白兔
宋(song)朝 · 歐陽(yang)修
天冥(ming)冥(ming),云(yun)蒙蒙,白(bai)兔搗藥姮(heng)娥宮。
玉關(guan)金鎖(suo)夜(ye)不閉,竄入滌(di)山千萬(wan)重。
滁泉清甘瀉大壑(he),滁草軟翠搖輕風。
渴飲(yin)泉,困棲草,滁人遇之豐山道。
網羅百計偶得之,千里持為翰林寶。
翰(han)林(lin)酬酢委金(jin)璧,珠箔花籠玉為食。
朝隨孔翠伴,暮(mu)綴鸞皇(huang)翼。
主人邀客醉籠下(xia),京洛風埃不沾席(xi)。
群詩名貌極(ji)豪(hao)縱(zong),爾兔有意果誰識。
天資潔(jie)白已(yi)為累,物性(xing)拘囚盡無益。
上(shang)林榮(rong)落幾時休,回(hui)首峰(feng)巒斷消息。
歐陽(yang)修(1007─1072)字永叔,號醉(zui)翁,晚號六一(yi)(yi)居士,吉水(shui)(今(jin)屬江(jiang)西)人(ren)。修幼年(nian)喪父,家(jia)(jia)(jia)貧力(li)學(xue)(xue)。天(tian)圣八年(nian)(1030)進(jin)士及第,為(wei)(wei)(wei)西京(今(jin)河南洛陽(yang))留守(shou)推官。在(zai)西京三(san)年(nian),與(yu)錢惟演、梅(mei)堯臣、蘇舜(shun)欽(qin)等(deng)詩(shi)(shi)酒唱和(he)(he)(he),遂以(yi)(yi)文(wen)(wen)(wen)(wen)章名天(tian)下(xia)。景(jing)祐元年(nian)(1034)召試學(xue)(xue)士院,授宣德郎。三(san)年(nian),以(yi)(yi)直言(yan)為(wei)(wei)(wei)范(fan)仲淹(yan)辯護,貶(bian)(bian)夷陵(今(jin)湖北宜昌(chang))縣令。慶(qing)(qing)歷中(zhong),以(yi)(yi)右正(zheng)言(yan)知制誥,參與(yu)范(fan)仲淹(yan)、韓琦、富弼等(deng)推行的(de)(de)(de)(de)(de)「新(xin)(xin)(xin)政(zheng)」。「新(xin)(xin)(xin)政(zheng)」失敗(bai)后(hou),外(wai)(wai)(wai)任(ren)。至和(he)(he)(he)元年(nian)(1054)丁母艱期滿,召還與(yu)宋祁同修《唐(tang)(tang)書(shu)》。累遷(qian)禮部(bu)侍郎、樞密副使、參知政(zheng)事。熙寧四(si)年(nian)(1071)六月(yue),以(yi)(yi)太(tai)子(zi)少師致(zhi)仕,居潁州。次年(nian)卒,年(nian)六十(shi)六,謚文(wen)(wen)(wen)(wen)忠。《宋史(shi)(shi)(shi)》有(you)(you)(you)(you)傳(chuan)。對宋初(chu)以(yi)(yi)來靡麗(li)的(de)(de)(de)(de)(de)文(wen)(wen)(wen)(wen)風提出批評,主(zhu)張文(wen)(wen)(wen)(wen)章應「明道」、「致(zhi)用(yong)」,并(bing)積(ji)極培養后(hou)進(jin),為(wei)(wei)(wei)北宋文(wen)(wen)(wen)(wen)壇領袖。著(zhu)作(zuo)宏(hong)富,有(you)(you)(you)(you)《新(xin)(xin)(xin)唐(tang)(tang)書(shu)》、《新(xin)(xin)(xin)五(wu)(wu)代史(shi)(shi)(shi)》等(deng)。其(qi)詩(shi)(shi)文(wen)(wen)(wen)(wen)雜著(zhu)合為(wei)(wei)(wei)《歐陽(yang)文(wen)(wen)(wen)(wen)忠公(gong)文(wen)(wen)(wen)(wen)集》一(yi)(yi)百五(wu)(wu)十(shi)三(san)卷。在(zai)40多(duo)(duo)年(nian)的(de)(de)(de)(de)(de)仕宦生涯中(zhong),屢遭貶(bian)(bian)謫。慶(qing)(qing)歷三(san)年(nian)(1043)參與(yu)范(fan)仲淹(yan)「慶(qing)(qing)歷新(xin)(xin)(xin)政(zheng)」,五(wu)(wu)年(nian)被(bei)貶(bian)(bian)滁州太(tai)守(shou)。以(yi)(yi)后(hou)擔(dan)任(ren)過朝廷和(he)(he)(he)地方(fang)(fang)的(de)(de)(de)(de)(de)許多(duo)(duo)重要官職,所謂「歷仕三(san)朝,備(bei)位(wei)二府」,是(shi)一(yi)(yi)位(wei)有(you)(you)(you)(you)作(zuo)為(wei)(wei)(wei)的(de)(de)(de)(de)(de)政(zheng)治家(jia)(jia)(jia),每到(dao)一(yi)(yi)處,多(duo)(duo)有(you)(you)(you)(you)政(zheng)績。在(zai)學(xue)(xue)術(shu)上(shang)取得(de)了多(duo)(duo)方(fang)(fang)面的(de)(de)(de)(de)(de)成就。既是(shi)文(wen)(wen)(wen)(wen)學(xue)(xue)家(jia)(jia)(jia),又是(shi)史(shi)(shi)(shi)學(xue)(xue)家(jia)(jia)(jia)、經學(xue)(xue)家(jia)(jia)(jia)、金(jin)石學(xue)(xue)家(jia)(jia)(jia),詩(shi)(shi)、詞(ci)(ci)、散文(wen)(wen)(wen)(wen)均為(wei)(wei)(wei)一(yi)(yi)時之冠。