要了解唐刀(dao)首先得了解唐刀(dao)的七個(ge)常識。
1:唐刀(dao)(dao)(dao)與(yu)漢刀(dao)(dao)(dao)概念(nian)不同,因漢刀(dao)(dao)(dao)沒(mei)有廣(guang)泛使(shi)用(yong)復合鋼(gang)(gang)工藝。唐代(dai)國(guo)力(li)雄厚,復合鋼(gang)(gang)廣(guang)泛使(shi)用(yong),使(shi)唐刀(dao)(dao)(dao)有了質的飛躍。特別說明(ming),中國(guo)唐刀(dao)(dao)(dao)技(ji)術并未失傳,包鋼(gang)(gang)夾鋼(gang)(gang)覆土燒刃(ren)工藝六七(qi)十年(nian)代(dai)河北地區仍有生產。至今天津還有師傅祖傳特殊淬火。
2:唐刀(dao)(dao)(dao)(dao)是(shi)指唐代的刀(dao)(dao)(dao)(dao)劍,早期風(feng)格(ge)和隋相差(cha)不大,多指橫刀(dao)(dao)(dao)(dao)。裝飾角度來說不一定全是(shi)中原風(feng)格(ge),西亞阿(a)拉(la)伯文(wen)化繁榮,對唐刀(dao)(dao)(dao)(dao)產生重要影(ying)響(xiang)。日(ri)本(ben)刀(dao)(dao)(dao)(dao)并未影(ying)響(xiang)唐刀(dao)(dao)(dao)(dao)發展(zhan)。
3:沒有證(zheng)據(ju)證(zheng)明正倉院的唐(tang)刀是(shi)中國制造,但是(shi)這(zhe)不(bu)能(neng)否定唐(tang)刀的風(feng)格樣式。龍泉(quan)的裝具以正倉院為參考,九成(cheng)以上(shang)并(bing)不(bu)是(shi)無端猜想。
4:障(zhang)刀(dao)不是匕(bi)首,也沒有(you)(you)證(zheng)據證(zheng)明障(zhang)刀(dao)是匕(bi)首,相反障(zhang)刀(dao)的(de)形狀極有(you)(you)可(ke)能是刀(dao)身(shen)很(hen)寬的(de)刀(dao),類似早期的(de)大(da)砍刀(dao)。障(zhang)刀(dao),障(zhang)者,掃清障(zhang)礙(ai),霸氣。蓋用障(zhang)身(shen)以(yi)御(yu)敵,障(zhang)身(shen)二字可(ke)以(yi)理解為(wei)刀(dao)身(shen)御(yu)敵,極有(you)(you)可(ke)能是寬刃(ren)唐刀(dao),在唐代有(you)(you)寬刃(ren)唐刀(dao)很(hen)正常,但是卻不見(jian)記載。同時另一個間(jian)接證(zheng)據,唐宋時古人常用作(zuo)掃清障(zhang)礙(ai)開墾荒山的(de)“畬刀(dao)”也是寬刃(ren)大(da)刀(dao)。畬刀(dao)是當時民間(jian)農用刀(dao)具。
5:并不是(shi)(shi)(shi)裝(zhuang)飾豪華的唐刀是(shi)(shi)(shi)儀(yi)刀,唐六典寫(xie)得很明顯,儀(yi)刀的特征是(shi)(shi)(shi)有龍(long)環,鳳環。龍(long)鳳是(shi)(shi)(shi)皇家專用裝(zhuang)飾圖(tu)案。
6:陌(mo)刀形狀不止一種,它(ta)是長(chang)兵的統稱,早期陌(mo)刀是古之“斬馬劍”。唐各大都府都是自己制造(zao)軍(jun)備,因軍(jun)事(shi)需求不同,陌(mo)刀刀型有(you)很多種,其中包括(kuo)加長(chang)版(ban)橫刀,三尖兩刃(ren)刀(柄特別長(chang))。
7:沒有(you)(you)(you)證(zheng)據證(zheng)明唐刀(dao)一定是斧(fu)刃,也沒證(zheng)據說唐刀(dao)一定沒有(you)(you)(you)血槽(cao),更沒證(zheng)據說唐刀(dao)一定是直的(de)沒有(you)(you)(you)彎的(de),唐刀(dao)刀(dao)譚(tan)也有(you)(you)(you)方形橢圓形的(de)。
《唐六典(dian)》卷(juan)一六武庫令丞職掌條記(ji)載(zai):刀(dao)(dao)之(zhi)制(zhi)有四(si),一曰儀刀(dao)(dao),二(er)曰障刀(dao)(dao),三曰橫刀(dao)(dao),四(si)曰陌刀(dao)(dao)。今“唐刀(dao)(dao)”一詞是我(wo)國(guo)唐代(dai)四(si)種(zhong)軍(jun)刀(dao)(dao)制(zhi)式的(de)總稱,并非特指某種(zhong)刀(dao)(dao);由(you)于(yu)(yu)在(zai)唐代(dai)之(zhi)前,每個朝代(dai)的(de)軍(jun)隊(dui)將領(ling)上至(zhi)皇帝下至(zhi)元帥(shuai)都喜歡使(shi)用佩劍作(zuo)為戰斗及(ji)儀仗之(zhi)兵(bing)器且沒有使(shi)用軍(jun)刀(dao)(dao)的(de)癖好;所以(yi)在(zai)我(wo)國(guo)古代(dai)沒有任何關(guan)于(yu)(yu)“唐刀(dao)(dao)”一詞的(de)記(ji)載(zai),
因而在西漢(han)(han)至(zhi)唐朝(chao)之間的(de)歷(li)(li)史之中,有一部分未被記(ji)載(zai)進歷(li)(li)史中的(de)歷(li)(li)史是記(ji)載(zai)鐵匠與軍士們如何取長補短將長劍(jian)的(de)劍(jian)身與西漢(han)(han)環刀的(de)刀頭(tou)結合(he)在一起;
從而經(jing)過反復(fu)試驗之后,得出后來被稱為唐(tang)刀的(de)唐(tang)代(dai)“長(chang)劍”。
尤其要注(zhu)意的(de)是(shi)———今(jin)天(tian)我們討(tao)論的(de)唐(tang)刀(dao)(dao)(dao)(dao)(dao)(dao)一般(ban)指橫刀(dao)(dao)(dao)(dao)(dao)(dao)或(huo)類(lei)似(si)日本正(zheng)倉院內所藏“唐(tang)樣(yang)大(da)(da)刀(dao)(dao)(dao)(dao)(dao)(dao)”類(lei)的(de)直刃系刀(dao)(dao)(dao)(dao)(dao)(dao)具(這(zhe)(zhe)點有(you)待考證)。關于這(zhe)(zhe)些刀(dao)(dao)(dao)(dao)(dao)(dao)究(jiu)竟是(shi)從(cong)大(da)(da)唐(tang)傳入,還是(shi)日本本土仿(fang)造,存在(zai)很多爭議,專門(men)翻閱記錄(lu),東(dong)大(da)(da)寺(si)藏品目錄(lu)的(de)《東(dong)大(da)(da)寺(si)獻物(wu)帳》,在(zai)這(zhe)(zhe)本賬(zhang)簿中,既有(you)“唐(tang)大(da)(da)刀(dao)(dao)(dao)(dao)(dao)(dao)”,又有(you)“唐(tang)樣(yang)大(da)(da)刀(dao)(dao)(dao)(dao)(dao)(dao)”,顯然這(zhe)(zhe)是(shi)兩個(ge)不(bu)同的(de)概念,此外(wai)賬(zhang)簿中還出現“高麗(li)樣(yang)大(da)(da)刀(dao)(dao)(dao)(dao)(dao)(dao)”,學者一般(ban)認為,即這(zhe)(zhe)里的(de)“唐(tang)樣(yang)大(da)(da)刀(dao)(dao)(dao)(dao)(dao)(dao)”、“高麗(li)樣(yang)大(da)(da)刀(dao)(dao)(dao)(dao)(dao)(dao)”是(shi)日本仿(fang)造大(da)(da)唐(tang)和朝鮮半島的(de)樣(yang)式(shi)而制(zhi)作的(de)刀(dao)(dao)(dao)(dao)(dao)(dao),而“唐(tang)大(da)(da)刀(dao)(dao)(dao)(dao)(dao)(dao)”(金銀鈿裝唐(tang)大(da)(da)刀(dao)(dao)(dao)(dao)(dao)(dao))則是(shi)從(cong)中國本土傳過去的(de)。
