《涼州詞二(er)(er)首(shou)(shou)》是唐代詩(shi)人王(wang)之(zhi)渙(huan)的(de)(de)(de)組詩(shi)作品。第(di)一(yi)(yi)首(shou)(shou)詩(shi)以一(yi)(yi)種(zhong)(zhong)特殊的(de)(de)(de)視角描繪了黃(huang)河遠眺的(de)(de)(de)特殊感受,同時也(ye)展示了邊(bian)塞(sai)地區壯闊(kuo)、荒涼的(de)(de)(de)景色(se),悲壯蒼(cang)涼,流落出(chu)一(yi)(yi)股慷(kang)慨之(zhi)氣,邊(bian)塞(sai)的(de)(de)(de)酷寒正體現了戍(shu)守邊(bian)防(fang)的(de)(de)(de)征人回不了故鄉的(de)(de)(de)哀怨,這(zhe)種(zhong)(zhong)哀怨不消沉,而(er)是壯烈廣闊(kuo);第(di)二(er)(er)首(shou)(shou)詩(shi)反映(ying)的(de)(de)(de)是唐朝與北方(fang)異族之(zhi)間的(de)(de)(de)關系,寫(xie)一(yi)(yi)位北方(fang)胡(hu)人首(shou)(shou)領到唐朝來求和(he)親而(er)未能(neng)如愿,通過描寫(xie)其行動(dong)與心(xin)理,從側面烘托唐朝國勢的(de)(de)(de)強盛。
涼州詞二首⑴
其一
黃河遠上白云間(jian)⑵,一片孤城萬仞山⑶。
羌(qiang)笛何須怨楊柳⑷,春風不度玉門(men)關⑸。
其二
單(dan)于北望拂云堆⑹,殺馬登壇(tan)祭幾回。
漢家天子今神武,不肯(ken)和親歸去來⑺。
⑴涼(liang)(liang)州詞(ci):又(you)名《出塞》。為當(dang)時流行的(de)一首曲(qu)子(zi)《涼(liang)(liang)州》配的(de)唱詞(ci)。郭茂倩《樂(le)府詩集》卷七十九(jiu)《近代曲(qu)詞(ci)》載(zai)有(you)《涼(liang)(liang)州歌》,并引(yin)《樂(le)苑》云(yun):“《涼(liang)(liang)州》,宮調曲(qu),開元中西涼(liang)(liang)府都督郭知運進。”涼(liang)(liang)州,屬唐隴右(you)道(dao),治(zhi)所(suo)在姑臧縣(今甘肅省武威市涼(liang)(liang)州區)。
⑵遠上:遠遠向西望去。黃河遠上:遠望黃河的源頭。“河”一作(zuo)“沙”,“遠”一作(zuo)“直”。
⑶孤城:指孤零(ling)(ling)零(ling)(ling)的戍邊的城堡。仞:古代(dai)的長度單位,一(yi)仞相當于(yu)七(qi)尺或(huo)八尺(約等于(yu)213厘米(mi)或(huo)264厘米(mi))。
⑷羌笛:屬橫吹式管樂(le)。羌笛在漢(han)代就已經(jing)傳入甘肅、四(si)川等地了(le),是唐代邊塞(sai)上(shang)常見的一種(zhong)樂(le)器。何(he)須:何(he)必(bi)。楊(yang)柳(liu):《折楊(yang)柳(liu)》曲。古詩(shi)文中常以楊(yang)柳(liu)喻(yu)送別情(qing)事。
⑸度:吹到過。玉門關:漢武帝置,因西域輸入玉石取道(dao)(dao)于(yu)此而得名。故址(zhi)在今甘(gan)肅敦(dun)煌西北小方(fang)盤城(cheng),是古代通往西域的要道(dao)(dao)。六朝時關址(zhi)東移至今安西雙塔(ta)堡(bao)附近。
⑹單于(yu):古(gu)(gu)代對匈奴君長的稱呼,此指突(tu)厥首(shou)領。拂(fu)云堆:祠廟名(ming),在(zai)今(jin)內(nei)蒙古(gu)(gu)五原。
⑺來:語助詞,無義。
其一
縱(zong)目望去,黃河漸行漸遠,好(hao)像奔(ben)流在(zai)繚(liao)繞的白云中(zhong)間,就在(zai)黃河上(shang)游的萬仞(ren)高山之中(zhong),一座孤(gu)城玉門關聳峙在(zai)那里,顯得孤(gu)峭冷寂。
何(he)必用羌笛(di)吹起那哀怨(yuan)的楊柳(liu)曲(qu)去埋怨(yuan)春光遲(chi)遲(chi)不(bu)來(lai)呢,原來(lai)玉門關(guan)一帶春風是吹不(bu)到(dao)的啊!
