xue)(xue),客(ke)舍孤燈(deng)間(jian)。雪(xue)(xue)中的(de)(de)體驗,是一種靈魂的(de)(de)凈化與(yu)升華。
《快雪(xue)時晴圖(tu)》通幅用(yong)筆柔潤如羽,黃(huang)公望(wang)運(yun)用(yong)這種極其柔潤的線條建(jian)構如此宏大的山石結構,并且使(shi)之穩固(gu)清(qing)晰。筆法蒼勁雄奇,線條簡(jian)練嫻熟。
《快(kuai)雪時晴圖(tu)》右側的(de)(de)(de)山峰(feng)用淡墨繪出(chu),皴(cun)擦極少,山勢高遠深幽。畫卷的(de)(de)(de)左側用了較多(duo)的(de)(de)(de)皴(cun)筆(bi),前面的(de)(de)(de)山低矮,猶如亂石(shi)堆立,后面的(de)(de)(de)山崖陡峭(qiao)峻拔(ba),兩者(zhe)自(zi)然得趣。山崖間叢生的(de)(de)(de)兩行樹木(mu),著墨較多(duo),隔山呼應。
中國書畫研(yan)究院研(yan)究員曹清:此畫更有特別處,是那素(su)白的(de)遠山之間懸掛著一輪紅日,再由(you)濃重(zhong)的(de)朱砂抹(mo)出(chu)周圍一片霞(xia)紅,為(wei)元(yuan)人山水中少見,大癡(chi)只為(wei)晴天敷色,題意(yi)(yi)也(ye)直捷點明了。看癡(chi)翁此卷(juan)用筆,松靈疏放,天趣飛動,抒情快意(yi)(yi)溢(yi)于(yu)畫表。
《快雪時(shi)晴(qing)(qing)圖》最早源(yuan)自東晉書(shu)法家王羲之的書(shu)法作(zuo)品《快雪時(shi)晴(qing)(qing)帖》,自元(yuan)代畫(hua)(hua)家黃公望根據書(shu)法意境(jing)(jing)創作(zuo)出《快雪時(shi)晴(qing)(qing)圖》以(yi)后,在此影響下,歷(li)代畫(hua)(hua)家都(dou)喜歡(huan)將(jiang)“快雪時(shi)晴(qing)(qing)”作(zuo)為(wei)經典繪畫(hua)(hua)的意境(jing)(jing)進行創作(zuo),明初畫(hua)(hua)家徐賁、清(qing)初八大山人和髡殘(can)、清(qing)中期畫(hua)(hua)家方士庶、近(jin)現代畫(hua)(hua)家吳湖帆都(dou)畫(hua)(hua)過《快雪時(shi)晴(qing)(qing)圖》。
《快雪(xue)時(shi)晴圖》畫(hua)成后,黃(huang)公望贈予莫(mo)景(jing)行(xing)。此(ci)后,數百年時(shi)光流逝(shi),許(xu)多元、明、清鑒賞家(jia)和(he)收(shou)藏(zang)(zang)家(jia)都珍藏(zang)(zang)過《快雪(xue)時(shi)晴圖》,例如元代(dai)的張雨、黃(huang)潛(qian)、張翥、段(duan)天祐等,從為數眾多的章印中就(jiu)可見一斑。
黃(huang)公(gong)望(wang)(1269—1354年(nian)(nian)),元代畫(hua)家(jia)。本姓陸,名(ming)(ming)堅,字(zi)子久,號(hao)一(yi)峰、大癡道人(ren),晚(wan)號(hao)井西道人(ren),平(ping)江(jiang)常(chang)熟(今屬江(jiang)蘇)人(ren)。曾做(zuo)過官,被(bei)誣入獄。后入“全(quan)真教”,往來杭(hang)州(zhou)、松(song)江(jiang)等地(di)賣卜為生。學書法(fa),通音(yin)律(lv),善歌曲,最擅山水(shui)畫(hua)。效法(fa)董源、巨(ju)然,受(shou)趙孟頫畫(hua)風影響,晚(wan)年(nian)(nian)成(cheng)為名(ming)(ming)家(jia)。代表作品有《富春(chun)山居圖》《九峰雪霽圖》等。