儀(yi)(yi)刀(dao):蓋古班劍之(zhi)類,晉宋已來謂(wei)之(zhi)御(yu)刀(dao),后(hou)魏曰(yue)長(chang)刀(dao),皆施龍(long)鳳(feng)環(huan)。至隋,謂(wei)之(zhi)儀(yi)(yi)刀(dao),裝以(yi)金銀,羽儀(yi)(yi)所(suo)(suo)執。龍(long)鳳(feng)是(shi)皇家(jia)象征,所(suo)(suo)以(yi)那些(xie)裝飾豪華但是(shi)沒有龍(long)鳳(feng)環(huan)的唐刀(dao)其(qi)實(shi)(shi)是(shi)橫刀(dao)。長(chang)柄(bing)長(chang)刃,外(wai)型與其(qi)祖(zu)先“環(huan)首刀(dao)”,差異較大(da),主要為禁衛(wei)軍千(qian)牛衛(wei)和儀(yi)(yi)仗使用。儀(yi)(yi)刀(dao)又稱“長(chang)刀(dao)”,“細刀(dao)”,“千(qian)牛刀(dao)”其(qi)實(shi)(shi)就是(shi)儀(yi)(yi)刀(dao)。
障刀(dao)(dao):蓋(gai)用障身(shen)以御敵(di)。類似于日(ri)本刀(dao)(dao)中的肋(lei)差,刀(dao)(dao)首為(wei)(wei)環,但更為(wei)(wei)輕便(bian)靈活(huo),便(bian)于近身(shen)肉搏。當士(shi)兵(bing)手中橫(heng)刀(dao)(dao)或者陌(mo)刀(dao)(dao)因為(wei)(wei)貼身(shen)而不便(bian)使(shi)用時,障刀(dao)(dao)就成了近身(shen)主(zhu)導武器,所以有(you)蓋(gai)用障身(shen)(障刀(dao)(dao)+身(shen)體)以御敵(di)說法,因為(wei)(wei)短(duan)整個人身(shen)子和刀(dao)(dao)都迎向(xiang)敵(di)人。障者,隱蔽之物。長度35cm~70cm左右,多為(wei)(wei)辦案的校尉(相當于后來的捕快、衙役)所用,所以在(zai)城市中肯(ken)定最為(wei)(wei)常(chang)見。
橫(heng)(heng)刀:將士所佩(pei)之刀,名亦(yi)起于隋。橫(heng)(heng)刀也(ye)是直(zhi)刀,基(ji)本無(wu)環,為軍官(guan)、騎尉佩(pei)刀。橫(heng)(heng)刀的尺寸(cun)通常是60~100厘(li)米左右。
陌(mo)刀(dao)(dao)(dao):長刀(dao)(dao)(dao)也(ye),步兵(bing)所持,蓋(gai)古之斬(zhan)馬劍。陌(mo)刀(dao)(dao)(dao)形制(zhi)多樣,長兵(bing)主戰(zhan)刀(dao)(dao)(dao),斬(zhan)馬劍升級(ji)版,也(ye)有橫刀(dao)(dao)(dao)(障刀(dao)(dao)(dao))加長版,有刀(dao)(dao)(dao)柄可(ke)拆卸式,首部有帶環和無環兩種。有柄特(te)長而刀(dao)(dao)(dao)身特(te)短的三尖(jian)兩刃(ren)刀(dao)(dao)(dao)式(見唐郭子儀墓壁(bi)畫)。蓋(gai)因(yin)(yin)大唐地域廣闊(kuo),各大都護府軍備自(zi)制(zhi),也(ye)因(yin)(yin)此風(feng)格不同。陌(mo)刀(dao)(dao)(dao)就(jiu)是刀(dao)(dao)(dao)類長兵(bing)器(qi)的統稱(cheng)。
在(zai)前朝各代的(de)(de)深厚基礎之上,唐刀(dao)終于橫空出世,它繼承了(le)中國刀(dao)的(de)(de)優良(liang)傳(chuan)統,在(zai)吸(xi)取了(le)折疊鋼(gang)(gang)和局部淬(cui)火的(de)(de)技(ji)術,因為(wei)唐朝先進的(de)(de)冶煉技(ji)術,軍用刀(dao)多為(wei)高碳鋼(gang)(gang)直(zhi)接鍛打(da)的(de)(de)非(fei)花紋鋼(gang)(gang)。
唐(tang)(tang)(tang)刀(dao)在(zai)(zai)漢(han)刀(dao)的(de)(de)基礎(chu)上(shang)發(fa)展起來,采用漢(han)刀(dao)的(de)(de)“百煉鋼”的(de)(de)鍛造(zao)工(gong)藝,并且(qie)改(gai)(gai)善了(le)在(zai)(zai)鍛造(zao)時對鋼材(cai)里(li)雜質的(de)(de)處理方法,并運用了(le)“包鋼”的(de)(de)技術,使唐(tang)(tang)(tang)刀(dao)外硬內軟,擁有極(ji)強的(de)(de)韌性。在(zai)(zai)改(gai)(gai)善鍛造(zao)工(gong)藝的(de)(de)同時,唐(tang)(tang)(tang)刀(dao)的(de)(de)外觀(guan)上(shang)也有很大的(de)(de)改(gai)(gai)進。唐(tang)(tang)(tang)刀(dao)去掉了(le)漢(han)刀(dao)刀(dao)首的(de)(de)扁環,讓刀(dao)身加寬,并且(qie)延長刀(dao)柄,使唐(tang)(tang)(tang)刀(dao)可以雙手持(chi)握。
以(yi)上(shang)(shang)的(de)改進,使得唐(tang)刀比漢刀有了質(zhi)的(de)飛躍,不僅(jin)從外(wai)觀(guan)上(shang)(shang)更富(fu)觀(guan)賞性(xing),并且真正提高了實戰性(xing)能(neng)和耐用性(xing),使唐(tang)刀可以(yi)劈開任何(he)盔甲器(qi)械。歷史上(shang)(shang)的(de)唐(tang)朝時期,只有刀而無劍的(de),在(zai)當時名(ming)為劍的(de),實際上(shang)(shang)也就是唐(tang)刀。
真正的(de)(de)唐刀工(gong)藝(yi)使得(de)唐刀的(de)(de)成本太過(guo)昂(ang)貴,所以在中國歷史上,也就只有(you)唐代才用的(de)(de)起這(zhe)樣精(jing)良的(de)(de)兵器,有(you)許多(duo)當(dang)時的(de)(de)名人,都只為弄(nong)一把(ba)上乘精(jing)良的(de)(de)唐刀而下(xia)盡血本。