其二
突厥首領來到(dao)中(zhong)原求和親,北望自己(ji)的領土(tu),看(kan)到(dao)了邊界(jie)以北的拂云堆神祠,回想昔日曾經(jing)多(duo)次在此殺馬登(deng)臺(tai)祭祀,然(ran)后興兵犯唐(tang),頗有幾(ji)分躊躇滿(man)志。
但現在唐朝(chao)天子神武超絕(jue),不肯與突厥和(he)親,此次中原之行只好無功而返。
根據王之渙(huan)墓志銘可知,唐玄宗(zong)開(kai)元(yuan)(yuan)十(shi)四年(nian)(nian)(726)王之渙(huan)辭官,過了(le)十(shi)五年(nian)(nian)的(de)自由生活(huo)。《涼州詞二首》當(dang)作于其辭官居家的(de)十(shi)五年(nian)(nian)期間,即開(kai)元(yuan)(yuan)十(shi)五年(nian)(nian)(727)至二十(shi)九年(nian)(nian)(741)間。
王之(zhi)渙(688年—742年),唐代詩(shi)人(ren)。字季凌,祖籍晉陽(yang)(今山西(xi)太原),其高祖遷至絳(jiang)(今山西(xi)絳(jiang)縣)。講究義氣,豪放不羈(ji),常擊劍悲歌(ge)。其詩(shi)多(duo)被當時(shi)樂工(gong)制曲歌(ge)唱,以善于描(miao)寫(xie)邊塞風光著稱。用詞十分樸實(shi),造境極為深遠。傳世之(zhi)作(zuo)僅六(liu)首詩(shi)。
據唐人薛(xue)用弱《集異記》記載:開元間,王之渙與(yu)高適(shi)、王昌(chang)齡到旗(qi)亭飲酒,遇梨園伶人唱(chang)(chang)(chang)曲宴樂,三人便私下約定以伶人演唱(chang)(chang)(chang)各人所作詩篇(pian)的(de)(de)(de)情(qing)形(xing)定詩名高下。王昌(chang)齡的(de)(de)(de)詩被唱(chang)(chang)(chang)了(le)(le)兩首(shou),高適(shi)也有一首(shou)詩被唱(chang)(chang)(chang)到,王之渙接(jie)連落空。輪到諸伶中最美(mei)的(de)(de)(de)一位女子演唱(chang)(chang)(chang)了(le)(le),她所唱(chang)(chang)(chang)則為“黃(huang)河(he)遠上白云間”。王之渙甚為得意。這就是著名的(de)(de)(de)“旗(qi)亭畫壁”故事(shi)。此事(shi)未必實(shi)有。但表(biao)明王之渙的(de)(de)(de)《涼州詞》在(zai)當時(shi)已(yi)成為廣為傳(chuan)唱(chang)(chang)(chang)的(de)(de)(de)名篇(pian)。
第一(yi)(yi)首(shou)(shou)詩前兩(liang)句描繪了西北邊(bian)地廣漠(mo)壯(zhuang)闊的(de)(de)(de)(de)風光。首(shou)(shou)句抓住自(zi)下(游(you)(you))向(xiang)(xiang)上(shang)(shang)(shang)(游(you)(you))、由(you)近(jin)及(ji)遠(yuan)眺(tiao)望黃(huang)(huang)(huang)(huang)河(he)(he)的(de)(de)(de)(de)特殊感受,描繪出(chu)“黃(huang)(huang)(huang)(huang)河(he)(he)遠(yuan)上(shang)(shang)(shang)白(bai)云間”的(de)(de)(de)(de)動人畫面:洶涌(yong)澎湃波浪滔滔的(de)(de)(de)(de)黃(huang)(huang)(huang)(huang)河(he)(he)竟像一(yi)(yi)條絲帶迤邐飛上(shang)(shang)(shang)云端。