吳黃(huang)武(wu)(wu)八年(229年)四(si)月十三(san)日,孫(sun)權(quan)在武(wu)(wu)昌稱(cheng)帝,改(gai)元黃(huang)龍,立(li)國號為吳,大赦天下。追尊其(qi)父(fu)孫(sun)堅為武(wu)(wu)烈皇(huang)帝,孫(sun)策為長沙(sha)桓王,立(li)子孫(sun)登為皇(huang)太子。九月,孫(sun)權(quan)遷(qian)都建業(今江蘇南京)。孫(sun)權(quan)稱(cheng)帝,是(shi)三(san)國鼎立(li)局(ju)面完全形成的標志(zhi)。三(san)國之中,盡管孫(sun)權(quan)稱(cheng)帝最晚,但從(cong)割據江東起計(ji)算,卻是(shi)歷(li)時最久的。
因為受到《三(san)國演義(yi)》劉備(bei)主線的(de)影響,對(dui)于三(san)國歷史的(de)界定,一直和各朝史學不同(tong)。呈現(xian)了基準缺(que)失,對(dui)于降(jiang)與不降(jiang),出師(shi)名義(yi)的(de)判斷(duan)都有一定的(de)邏輯偏(pian)移。
而事實上,在公元220年以前,東漢是當時中(zhong)國唯一合法(fa)政府。除了曇花一現的偽(wei)帝袁術(shu),沒有人撼動這一名義(yi)。
曹操雖(sui)然被追封魏(wei)(wei)武帝,但他生前一直只是漢丞相,魏(wei)(wei)王(wang)(wang)(有諸侯國號)。所以曹操的分封,都是被冠以漢政權官方(fang)名義的。曹軍被稱為魏(wei)(wei)軍,在公元216年(曹操領魏(wei)(wei)王(wang)(wang))后(hou)是沒(mei)有邏輯問題的。
孫家自孫策(ce)起,已被封(feng)(feng)為(wei)吳(wu)侯(hou)(建(jian)安三年(nian)(nian)(198年(nian)(nian)),朝廷任命孫策(ce)為(wei)討逆將軍,并(bing)封(feng)(feng)為(wei)吳(wu)侯(hou)),是有(you)正(zheng)(zheng)式封(feng)(feng)地和(he)國(guo)號(諸侯(hou)國(guo))的(de)爵(jue)位。(所以孫權受(shou)曹操(cao)封(feng)(feng)爵(jue)求(qiu)和(he)不是受(shou)降,在名義上這是正(zheng)(zheng)當的(de)。)孫家軍被稱為(wei)吳(wu)軍,在公元198年(nian)(nian)(孫策(ce)領吳(wu)侯(hou))后也是沒有(you)邏輯(ji)問題的(de)。
劉(liu)(liu)備(bei)(bei)(bei)在入川(chuan)前,官方(fang)最(zui)大(da)的(de)(de)官職是(shi)(shi)(shi)左將軍(jun)、豫(yu)州刺史(shi)(吳(wu)人稱(cheng)之(zhi)劉(liu)(liu)豫(yu)州)、領(ling)宜州亭侯(無(wu)封地的(de)(de)爵(jue)位(wei))。他(ta)入川(chuan)后需要讓(rang)馬(ma)超(chao)和原益州部名正(zheng)(zheng)言順(shun)的(de)(de)臣屬自(zi)(zi)己,所以需要把(ba)自(zi)(zi)己封成漢(han)中(zhong)王。有(you)封地的(de)(de)王侯是(shi)(shi)(shi)可以自(zi)(zi)建(jian)封制的(de)(de)。這(zhe)(zhe)時(shi)候(hou)古(gu)制就需要勸進(參(can)考(kao)詞條漢(han)中(zhong)王勸進表)。勸進表署名順(shun)序按官職排列(lie),馬(ma)超(chao)第一(yi),三個川(chuan)人隨后,諸(zhu)葛亮,關(guan)羽,張飛都在五至七位(wei)。所以在219年劉(liu)(liu)備(bei)(bei)(bei)入川(chuan),勸進之(zhi)前,劉(liu)(liu)備(bei)(bei)(bei)是(shi)(shi)(shi)沒有(you)臣屬的(de)(de)。馬(ma)超(chao)降蜀(shu)論也是(shi)(shi)(shi)有(you)邏輯問(wen)題的(de)(de),馬(ma)超(chao)入川(chuan)時(shi)不(bu)(bu)但(dan)沒有(you)蜀(shu),馬(ma)超(chao)的(de)(de)官也不(bu)(bu)比劉(liu)(liu)備(bei)(bei)(bei)小(xiao)。劉(liu)(liu)備(bei)(bei)(bei)入蜀(shu)的(de)(de)時(shi)候(hou)并無(wu)封地,他(ta)和馬(ma)超(chao)本是(shi)(shi)(shi)盟友關(guan)系(xi)。所以史(shi)料記(ji)載馬(ma)超(chao)入川(chuan)后見劉(liu)(liu)備(bei)(bei)(bei)稱(cheng)玄德而不(bu)(bu)跪(gui),這(zhe)(zhe)本是(shi)(shi)(shi)非常正(zheng)(zheng)常的(de)(de)。而馬(ma)超(chao)也因(yin)樹太大(da),入川(chuan)后被架(jia)空封在蜀(shu)漢(han)實(shi)際控制區(qu)之(zhi)外(wai)(關(guan)于(yu)馬(ma)超(chao)雖然是(shi)(shi)(shi)題外(wai)話,但(dan)是(shi)(shi)(shi)這(zhe)(zhe)一(yi)點用(yong)來分(fen)析(xi)其后的(de)(de)孫權稱(cheng)帝,是(shi)(shi)(shi)有(you)類比邏輯關(guan)系(xi)的(de)(de))。蜀(shu)軍(jun)這(zhe)(zhe)個名詞成立(li),一(yi)直要到221年蜀(shu)漢(han)建(jian)國才正(zheng)(zheng)確,但(dan)廣義上可以自(zi)(zi)劉(liu)(liu)備(bei)(bei)(bei)219年稱(cheng)王開始使用(yong)。