而(er)到唐(tang)代之后(hou),中國(guo)的(de)唐(tang)刀(dao)鍛(duan)造技藝逐(zhu)漸失傳,就算以現代工藝,也無(wu)法復制一件真正的(de)唐(tang)刀(dao)了。
區別的內容
唐刀和(he)日本刀的區別(bie):一般而言,日本武(wu)士刀的刀身都有一定弧度,唐環首刀則多采取直身漸窄(zhai)的造型。
下面介紹一個簡(jian)單的方(fang)法(fa)判斷區分日本刀(dao)與(yu)唐(tang)環首(shou)刀(dao):
日(ri)本刀(dao)的刃(ren)區(qu)與鎬(hao)區(qu)的比(bi)例多為1:1,而唐刀(dao)重劈砍(kan)破甲(jia),輕切(qie)削,刃(ren)區(qu)與鎬(hao)區(qu)的比(bi)例多為1:3或1:4
讓我們從歷(li)史的(de)(de)片(pian)斷來分析和追憶唐(tang)環首刀的(de)(de)風采(cai):
《舊唐書(shu)》卷(juan)五九丘和子(zi)行(xing)恭傳略云:初,從討王世(shi)充,會戰于(yu)邙山之上,太(tai)宗(zong)欲知其虛(xu)實強(qiang)弱(ruo),乃與數(shu)十騎沖之,直出(chu)其后,眾皆披(pi)靡(mi)……既而限以(yi)長堤,與諸騎相(xiang)矢,惟(丘)行(xing)恭獨從。尋有勁騎數(shu)人追及太(tai)宗(zong),矢中(zhong)御(yu)(yu)馬(ma)(ma),行(xing)恭乃回(hui)騎射之,發無不(bu)中(zhong),余賊不(bu)敢復(fu)前(qian),然后下(xia)馬(ma)(ma)拔箭,以(yi)其所乘馬(ma)(ma)進太(tai)宗(zong)。行(xing)恭于(yu)御(yu)(yu)馬(ma)(ma)前(qian)步執長刀(dao),巨躍(yue)大呼,斬數(shu)人,突陣而出(chu),得(de)入(ru)大軍。
《新(xin)唐書》列傳(chuan)六十三:李(li)嗣業,字(zi)嗣業,京兆高陵(ling)人(ren)。長七尺,膂力絕眾。開元中,從安西(xi)都(dou)護來(lai)曜討(tao)十姓蘇祿(lu),先登(deng)捕虜,累功(gong)署昭武(wu)校尉(wei)。后應募安西(xi),軍中初用陌刀(dao),而嗣業尤(you)善,每戰必(bi)為(wei)先鋒,所向(xiang)摧北。
安祿山反,肅(su)宗追(zhui)之(zhi),詔至(zhi),即(ji)(ji)引道(dao),與諸將割臂(bei)盟曰:“所(suo)過(guo)郡(jun)縣,秋毫不可犯。”至(zhi)鳳翔,上謁,帝喜曰:“今日(ri)卿至(zhi),賢于(yu)數萬(wan)眾(zhong)。事之(zhi)濟否,固在卿輩。”乃詔與郭(guo)子儀、仆固懷恩掎(ji)角。常(chang)為先鋒(feng),賊(zei)值(zhi),類崩潰。進(jin)四鎮、伊(yi)西、北(bei)庭行軍(jun)(jun)(jun)兵馬(ma)使。廣平王收(shou)長安,嗣業統前(qian)軍(jun)(jun)(jun),陣(zhen)于(yu)香積(ji)祠(ci)北(bei)。賊(zei)酋李(li)歸(gui)仁擁精騎(qi)薄戰,王師注矢逐(zhu)之(zhi),走未及營,賊(zei)大(da)出(chu)(chu),掩追(zhui)騎(qi),還(huan)蹂王師,于(yu)是亂(luan)不能(neng)陣(zhen)。嗣業謂子儀曰:“今日(ri)不蹈(dao)萬(wan)死取一生,則軍(jun)(jun)(jun)無類矣(yi)。”即(ji)(ji)袒持長刀,大(da)呼出(chu)(chu)陣(zhen)前(qian),殺(sha)數十人,陣(zhen)復整。步卒二千(qian)以陌刀、長柯斧堵進(jin),所(suo)向無前(qian)。歸(gui)仁匿兵營左,覘軍(jun)(jun)(jun)勢,王分回紇銳(rui)兵擊其伏,嗣業出(chu)(chu)賊(zei)背合攻之(zhi),自日(ri)中至(zhi)昃,斬首六萬(wan)級,填澗壑死幾(ji)半,賊(zei)東走,遂平長安。進(jin)收(shou)東都,嗣業戰多。乃與張鎬、魯炅(gui)、來瑱、嗣吳王祗、李(li)奐略定諸州。兼(jian)衛尉卿,封(feng)虢國公,實封(feng)戶二百。兼(jian)懷州刺史、北(bei)庭行營節(jie)度使。
《舊唐(tang)書》卷五六輔公(gong)祏傳云:
公祏(shi)簡甲士千(qian)人(ren),皆(jie)使執長刀(dao)(dao),仍(reng)令千(qian)余人(ren)隨后(hou),令之(zhi)曰(yue):“有(you)卻者(zhe)(zhe)斬(zhan)。”公祏(shi)自領余眾(zhong),復居其后(hou)。俄而(李)子(zi)通(tong)方陣而前,公祏(shi)所(suo)(suo)遣千(qian)余人(ren)皆(jie)殊死決戰(zhan),公祏(shi)乃縱左右翼攻之(zhi),子(zi)通(tong)大潰,降其眾(zhong)數千(qian)人(ren)。輔公祏(shi)從杜伏(fu)威征戰(zhan),伏(fu)威軍中(zhong)多用(yong)陌刀(dao)(dao),所(suo)(suo)以這次戰(zhan)李子(zi)通(tong)時,先鋒步(bu)兵所(suo)(suo)持的(de)長刀(dao)(dao)可能就是陌刀(dao)(dao)。同卷(juan)所(suo)(suo)附闞(kan)稜(leng)傳云:善(shan)用(yong)大刀(dao)(dao),長一丈,施(shi)兩刃(ren),名(ming)為(wei)拍刃(ren),每一舉,輒斃數人(ren),前無當(dang)者(zhe)(zhe)。及伏(fu)威據(ju)有(you)江淮(huai)之(zhi)地,稜(leng)數有(you)戰(zhan)功,署(shu)為(wei)左將軍。伏(fu)威步(bu)兵皆(jie)出自群賊,類(lei)多放(fang)縱,有(you)相(xiang)侵(qin)奪者(zhe)(zhe),稜(leng)必殺之(zhi)。
由此推測闞(kan)稜善用的兩刃長刀(dao)可能就(jiu)是陌刀(dao),因為(wei)從其傳看(kan),闞(kan)稜統領(ling)的是杜伏(fu)威步兵(bing),“拍(pai)刃”,《新唐書》卷九(jiu)二作“拍(pai)刀(dao)”,杜伏(fu)威的步兵(bing)皆(jie)善使(shi)這種長刀(dao),闞(kan)稜為(wei)其中(zhong)最(zui)優秀(xiu)者。