寫得(de)真(zhen)是(shi)(shi)(shi)(shi)神思飛躍,氣象開闊。詩人的(de)(de)(de)(de)另一(yi)(yi)名句“黃(huang)(huang)(huang)(huang)河(he)(he)入(ru)海(hai)流(liu)(liu)”,其觀(guan)察角度(du)與此(ci)(ci)正好相反(fan)(fan),是(shi)(shi)(shi)(shi)自(zi)上(shang)(shang)(shang)而(er)下的(de)(de)(de)(de)目送(song);而(er)李(li)白(bai)的(de)(de)(de)(de)“黃(huang)(huang)(huang)(huang)河(he)(he)之(zhi)水天上(shang)(shang)(shang)來(lai)”,雖也(ye)寫觀(guan)望上(shang)(shang)(shang)游(you)(you),但視線運(yun)動卻(que)又由(you)遠(yuan)及(ji)近(jin),與此(ci)(ci)句不同。“黃(huang)(huang)(huang)(huang)河(he)(he)入(ru)海(hai)流(liu)(liu)”和“黃(huang)(huang)(huang)(huang)河(he)(he)之(zhi)水天上(shang)(shang)(shang)來(lai)”,同是(shi)(shi)(shi)(shi)著(zhu)意(yi)(yi)(yi)渲染黃(huang)(huang)(huang)(huang)河(he)(he)一(yi)(yi)瀉千(qian)里的(de)(de)(de)(de)氣派,表現(xian)的(de)(de)(de)(de)是(shi)(shi)(shi)(shi)動態(tai)美(mei)(mei)。而(er)“黃(huang)(huang)(huang)(huang)河(he)(he)遠(yuan)上(shang)(shang)(shang)白(bai)云間”,方向(xiang)(xiang)與河(he)(he)的(de)(de)(de)(de)流(liu)(liu)向(xiang)(xiang)相反(fan)(fan),意(yi)(yi)(yi)在(zai)(zai)突(tu)出(chu)其源遠(yuan)流(liu)(liu)長的(de)(de)(de)(de)閑遠(yuan)儀態(tai),表現(xian)的(de)(de)(de)(de)是(shi)(shi)(shi)(shi)一(yi)(yi)種靜態(tai)美(mei)(mei)。同時(shi)展示了邊(bian)地廣漠(mo)壯(zhuang)闊的(de)(de)(de)(de)風光,不愧為(wei)千(qian)古(gu)奇句。次句“一(yi)(yi)片(pian)孤(gu)(gu)(gu)城(cheng)萬仞(ren)山(shan)”出(chu)現(xian)了塞(sai)上(shang)(shang)(shang)孤(gu)(gu)(gu)城(cheng),這是(shi)(shi)(shi)(shi)此(ci)(ci)詩主要意(yi)(yi)(yi)象之(zhi)一(yi)(yi),屬于“畫卷”的(de)(de)(de)(de)主體部分。“黃(huang)(huang)(huang)(huang)河(he)(he)遠(yuan)上(shang)(shang)(shang)白(bai)云間”是(shi)(shi)(shi)(shi)它(ta)(ta)遠(yuan)大(da)的(de)(de)(de)(de)背景,“萬仞(ren)山(shan)”是(shi)(shi)(shi)(shi)它(ta)(ta)靠近(jin)的(de)(de)(de)(de)背景。