他領導北宋詩(shi)(shi)文(wen)(wen)(wen)(wen)革新(xin)(xin)(xin)運動取得(de)了勝(sheng)利。又喜獎(jiang)掖后(hou)進(jin),在(zai)唐(tang)(tang)宋八大(da)家(jia)(jia)(jia)中(zhong),除他之外(wai)(wai)(wai)的(de)(de)(de)(de)(de)北宋五(wu)(wu)家(jia)(jia)(jia),不(bu)是(shi)出自(zi)(zi)他的(de)(de)(de)(de)(de)門下(xia),就是(shi)受(shou)過他的(de)(de)(de)(de)(de)獎(jiang)引扶掖。蘇軾父子(zi)及曾鞏(gong)、王安石皆(jie)出其(qi)門下(xia)。一(yi)(yi)生寫過500多(duo)(duo)篇散文(wen)(wen)(wen)(wen),政(zheng)論(lun)(lun)、史(shi)(shi)(shi)論(lun)(lun)、記事、抒(shu)(shu)情(qing)各(ge)體兼備(bei),內容(rong)充實,文(wen)(wen)(wen)(wen)風流暢婉(wan)轉。《朋(peng)黨論(lun)(lun)》、《伶官傳(chuan)序》、《醉(zui)翁亭記》等(deng)為(wei)(wei)(wei)歷代傳(chuan)誦。詩(shi)(shi)歌風格(ge)多(duo)(duo)樣,有(you)(you)(you)(you)的(de)(de)(de)(de)(de)議(yi)論(lun)(lun)時事,抨擊腐(fu)敗(bai)政(zheng)治,同情(qing)人(ren)民(min)疾苦,有(you)(you)(you)(you)的(de)(de)(de)(de)(de)抒(shu)(shu)寫個人(ren)情(qing)懷和(he)(he)(he)山水(shui)景(jing)物(wu);有(you)(you)(you)(you)的(de)(de)(de)(de)(de)寫得(de)沉郁頓挫,有(you)(you)(you)(you)的(de)(de)(de)(de)(de)寫得(de)清新(xin)(xin)(xin)秀麗(li)。《六一(yi)(yi)詩(shi)(shi)話(hua)》是(shi)中(zhong)國文(wen)(wen)(wen)(wen)學(xue)(xue)批評史(shi)(shi)(shi)上(shang)第一(yi)(yi)部(bu)詩(shi)(shi)話(hua),開創(chuang)了新(xin)(xin)(xin)的(de)(de)(de)(de)(de)論(lun)(lun)詩(shi)(shi)體裁。詞(ci)(ci)的(de)(de)(de)(de)(de)創(chuang)作(zuo)從總的(de)(de)(de)(de)(de)方(fang)(fang)面看,對花間、南唐(tang)(tang)詞(ci)(ci)因襲的(de)(de)(de)(de)(de)成分較多(duo)(duo),但在(zai)思想內容(rong)和(he)(he)(he)藝術(shu)手(shou)法(fa)上(shang)也有(you)(you)(you)(you)一(yi)(yi)定(ding)的(de)(de)(de)(de)(de)發(fa)展(zhan)。有(you)(you)(you)(you)詠史(shi)(shi)(shi)懷古的(de)(de)(de)(de)(de)詞(ci)(ci)篇,并(bing)用(yong)詞(ci)(ci)這(zhe)種形(xing)式(shi)和(he)(he)(he)朝廷大(da)臣、親朋(peng)故舊唱和(he)(he)(he),表達(da)對一(yi)(yi)些重大(da)問題的(de)(de)(de)(de)(de)看法(fa)。較少堆砌綺詞(ci)(ci)麗(li)句的(de)(de)(de)(de)(de)無病呻吟,抒(shu)(shu)情(qing)個性是(shi)志(zhi)氣(qi)自(zi)(zi)若,放曠達(da)觀。他善于發(fa)現大(da)自(zi)(zi)然的(de)(de)(de)(de)(de)美(mei)(mei),并(bing)在(zai)詞(ci)(ci)中(zhong)再現這(zhe)種美(mei)(mei),如《采桑子(zi)》、《漁家(jia)(jia)(jia)傲》諸(zhu)闋(que),描繪西湖景(jing)物(wu),寫得(de)清新(xin)(xin)(xin)灑脫。愛情(qing)詞(ci)(ci)有(you)(you)(you)(you)的(de)(de)(de)(de)(de)典(dian)雅含(han)蘊,有(you)(you)(you)(you)的(de)(de)(de)(de)(de)大(da)膽率真,并(bing)注(zhu)重心理(li)刻(ke)劃,增加了詞(ci)(ci)的(de)(de)(de)(de)(de)抒(shu)(shu)情(qing)深度。詞(ci)(ci)集有(you)(you)(you)(you)《六一(yi)(yi)詞(ci)(ci)》、《歐陽(yang)文(wen)(wen)(wen)(wen)忠公(gong)近體樂府》、《醉(zui)翁琴趣(qu)外(wai)(wai)(wai)編(bian)》。史(shi)(shi)(shi)學(xue)(xue)方(fang)(fang)面,除參加修撰《新(xin)(xin)(xin)唐(tang)(tang)書(shu)》外(wai)(wai)(wai),又自(zi)(zi)著(zhu)《新(xin)(xin)(xin)五(wu)(wu)代史(shi)(shi)(shi)》。