天寶六年(747年)三月,唐(tang)玄(xuan)宗下制,以安西副都(dou)護、都(dou)知兵(bing)馬(ma)使、充四(si)鎮節(jie)度副使高仙芝(zhi)為(wei)行(xing)(xing)營節(jie)度使,率軍(jun)萬人(ren),征討小勃律。待一切準備就緒,便(bian)率部從安西出發,一路(lu)(lu)西行(xing)(xing),經十(shi)五日(ri)至撥換城(今(jin)新疆(jiang)阿克蘇)、又經十(shi)余(yu)日(ri)握瑟德(今(jin)新疆(jiang)巴楚)、再(zai)經十(shi)余(yu)日(ri)疏勒(今(jin)新疆(jiang)喀(ka)什),隨(sui)后(hou)揮軍(jun)南下,踏(ta)上蔥(cong)嶺,開始了異常艱(jian)(jian)苦(ku)(ku)的(de)(de)行(xing)(xing)軍(jun)。蔥(cong)嶺即今(jin)天的(de)(de)帕(pa)米(mi)(mi)(mi)爾(er)(er)(塔(ta)吉克語,意為(wei)世界(jie)屋脊(ji))高原,由天山(shan)山(shan)脈、昆(kun)侖(lun)山(shan)脈、喀(ka)喇(la)昆(kun)侖(lun)山(shan)脈和興都(dou)庫什山(shan)等交匯而(er)(er)(er)(er)成(cheng)。高原海拔(ba)(ba)(ba)4000—7700米(mi)(mi)(mi),擁有許(xu)多高峰(feng)。帕(pa)米(mi)(mi)(mi)爾(er)(er)高原分(fen)東(dong)、中(zhong)、西三部分(fen),東(dong)帕(pa)米(mi)(mi)(mi)爾(er)(er)以中(zhong)山(shan)為(wei)主,是帕(pa)米(mi)(mi)(mi)爾(er)(er)高原海拔(ba)(ba)(ba)最高的(de)(de)部分(fen),海拔(ba)(ba)(ba)平均6100米(mi)(mi)(mi)或更高,山(shan)峰(feng)相(xiang)(xiang)對高度1100—1800米(mi)(mi)(mi),山(shan)體渾(hun)圓,山(shan)間谷地(di)(di)寬而(er)(er)(er)(er)平坦(tan),海拔(ba)(ba)(ba)3690—4200米(mi)(mi)(mi)。唐(tang)軍(jun)行(xing)(xing)軍(jun)路(lu)(lu)線(xian)不(bu)但(dan)要經過(guo)東(dong)帕(pa)米(mi)(mi)(mi)爾(er)(er),而(er)(er)(er)(er)且還要經過(guo)海拔(ba)(ba)(ba)7564米(mi)(mi)(mi)青嶺(慕士塔(ta)格山(shan)),其艱(jian)(jian)難程(cheng)度可想(xiang)而(er)(er)(er)(er)知。當時唐(tang)軍(jun)士兵(bing)皆有私馬(ma)相(xiang)(xiang)隨(sui),后(hou)勤方面(mian)在規定的(de)(de)時間內都(dou)能得(de)到保障;加上唐(tang)軍(jun)選擇從平坦(tan)寬闊的(de)(de)山(shan)間谷地(di)(di)行(xing)(xing)軍(jun),這才使行(xing)(xing)軍(jun)的(de)(de)困難降至最低。經過(guo)二(er)十(shi)余(yu)日(ri)的(de)(de)艱(jian)(jian)苦(ku)(ku)行(xing)(xing)軍(jun),唐(tang)軍(jun)到達(da)(da)了蔥(cong)嶺守捉(今(jin)新疆(jiang)塔(ta)什庫爾(er)(er)干塔(ta)吉克自(zi)治(zhi)縣)。然后(hou)再(zai)次向(xiang)西,沿興都(dou)庫什山(shan)北(bei)簏西行(xing)(xing),又經二(er)十(shi)余(yu)日(ri)到達(da)(da)播密水(shui)(shui)(今(jin)阿富汗瓦漢附近)。唐(tang)軍(jun)繼(ji)續前行(xing)(xing),再(zai)經二(er)十(shi)余(yu)日(ri)到達(da)(da)特(te)勒滿川(chuan)(今(jin)瓦罕河(he))。至此,唐(tang)軍(jun)經過(guo)百余(yu)日(ri)的(de)(de)跋山(shan)涉水(shui)(shui),于同年六月完成(cheng)了第一階段的(de)(de)行(xing)(xing)軍(jun)。
隨后,高仙芝(zhi)兵(bing)分三(san)路,會(hui)攻吐蕃(fan)的連(lian)云堡(bao)(今阿富(fu)汗東北部噴赤河南源蘭(lan)加(jia)爾):一(yi)路由(you)疏勒(le)守(shou)捉使(shi)趙(zhao)崇(chong)玼統3000騎(qi)兵(bing)從北谷向吐蕃(fan)連(lian)云堡(bao);一(yi)路由(you)撥(bo)換(huan)守(shou)捉使(shi)賈崇(chong)瓘統領,自赤佛堂路南下(xia);一(yi)路由(you)高仙芝(zhi)與(yu)中(zhong)使(shi)邊令(ling)誠率主力(li)從護密國(guo)南下(xia)。三(san)路兵(bing)馬約定于七月十(shi)三(san)日辰時在連(lian)云堡(bao)下(xia)會(hui)合。
三(san)路兵按時出(chu)發(fa),如(ru)期(qi)抵達。連云堡(bao)南面依山(shan),北臨婆勒川(chuan)(chuan),堡(bao)中吐(tu)蕃(fan)守軍(jun)(jun)(jun)(jun)僅有(you)千人,又在城(cheng)南15里(li)處因山(shan)為(wei)(wei)柵,有(you)兵八九(jiu)千人,遙相(xiang)聲(sheng)援。當唐(tang)軍(jun)(jun)(jun)(jun)進至婆勒川(chuan)(chuan)時,河水暴漲(zhang),無(wu)法(fa)渡河。高(gao)仙(xian)芝(zhi)認真(zhen)分析了當前的形勢(shi),認為(wei)(wei)唐(tang)軍(jun)(jun)(jun)(jun)必須(xu)盡快渡過婆勒川(chuan)(chuan),否(fou)則吐(tu)蕃(fan)守軍(jun)(jun)(jun)(jun)一但(dan)發(fa)現唐(tang)軍(jun)(jun)(jun)(jun),勢(shi)必做好準(zhun)備,那樣一來(lai)將(jiang)(jiang)大(da)(da)大(da)(da)增加唐(tang)軍(jun)(jun)(jun)(jun)攻占連云堡(bao)的困難。于是(shi)(shi)他命(ming)兵士每人自(zi)備三(san)天(tian)干糧,準(zhun)備次日(ri)(ri)清晨渡過。將(jiang)(jiang)士都不(bu)敢(gan)相(xiang)信高(gao)仙(xian)芝(zhi)會下這樣的命(ming)令,“皆(jie)以為(wei)(wei)狂”。次日(ri)(ri)清晨,婆勒川(chuan)(chuan)河水低緩,唐(tang)軍(jun)(jun)(jun)(jun)迅(xun)速渡過了婆勒川(chuan)(chuan),以至“人不(bu)濕旗(qi),馬(ma)不(bu)濕韉,已濟(ji)而(er)成列矣(yi)”。高(gao)仙(xian)芝(zhi)見此情景(jing),興奮不(bu)已,對邊令誠(cheng)說(shuo):“向吾半渡賊來(lai),吾屬(shu)敗(bai)矣(yi),今(jin)既濟(ji)成列,是(shi)(shi)天(tian)以此賊賜(si)我也”。隨(sui)后高(gao)仙(xian)芝(zhi)指揮(hui)唐(tang)軍(jun)(jun)(jun)(jun)攻城(cheng)。吐(tu)蕃(fan)守軍(jun)(jun)(jun)(jun)未料到(dao)唐(tang)軍(jun)(jun)(jun)(jun)能突(tu)然至此,大(da)(da)為(wei)(wei)驚駭,慌亂中只能依山(shan)拒戰,滾木擂石(shi)如(ru)雨而(er)下,不(bu)可(ke)攀(pan)登。高(gao)仙(xian)芝(zhi)任命(ming)郎將(jiang)(jiang)李(li)嗣(si)業(ye)為(wei)(wei)陌刀(dao)將(jiang)(jiang),下令說(shuo):“不(bu)及(ji)日(ri)(ri)中,決須(xu)破(po)虜(lu)!”李(li)嗣(si)業(ye)手(shou)(shou)持一旗(qi),領陌刀(dao)手(shou)(shou)自(zi)險處先登,奮力殺去,自(zi)辰時至巳時,大(da)(da)敗(bai)吐(tu)蕃(fan),斬(zhan)首5000級,俘虜(lu)千余(yu)人,余(yu)皆(jie)逃(tao)入山(shan)谷。唐(tang)軍(jun)(jun)(jun)(jun)繳獲戰馬(ma)千余(yu)匹,衣資器甲數以萬計。