在(zai)(zai)遠(yuan)川(chuan)高山(shan)的(de)(de)(de)(de)反(fan)(fan)襯下,益見此(ci)(ci)城(cheng)地勢險要、處境(jing)孤(gu)(gu)(gu)危。“一(yi)(yi)片(pian)”是(shi)(shi)(shi)(shi)唐詩習用語詞,往(wang)往(wang)與“孤(gu)(gu)(gu)”連文(如“孤(gu)(gu)(gu)帆一(yi)(yi)片(pian)”、“一(yi)(yi)片(pian)孤(gu)(gu)(gu)云”等(deng)等(deng)),這里相當(dang)于“一(yi)(yi)座”,而(er)在(zai)(zai)詞采上(shang)(shang)(shang)多一(yi)(yi)層“單(dan)薄”的(de)(de)(de)(de)意(yi)(yi)(yi)思。這樣一(yi)(yi)座漠(mo)北孤(gu)(gu)(gu)城(cheng),當(dang)然(ran)不是(shi)(shi)(shi)(shi)居民點,而(er)是(shi)(shi)(shi)(shi)戍邊(bian)的(de)(de)(de)(de)堡壘,同時(shi)暗示讀者詩中(zhong)有征(zheng)夫在(zai)(zai)。“孤(gu)(gu)(gu)城(cheng)”作(zuo)為(wei)古(gu)典詩歌語匯,具有特定涵(han)義。它(ta)(ta)往(wang)往(wang)與離人愁緒聯結(jie)在(zai)(zai)一(yi)(yi)起,如“夔(kui)府孤(gu)(gu)(gu)城(cheng)落日(ri)斜,每(mei)依北斗望京(jing)華”(杜甫(fu)《秋興》)、“遙知漢(han)使蕭(xiao)關外,愁見孤(gu)(gu)(gu)城(cheng)落日(ri)邊(bian)”(王維《送(song)韋評事》)等(deng)等(deng)。第二句“孤(gu)(gu)(gu)城(cheng)”意(yi)(yi)(yi)象先行引入(ru),為(wei)下兩(liang)句進一(yi)(yi)步刻(ke)畫征(zheng)夫的(de)(de)(de)(de)心(xin)理作(zuo)好了準(zhun)備。
詩(shi)起(qi)于寫(xie)(xie)山(shan)川(chuan)的(de)(de)雄闊蒼(cang)涼(liang)(liang),承以(yi)(yi)戍守(shou)者處境(jing)的(de)(de)孤(gu)危。第三(san)句(ju)(ju)(ju)忽(hu)而(er)一(yi)轉,引(yin)入羌笛(di)之聲(sheng)。羌笛(di)所奏乃《折楊(yang)(yang)柳(liu)(liu)》曲(qu)調(diao)(diao),這就不(bu)(bu)(bu)(bu)能(neng)不(bu)(bu)(bu)(bu)勾起(qi)征(zheng)夫(fu)的(de)(de)離(li)愁(chou)(chou)了(le)。此句(ju)(ju)(ju)系化用(yong)樂府《橫吹曲(qu)辭·折楊(yang)(yang)柳(liu)(liu)歌辭》“上馬不(bu)(bu)(bu)(bu)捉鞭,反折楊(yang)(yang)柳(liu)(liu)枝。蹀座(zuo)吹長笛(di),愁(chou)(chou)殺行客兒(er)”的(de)(de)詩(shi)意(yi)。折柳(liu)(liu)贈別的(de)(de)風習在(zai)唐(tang)時最(zui)盛。“楊(yang)(yang)柳(liu)(liu)”與(yu)離(li)別有(you)更直(zhi)(zhi)接的(de)(de)關(guan)系。所以(yi)(yi),人們(men)不(bu)(bu)(bu)(bu)但(dan)見了(le)楊(yang)(yang)柳(liu)(liu)會(hui)引(yin)起(qi)別愁(chou)(chou),連聽到《折楊(yang)(yang)柳(liu)(liu)》的(de)(de)笛(di)曲(qu)也(ye)(ye)(ye)會(hui)觸動離(li)恨。