總結一點,公元220年以(yi)前,對歷史事件的(de)判斷邏輯應以(yi)漢為(wei)基準(zhun)。其中(zhong)劉備的(de)狀況顯得略微復雜(za),但是在利用古制(zhi)勸進稱(cheng)王之(zhi)后,劉備正式成為(wei)一方諸侯。
220年(nian)曹丕篡漢(han),政(zheng)權(quan)更迭。這個(ge)時(shi)候曹丕首(shou)先封孫(sun)權(quan)為吳王,若孫(sun)權(quan)受(shou)(shou)封則表示孫(sun)權(quan)接受(shou)(shou)了改朝(chao)換代。由于孫(sun)權(quan)不是(shi)王族(zu)劉姓,當時(shi)他可以做的無外(wai)乎:1.自己稱帝反對曹丕,2.擁立(li)劉姓傀儡續漢(han)反對曹丕,3.接受(shou)(shou)改朝(chao)。
當時孫權顯然沒(mei)有做好稱帝的(de)準備(bei),手里也(ye)沒(mei)有可用的(de)傀(kui)儡(lei),于是(shi)便選擇了(le)第三(san)條路。
而劉備的(de)(de)反(fan)應似乎(hu)是必然(ran)的(de)(de),稱漢自立是他的(de)(de)權力也是最佳選擇(ze)。劉備在翌(yi)年(nian)221年(nian)便在成都稱帝。
但是(shi)這(zhe)個時候(hou)最尷尬的又變成(cheng)了(le)孫權。因(yin)為(wei)孫權接受了(le)魏封制,但是(shi)又冒出了(le)一(yi)個漢(han)政權。孫權如(ru)果此時選擇“擁(yong)漢(han)”,那(nei)(nei)就會成(cheng)為(wei)第二個馬超。因(yin)為(wei)樹大廟小,劉備(bei)也容不下他。而(er)鐵心站在魏政權的這(zhe)一(yi)邊似乎又成(cheng)了(le)忘(wang)漢(han)的逆臣,畢竟漢(han)王(wang)朝的影(ying)響慣性(xing)還在那(nei)(nei)里。
孫權不稱帝的話,理論上還是曹魏所(suo)屬的吳王,這身份在蜀漢看(kan)來更刺(ci)眼(yan),弄不好哪天孫權一(yi)看(kan)勢(shi)頭不對就真正投(tou)降曹魏了。
所(suo)以孫權在這樣的局勢下,就算沒有稱(cheng)帝之心(xin),也需要尋找合(he)適時機自立(li)了。
公元226年曹丕(pi)病(bing)逝。曹叡即位。
諸(zhu)葛亮抓住新(xin)帝登基的契機于228年兩次(ci)北伐(fa)(是為(wei)第一,第二次(ci)北伐(fa))。
而孫(sun)權則利用魏蜀交戰期間(jian)籌備稱帝。并于229年(nian)在(zai)武昌(chang)正式登基(ji),國號(hao)吳,改(gai)元(yuan)黃龍。
同(tong)樣,諸葛(ge)亮也(ye)隱忍到(dao)了這個時候才開(kai)始大規(gui)模北伐。
三國(guo)歷史一直以來就是這樣微妙的(de)平(ping)衡。孫權是在(zai)夾縫中被“擠”上了(le)帝位,無(wu)論(lun)他選擇去(qu)做哪一方的(de)臣子(zi),似乎都不合情(qing)理。
《吳(wu)志·大帝(di)傳》注引《吳(wu)錄》載(zai)權告天文曰:
皇帝(di)臣權敢用玄牡昭告于皇皇后(hou)帝(di):
漢(han)享國二(er)十有四世,歷年四百(bai)三十有四,行氣(qi)數(shu)終,祿祚(zuo)運盡(jin),普天(tian)弛(chi)絕,率土分崩。孽(nie)臣(chen)曹丕(pi)遂奪神器,丕(pi)子(zi)叡,繼世作慝(ni),淫名亂制。權生于東南(nan),遭值期運,承乾秉戎,志在(zai)平世。奉時行罰,舉足為民。群臣(chen)將相,州郡(jun)百(bai)城,執事之(zhi)人,咸以為天(tian)意已(yi)去(qu)于漢(han),漢(han)氏(shi)已(yi)絕祀(si)于天(tian),皇帝(di)位虛,郊(jiao)祀(si)無主(zhu)。休(xiu)徵嘉(jia)瑞(rui),前后雜沓,歷數(shu)在(zai)躬,不(bu)(bu)得不(bu)(bu)受。權畏天(tian)命(ming),不(bu)(bu)敢不(bu)(bu)從,謹擇元(yuan)日,登壇燎祭,即皇帝(di)位。惟爾有神饗之(zhi),左右有吳,永終天(tian)祿。
又見《宋(song)書·禮(li)志三》。“淫名”作“竊名”,“平(ping)世”作“拯世”,“燎(liao)祭(ji)”作“柴燎(liao)”,末句(ju)作“永綏(sui)天極”。