儀刀(dao)(dao)(dao)(dao)(dao)在向東演化的(de)(de)(de)過(guo)程中(zhong),1965年烏茲別克斯(si)坦的(de)(de)(de)撒(sa)瑪爾罕遺址的(de)(de)(de)壁畫中(zhong)的(de)(de)(de)高麗使者身(shen)配環(huan)手大刀(dao)(dao)(dao)(dao)(dao),大刀(dao)(dao)(dao)(dao)(dao)的(de)(de)(de)式樣(yang)和昭陵壁畫中(zhong)“持甲儀衛(wei)圖(tu)”中(zhong)侍衛(wei)所佩帶的(de)(de)(de)長刀(dao)(dao)(dao)(dao)(dao)完全一樣(yang)。四天(tian)王寺的(de)(de)(de)“丙子(zi)椒林劍七星(xing)劍”,正(zheng)倉院的(de)(de)(de)“金(jin)銀鈿莊(zhuang)唐長刀(dao)(dao)(dao)(dao)(dao)”,這些(xie)(xie)刀(dao)(dao)(dao)(dao)(dao)都被稱為“唐樣(yang)大刀(dao)(dao)(dao)(dao)(dao)”。據考證(zheng)這些(xie)(xie)刀(dao)(dao)(dao)(dao)(dao)劍是多(duo)為中(zhong)國,朝(chao)鮮的(de)(de)(de)舶來品。同樣(yang)在日(ri)本出土(tu)(tu)的(de)(de)(de)古墳(fen)期(公(gong)元7-8世紀)的(de)(de)(de)刀(dao)(dao)(dao)(dao)(dao)劍中(zhong),“栃木県(xian)芳賀郡(jun)益子(zi)町天(tian)王冢古墳(fen)出土(tu)(tu)金(jin)銅裝単鳳環(huan)頭大刀(dao)(dao)(dao)(dao)(dao)”,東京國立博(bo)物館保(bao)存的(de)(de)(de)銘文為:“不(bu)畏(wei)也(ye)令(ling)此刀(dao)(dao)(dao)(dao)(dao)主富貴高遷(qian)財物多(duo)也(ye)”的(de)(de)(de)環(huan)手龍頭大刀(dao)(dao)(dao)(dao)(dao),這些(xie)(xie)環(huan)手刀(dao)(dao)(dao)(dao)(dao)都符合史書記載的(de)(de)(de)“皆施龍鳳環(huan)”。
這(zhe)些(xie)壁畫(hua)、出土的文物都充(chong)分證明了儀(yi)刀(dao)是(shi)朝鮮刀(dao),根據這(zhe)些(xie)實物和(he)壁畫(hua)我們來還(huan)原一下盛唐時(shi)期儀(yi)刀(dao)的本來面目:
1、刀(dao)環:首先儀刀(dao)重要的(de)(de)(de)標記就是(shi)有環,環中(zhong)主要是(shi)龍(long)(long)鳳(feng)作為主要的(de)(de)(de)裝飾,龍(long)(long)鳳(feng)和整(zheng)個環體鎦(liu)金,龍(long)(long)鳳(feng)環是(shi)用(yong)對焊或者鉚接(jie)的(de)(de)(de)形式和刀(dao)體連(lian)接(jie),這樣(yang)的(de)(de)(de)制作非常巧(qiao)妙,刀(dao)環的(de)(de)(de)制作工(gong)藝考究(jiu),裝飾精(jing)美,是(shi)由單獨的(de)(de)(de)工(gong)匠進行操(cao)作,刀(dao)刃的(de)(de)(de)鍛造是(shi)專門的(de)(de)(de)鍛造匠人(ren)鍛造,這樣(yang)兩個工(gong)序保證了整(zheng)刀(dao)的(de)(de)(de)精(jing)美和刀(dao)刃鍛造的(de)(de)(de)精(jing)良的(de)(de)(de)有效(xiao)結合,這樣(yang)的(de)(de)(de)工(gong)藝在漢朝(chao)的(de)(de)(de)環手刀(dao)中(zhong)也有出現,傳承有序可見一(yi)般(ban)。
2、手(shou)(shou)柄: 多纏繞金(jin)銀(yin)絲或(huo)裝飾金(jin)銀(yin)薄片,從(cong)西安市出(chu)土的(de)一只唐環手(shou)(shou)刀和日本東京(jing)國(guo)立(li)的(de)博物館的(de)出(chu)土環手(shou)(shou)刀來看,手(shou)(shou)柄的(de)制作非常接近(jin),巧合的(de)是這兩柄大刀刀背(bei)都有錯(cuo)金(jin)或(huo)錯(cuo)銀(yin)銘文。
3、刀(dao)(dao)刃:唐刀(dao)(dao)的刀(dao)(dao)身是直刀(dao)(dao),無弧度,刀(dao)(dao)脊有(you)兩種一種是平(ping)的,上(shang)面會鑲嵌(qian)文字,一種是日(ri)本刀(dao)(dao)稱之(zhi)為“庵棟”,也就是刀(dao)(dao)背有(you)脊線,這(zhe)樣的刀(dao)(dao)脊在(zai)高古藏(zang)刀(dao)(dao)中也有(you)實物。刀(dao)(dao)刃靠近手柄(bing)部分厚度最(zui)厚,然后均勻遞減到刀(dao)(dao)尖(jian)。
4、刀(dao)(dao)尖:刀(dao)(dao)尖有(you)兩種一(yi)種是日本(ben)稱之為“切(qie)刃造(zao)”,也就是刀(dao)(dao)尖不是有(you)弧度的(de),像阿拉伯(bo)數字的(de)“7”一(yi)樣,另外一(yi)種刀(dao)(dao)尖是弧形(xing)的(de)刀(dao)(dao)尖自然和刀(dao)(dao)刃結合,古(gu)藏刀(dao)(dao)嚴格的(de)遵循這個(ge)形(xing)狀(zhuang)并保留下(xia)來(lai)。
5、刀(dao)(dao)擋:從壁畫(hua)和雕塑上來看(kan),早期的(de)儀(yi)刀(dao)(dao)沒有刀(dao)(dao)檔。刀(dao)(dao)檔的(de)出現是在唐(tang)中(zhong)期以后(hou),部分壁畫(hua)和造像依稀找到唐(tang)儀(yi)刀(dao)(dao)的(de)刀(dao)(dao)檔是菱形的(de),比較小,這樣的(de)刀(dao)(dao)檔在日本的(de)唐(tang)樣大刀(dao)(dao)中(zhong)能夠(gou)看(kan)到。
6、刀(dao)(dao)鞘(qiao):鞘(qiao)口(kou)和鞘(qiao)尾都開始采用(yong)金(jin)屬包裹,并(bing)鎦金(jin)銀(yin)。早期(qi)(qi)儀刀(dao)(dao)也沒有吊環,估計佩帶還是(shi)斜插在腰帶上攜帶,中期(qi)(qi)以后刀(dao)(dao)鞘(qiao)的(de)掛環工藝復雜,極其具備裝飾性,正倉(cang)院(yuan)的(de)“金(jin)銀(yin)鈿莊唐長刀(dao)(dao)”能充分體(ti)現(xian)出來盛唐時期(qi)(qi)儀刀(dao)(dao)的(de)威儀和精美(mei)。
7、鍛造(zao)(zao):唐刀(dao)的(de)鍛造(zao)(zao)應(ying)該承(cheng)襲了漢朝發明的(de)“百煉鋼”技術,刀(dao)刃的(de)鍛造(zao)(zao)也是采用復合(he)鍛造(zao)(zao)。
障刀(dao)(dao)和(he)橫(heng)刀(dao)(dao):從史(shi)書記(ji)載來看是(shi)(shi)(shi)侍衛和(he)普通(tong)士兵(bing)的(de)(de)佩(pei)刀(dao)(dao),和(he)唐長樂公(gong)主、章懷太子墓壁畫以(yi)及昭(zhao)陵六(liu)駿的(de)(de)“颯露紫”中丘(qiu)行恭佩(pei)刀(dao)(dao)來看,橫(heng)刀(dao)(dao)無環手(shou),比儀刀(dao)(dao)短,手(shou)柄(bing)(bing)的(de)(de)柄(bing)(bing)頭是(shi)(shi)(shi)一(yi)個金屬(shu)管(guan)形(xing)套在(zai)手(shou)柄(bing)(bing)上,手(shou)柄(bing)(bing)中間收(shou)腰,有穿繩孔,由于缺(que)乏實(shi)物(wu)和(he)詳細的(de)(de)壁畫資(zi)料,無法準確(que)的(de)(de)還原橫(heng)刀(dao)(dao)的(de)(de)形(xing)制,但是(shi)(shi)(shi)日(ri)本出土(tu)的(de)(de)圭手(shou)直刀(dao)(dao)也是(shi)(shi)(shi)唐末流傳到日(ri)本的(de)(de),形(xing)制上是(shi)(shi)(shi)非(fei)常接(jie)近橫(heng)刀(dao)(dao)的(de)(de)。唯一(yi)能知道的(de)(de)只是(shi)(shi)(shi)橫(heng)刀(dao)(dao)佩(pei)帶范圍寬(kuan),應該(gai)是(shi)(shi)(shi)大量生產和(he)制造的(de)(de)兵(bing)器,】這樣的(de)(de)佩(pei)刀(dao)(dao)在(zai)以(yi)后(hou)的(de)(de)演化中就成了軍隊士兵(bing)和(he)普通(tong)人(ren)防身的(de)(de)隨身兵(bing)器。
隨著(zhu)戰爭(zheng)形態的(de)變化(hua),唐(tang)刀(dao)(dao)(dao)(dao)中(zhong)的(de)儀(yi)刀(dao)(dao)(dao)(dao)和橫刀(dao)(dao)(dao)(dao)發展成(cheng)為(wei)以后的(de)佩刀(dao)(dao)(dao)(dao),儀(yi)刀(dao)(dao)(dao)(dao)向(xiang)東流傳(chuan)到高麗(li),向(xiang)西南(nan)則成(cheng)為(wei)藏刀(dao)(dao)(dao)(dao)的(de)祖先,陌刀(dao)(dao)(dao)(dao)在以后的(de)演化(hua)中(zhong)成(cheng)為(wei)宋掉刀(dao)(dao)(dao)(dao),其中(zhong)變化(hua)出的(de)來(lai)數種長刀(dao)(dao)(dao)(dao)都(dou)為(wei)后世流傳(chuan),唐(tang)刀(dao)(dao)(dao)(dao)的(de)誕生和發展見證了(le)中(zhong)國歷史上(shang)最(zui)強盛的(de)帝國,唐(tang)刀(dao)(dao)(dao)(dao)是冷兵器文(wen)化(hua)中(zhong)最(zui)燦(can)爛輝煌的(de),僅已(yi)此文(wen)追憶那(nei)段(duan)偉大的(de)歷史。
二刀(dao)(dao):指(zhi)雌雄兩把古代(dai)名刀(dao)(dao)。《古今刀(dao)(dao)劍(jian)錄》:“后(hou)燕(yan)慕(mu)容(rong)垂以建興元年,造二刀(dao)(dao)長(chang)七尺(chi),一(yi)雄一(yi)雌,若(ruo)別處之則(ze)鳴(ming)。”
五(wu)色:古代名刀(dao)。梁(liang)·陶弘(hong)景《古今(jin)刀(dao)劍錄》載(zai):“少帝義(yi)符以(yi)景平元(yuan)年(nian)造(zao)一刀(dao),銘曰五(wu)色。”
中(zhong)山:古(gu)(gu)代名刀(dao)。梁(liang)·陶弘景《古(gu)(gu)今刀(dao)劍錄(lu)》載:“后秦(qin)姚萇(chang)以(yi)建初元年造一刀(dao),銘曰中(zhong)山。”
永安(an):古(gu)代名刀。梁·陶(tao)弘景(jing)《古(gu)今刀劍錄》載:“北京(jing)以永安(an)三(san)年,造刀一百口,銘曰永安(an)。”
白(bai)鹿:古代名刀(dao)。梁(liang)·陶弘景《古今刀(dao)劍錄》:“后(hou)魏(wei)宣(xuan)武帝恪,以景明元年于白(bai)鹿山造一刀(dao),文曰白(bai)鹿。”
幼(you)(you)平:古(gu)代(dai)名刀。梁·陶弘景《古(gu)今刀劍錄》:“周幼(you)(you)平擊曹公勝,拜平虜將軍。因造一刀,銘背曰幼(you)(you)平。”
司馬(ma):古(gu)代名刀。梁·陶弘景《古(gu)今刀劍(jian)錄》:“晉武帝司馬(ma)炎咸寧元年造(zao)八千口刀,銘曰(yue):司馬(ma)。”
興(xing)國(guo):古代名刀。梁·陶弘景《古今刀劍錄》:“晉武(wu)帝衍以(yi)咸和元年(nian),造十三口刀,銘(ming)曰興(xing)國(guo)。”
百(bai)(bai)勝刀:古代名(ming)(ming)刀。梁·陶弘(hong)景《古今刀劍(jian)錄》:“李以永建元(yuan)年造珠碧刀一口,名(ming)(ming)曰百(bai)(bai)勝。”
安國:古(gu)代名(ming)刀。梁·陶(tao)弘景(jing)《古(gu)今刀劍錄》:“黃(huang)武中(zhong)累功作安國將軍(jun),作一佩刀,文曰安國。”
赤冶(ye)刀(dao):古代(dai)名刀(dao)。梁·陶(tao)弘景(jing)《古今刀(dao)劍錄》:“后魏昭成帝,以(yi)建國元年,于赤冶(ye)城鑄刺(ci)刀(dao)十口,全鏤赤冶(ye)宋。”
定(ding)業:古代(dai)名刀。梁·陶弘景《古今刀劍(jian)錄》:“齊(qi)高帝肖道成,以建元(yuan)二年造(zao)一刀,銘曰定(ding)業。”
建平(ping):趙石勒以(yi)建平(ping)元年造一刀(dao),用五百金,工用萬(wan)人,頭尖(jian),長(chang)三尺六寸,銘曰(yue)建平(ping),隸書。”
善勝:古代名刀(dao)。《梁書·陶弘景(jing)傳》載:“大通初,令獻二刀(dao)于高祖,其(qi)一名善勝,一名威勝,并為傳寶。”
威(wei)勝(sheng)(sheng):古(gu)代名刀,見“善勝(sheng)(sheng)”條。
朝之(zhi)(zhi):古代(dai)名刀(dao)(dao)。梁(liang)·陶弘(hong)景《古今刀(dao)(dao)劍(jian)錄》云:“明帝(di)鸞以建武二年造一刀(dao)(dao),銘曰(yue)朝之(zhi)(zhi)。”
騰馬(ma):古代名(ming)刀(dao)。梁·陶(tao)弘景《古今刀(dao)劍錄》:“后蜀李雄,以(yi)晏平元年造刀(dao)五(wu)百口,文曰騰馬(ma)。”
麟嘉:古(gu)代名刀(dao)。梁·陶(tao)弘景《古(gu)今刀(dao)劍錄》:“后(hou)涼呂光,以麟嘉元年造(zao)一刀(dao),銘曰(yue)麟嘉。”
七(qi)圣刀:古代名(ming)刀。
大(da)夏龍雀(que)(que)(que):古代(dai)名(ming)刀。《晉書·赫連勃(bo)勃(bo)載記》:“又造(zao)百煉鋼刀,為(wei)龍雀(que)(que)(que)大(da)環,號曰大(da)夏龍雀(que)(que)(que),銘(ming)其背曰:古之利器,吳楚湛盧,大(da)夏龍雀(que)(que)(que),名(ming)冠(guan)神(shen)都。可(ke)以(yi)(yi)懷遠,可(ke)以(yi)(yi)柔(rou)逋;如風靡草,威(wei)服九區。世(shi)世(shi)珍之。”
文刀:古代名刀。《唐書·地理表》:“忠州貢文刀。”
巨刀(dao)(dao):刀(dao)(dao)的一種。《湘煙(yan)錄》:“魏文帝造寶刀(dao)(dao)曰露陌……查原文恐有誤,名曰巨刀(dao)(dao)。”
半垂:古(gu)代名刀(dao)。《與弟超書》:“竇侍中遺促舟全錯,半垂刀(dao)一枚(mei)。”
龍(long)刀(dao):古代名刀(dao)。《梁(liang)·簡文(wen)帝(di)》:“龍(long)刀(dao)橫脖上,畫尺墮眾前(qian)。”
龍鱗:①古代名刀(dao)。魏(wei)文帝《典(dian)論》:“丕(pi)作陌露(lu)刀(dao),一(yi)名龍鱗。”《續漢(han)書》載:“龍鱗,御(yu)刀(dao)也。”②古代名匕首。《典(dian)論》:“魏(wei)太子(zi)邳造百辟匕首三(san)。……其三(san)狀似龍文,名曰龍鱗。”
玉環刀(dao)(dao):古代名刀(dao)(dao)。《南(nan)史·劉懷慰(wei)(wei)傳(chuan)》:“齊高帝以懷慰(wei)(wei)為(wei)齊郡。太守手(shou)敕曰:有文事必有武(wu)備,今賜卿玉環刀(dao)(dao)一口。”
玉(yu)把刀(dao):古代名刀(dao)。《宋史·于闐國傳》:“開寶二年,國王男總(zong)貢玉(yu)把刀(dao)。”
百煉(lian):古代(dai)寶刀。晉(jin)·崔豹《古今注(zhu)·上·輿服》:“吳大皇帝(di)有寶刀三(san)……一曰百煉(lian),……”。
安陵(ling):古人(ren)名刀。高啟(qi)《游俠篇》:“新削安陵(ling)刀,光奪眾目(mu)眠。”
犵(jie)黨(dang):古代(dai)名(ming)刀。宋(song)·朱輔《溪蠻叢笑》:“出入坐臥,必以刀自隨,小者(zhe)尤铦利,名(ming)犵(jie)黨(dang)。”
阮(ruan)(ruan)師刀(dao):古代名刀(dao)。晉(jin)·楊泉《物理(li)論》:“古有(you)阮(ruan)(ruan)師之(zhi)刀(dao),天下之(zhi)所(suo)寶貴也。……其刀(dao)平(ping)背狹刀(dao),方口洪首,截輕微之(zhi)絕然發之(zhi)系,斫堅鋼無(wu)變動之(zhi)異,世不(bu)百金精求不(bu)可得(de)也。”
赤(chi)(chi)(chi)刀(dao):古代名刀(dao)。《尚書》:“陳寶赤(chi)(chi)(chi)刀(dao)大訓弘(hong)壁琬琰在西序。”鄭玄注:“赤(chi)(chi)(chi)刀(dao)者武王誅(zhu)紂時刀(dao),赤(chi)(chi)(chi)為(wei)飾(shi),周(zhou)之正色。”《博物(wu)志》:“赤(chi)(chi)(chi)刀(dao),周(zhou)之寶器。”
含章(zhang):古代(dai)名刀。《典(dian)論》:“丕造百(bai)辟寶刀,……其二彩似丹霞,名曰含章(zhang)。”
靈(ling)寶(bao):古代名刀。《典論》:“丕(pi)造百辟寶(bao)刀,其一文似靈(ling)龜,名曰靈(ling)寶(bao)。”
張飛(fei)刀:名刀的一種(zhong)。三國時期張飛(fei)所佩的腰刀。又稱“新(xin)亭(ting)侯”。《刀劍錄》:“張刀初拜新(xin)亭(ting)侯,自命匠煉(lian)赤珠山鐵為一刀。銘(ming)曰:新(xin)亭(ting)侯。”
寶(bao)鈿(dian)刀:古代名刀。《唐史(shi)·阿史(shi)那社爾傳》:“太宗美(mei)其廉,賜(si)高昌寶(bao)鈿(dian)刀。”
鄭刀(dao):古代(dai)名刀(dao)。《周禮·考工記》:“鄭之(zhi)(zhi)刀(dao),宋(song)之(zhi)(zhi)斤,魯之(zhi)(zhi)削,吳越之(zhi)(zhi)劍,遷乎其地而弗能(neng)為良也。”
青(qing)犢:古(gu)代名(ming)刀。《古(gu)今注·上·輿服》:“吳大皇帝有寶刀三(san),……二曰青(qing)犢……。”
昆吾刀:古(gu)代名刀。《宋(song)史·李公(gong)麟(lin)傳(chuan)》:“朝廷(ting)得(de)玉(yu)璽,下(xia)禮(li)官諸儒議言(yan)人人殊。公(gong)麟(lin)曰(yue):秦璽用藍田玉(yu),今玉(yu)色正青,以(yi)龍(long)蚓鳥魚為文,著帝王受命之符(fu),玉(yu)質堅(jian)甚,非昆吾刀,蟾肪(fang)不(bu)可(ke)治,法中(zhong)絕真,秦李斯(si)所(suo)為不(bu)疑,議由(you)是定。”
孟(meng)勞(lao):古代名(ming)刀。《谷粱(liang)傳·魯(lu)僖公元年》:“公子友(you)謂(wei)莒不回:吾二人不相悅(yue),士卒何罪?屏左(zuo)右(you)(you)相搏。公子友(you)處下(xia),左(zuo)右(you)(you)回:孟(meng)勞(lao)?孟(meng)勞(lao)者,魯(lu)之寶刀也。公子友(you)以殺之。”
項羽(yu)刀(dao):相(xiang)傳為項羽(yu)所佩之刀(dao)。《王侯鯖》:“董卓少耕野得一刀(dao),無文(wen),四(si)面隱起山云(yun)文(wen),斫王如木。及貴,以視蔡邕(yong),邕(yong)曰:此項羽(yu)刀(dao)。”
泰山寶(bao)環(huan)刀(dao)(dao):古(gu)代名刀(dao)(dao)。《列(lie)異傳》:“仙人王(wang)方平,降陳節之有,以刀(dao)(dao)一口,長(chang)五尺三(san)寸,名泰山寶(bao)環(huan),……曰:此刀(dao)(dao)不能為馀益,獨臥卦(gua)可使(shi)無鬼(gui),入軍不傷,勿以入廁,溷且不宜(yi),久服三(san)年后(hou)有從汝求者,可爭與(yu)之。后(hou)果有與(yu)載錢百(bai)萬清刀(dao)(dao)者。”
素(su)(su)質:古代名刀(dao)。《北堂(tang)書鈔》魏文帝(di)曹丕《典論》:“余(yu)造(zao)百辟(pi)寶刀(dao)三(san),……其三(san),鋒似嚴(yan)霜,刀(dao)身劍俠,名曰素(su)(su)質。”《太平御覽·兵部·刀(dao)》:“(素(su)(su)質)長(chang)四(si)尺三(san)寸,重(zhong)二斤九兩。”
桂溪刀:古代名刀。黃庭堅:“我有桂溪刀,聊憑東風去(qu)。”
宿(su)鐵(tie)刀(dao):古代(dai)名刀(dao)。《北名·綦母懷(huai)文(wen)傳》:“懷(huai)文(wen)造宿(su)鐵(tie)刀(dao),其法燒出鐵(tie)精,以重柔鋌,數宿(su)則成。”
鸞(luan)(luan)刀:古代名刀。《禮記》:“割刀之用,鸞(luan)(luan)刀之貴,反本修(xiu)古,不忘其(qi)初也。”《詩經》:“執其(qi)鸞(luan)(luan)刀,以啟其(qi)毛,取其(qi)血(xue)筋。”
銅口(kou)(kou)刀(dao):古代名刀(dao)。《傅成(cheng)奏事》:“尚書舊給介士二百人(ren),人(ren)給大銅口(kou)(kou)刀(dao)一枚。”
銀(yin)(yin)裝(zhuang)刀(dao):古代名刀(dao)。《南史·席闡文傳》:“梁武帝(di)起兵,闡文勸(quan)。仍(reng)遣客私報(bao)(bao)帝(di),并(bing)獻銀(yin)(yin)裝(zhuang)刀(dao),帝(di)報(bao)(bao)以金(jin)如(ru)意。”
脫(tuo)光:古代名(ming)刀。《太公兵法(fa)》:“刀之神,名(ming)曰脫(tuo)光。”
朝(chao)儀(yi)刀:《刀劍錄》:“明(ming)帝鸞建武二年造一刀,銘曰(yue)朝(chao)儀(yi)刀。小(xiao)篆書(shu),長四尺(chi)。”
新(xin)亭(ting)侯:古代名(ming)刀。見“張飛刀”條。
漏(lou)景:古(gu)代名(ming)刀。《古(gu)今注·上·輿服(fu)》:“吳大(da)皇帝(di)有寶刀三:……三曰(yue)漏(lou)景。”
警(jing)惡(e)刀(dao):古(gu)代名(ming)刀(dao)。《山堂(tang)肆考》:“楊(yang)貴(gui)妃文玄琰,小(xiao)時嘗有一刀(dao),每出入(ru)道途間(jian)佩之,或前有惡(e)獸盜賊,則所(suo)佩之刀(dao)鏗(keng)然有聲(sheng),似(si)警(jing)于人也,故名(ming)曰警(jing)惡(e)刀(dao)。”
千(qian)(qian)牛(niu)(niu)刀(dao):利(li)(li)刀(dao)的(de)別(bie)稱。《莊子(zi)·養生主》中記載(zai),庖丁宰牛(niu)(niu)數千(qian)(qian)頭(tou),所用(yong)刀(dao)仍鋒利(li)(li)無(wu)比(bi)。故后世稱鋒利(li)(li)的(de)刀(dao)為千(qian)(qian)牛(niu)(niu)刀(dao)。南朝梁元(yuan)帝(di)《金樓子(zi)·一·箴戒》:“時楊玉夫見昱醉無(wu)所知,乃(nai)與楊萬年同(tong)入(ru)幄中,以(yi)千(qian)(qian)牛(niu)(niu)刀(dao)斬(zhan)之。”
手刀(dao):古刀(dao)名。宋·曾公亮《武(wu)經(jing)總要前集(ji)·卷(juan)十三·器圖》有(you)“刀(dao)八色”。手刀(dao)即其中一種(zhong)。《三才圖會》:“手刀(dao)一旁刃,柄短如劍。”后演變成現今(jin)短刀(dao)。
溫(wen)銅刀(dao):古代名(ming)刀(dao)。清代梁紹王《兩般秋雨追隨筆(bi)》載(zai):“傳為(wei)明戎政尚書(shu)陸(lu)公完字遺物,恩陵賜也。”
回(hui)(hui)回(hui)(hui)刀(dao):古代(dai)名刀(dao)。《云煙過眼(yan)錄》:“劉漢(han)卿所藏回(hui)(hui)回(hui)(hui)刀(dao),小(xiao)品(pin),背上皆(jie)全(quan)紫全(quan)錯(cuo)。回(hui)(hui)回(hui)(hui)刀(dao)內(nei)全(quan)錯(cuo)出(chu),一(yi)人面獸,精(jing)甚(shen)。聞回(hui)(hui)回(hui)(hui)國(guo)王所佩者。”
吳刀:古代名刀。古時(shi)以吳地(di)作刀最為鋒利,故張(zhang)華詩贊曰(yue):“吳刀鳴手中,利劍嚴秋霜。”
葛(ge)黨(dang)刀(dao):古代名(ming)刀(dao)。《夢溪(xi)筆談(tan)》:“吳(wu)鉤(gou),刀(dao)名(ming)也(ye)。彎,今南蠻用之,謂之葛(ge)黨(dang)刀(dao)。”
魚刀(dao)(dao):《水(shui)經·溫水(shui)注》晉范(fan)文(wen)“日南(nan)西卷縣夷師范(fan)椎奴(nu)也。文(wen)為(wei)奴(nu)時,山澗牧羊,于澗水(shui)中得兩(liang)鯉(li)魚,隱(yin)藏挾歸,規欲私食(shi),郎知(zhi)檢求。文(wen)大慚懼,起托曰“將(jiang)礪(li)石(shi)(shi)”。還,非為(wei)魚也。郎至魚所,見(jian)有(you)兩(liang)石(shi)(shi),信之而(er)去(qu)。文(wen)始(shi)異(yi)之。石(shi)(shi)有(you)鐵(tie),文(wen)入山中,就石(shi)(shi)冶鐵(tie),鍛成(cheng)兩(liang)刀(dao)(dao),舉刀(dao)(dao)向鄣,祝(zhu)曰:“鯉(li)魚變化,冶石(shi)(shi)成(cheng)刀(dao)(dao),斫(zhuo)(zhuo)石(shi)(shi)鄣破(po)者,是有(you)神(shen)靈。文(wen)當得此(ci),為(wei)國(guo)君(jun)王,斫(zhuo)(zhuo)不入者,是刀(dao)(dao)無神(shen)靈。”進斫(zhuo)(zhuo)石(shi)(shi)鄣如龍淵干(gan)將(jiang)之斬(zhan)蘆蒿,由是人(ren)情漸(jian)附。”
七(qi)星(xing)寶刀:《三國演義》中出(chu)現的名(ming)刀,相傳為(wei)干將(jiang)莫邪把(ba)(ba)天上的一塊(kuai)神奇隕鐵(tie)制(zhi)出(chu)兩把(ba)(ba)寶劍(jian)吳王劍(jian)和越(yue)王劍(jian)后,將(jiang)剩(sheng)下的隕鐵(tie)制(zhi)為(wei)七(qi)星(xing)寶刀,其刀其貌不(bu)揚,然(ran)而(er)卻(que)能輕易透穿盔甲,削(xue)鐵(tie)如泥。在(zai)刺殺董卓時,曹(cao)操正準備下手(shou)時被董卓發現,佯(yang)作獻刀而(er)逃出(chu)一劫。后不(bu)知去(qu)向(xiang)。