而(er)“羌笛(di)”句(ju)(ju)(ju)不(bu)(bu)(bu)(bu)說“聞折柳(liu)(liu)”卻說“怨(yuan)(yuan)楊(yang)(yang)柳(liu)(liu)”,造(zao)語(yu)尤妙(miao)。這就避免直(zhi)(zhi)接用(yong)曲(qu)調(diao)(diao)名,化板為活,且(qie)能(neng)引(yin)發更多的(de)(de)聯想,深(shen)化詩(shi)意(yi)。玉(yu)(yu)門(men)(men)關(guan)外,春風不(bu)(bu)(bu)(bu)度(du)(du),楊(yang)(yang)柳(liu)(liu)不(bu)(bu)(bu)(bu)青,離(li)人想要折一(yi)枝楊(yang)(yang)柳(liu)(liu)寄情(qing)也(ye)(ye)(ye)不(bu)(bu)(bu)(bu)能(neng),這就比折柳(liu)(liu)送別更為難(nan)堪。征(zheng)人懷著這種心情(qing)聽曲(qu),似(si)乎笛(di)聲(sheng)也(ye)(ye)(ye)在(zai)“怨(yuan)(yuan)楊(yang)(yang)柳(liu)(liu)”,流露(lu)的(de)(de)怨(yuan)(yuan)情(qing)是強烈的(de)(de),而(er)以(yi)(yi)“何須怨(yuan)(yuan)”的(de)(de)寬解(jie)語(yu)委婉(wan)出之,深(shen)沉含(han)蓄,耐(nai)人尋味(wei)。這第三(san)句(ju)(ju)(ju)以(yi)(yi)問語(yu)轉出了(le)如此濃(nong)郁(yu)的(de)(de)詩(shi)意(yi),末句(ju)(ju)(ju)“春風不(bu)(bu)(bu)(bu)度(du)(du)玉(yu)(yu)門(men)(men)關(guan)”也(ye)(ye)(ye)就水到渠成(cheng)。用(yong)“玉(yu)(yu)門(men)(men)關(guan)”一(yi)語(yu)入詩(shi)也(ye)(ye)(ye)與(yu)征(zheng)人離(li)思有(you)關(guan)。《后漢書·班(ban)超傳(chuan)》云:“不(bu)(bu)(bu)(bu)敢望到酒泉(quan)郡,但(dan)愿生入玉(yu)(yu)門(men)(men)關(guan)。”所以(yi)(yi)末句(ju)(ju)(ju)正(zheng)寫(xie)(xie)邊地(di)苦寒,含(han)蓄著無限的(de)(de)鄉(xiang)思離(li)情(qing)。如果把這首《涼(liang)(liang)州詞(ci)》與(yu)中(zhong)(zhong)唐(tang)以(yi)(yi)后的(de)(de)某(mou)些邊塞(sai)詩(shi)(如張(zhang)喬《河湟(huang)舊卒》)加以(yi)(yi)比較,就會(hui)發現,此詩(shi)雖極寫(xie)(xie)戍邊者不(bu)(bu)(bu)(bu)得還鄉(xiang)的(de)(de)怨(yuan)(yuan)情(qing),但(dan)寫(xie)(xie)得悲(bei)(bei)(bei)壯(zhuang)蒼(cang)涼(liang)(liang),沒有(you)衰(shuai)颯頹唐(tang)的(de)(de)情(qing)調(diao)(diao),表現出盛唐(tang)詩(shi)人廣闊的(de)(de)心胸。即使(shi)寫(xie)(xie)悲(bei)(bei)(bei)切的(de)(de)怨(yuan)(yuan)情(qing),也(ye)(ye)(ye)是悲(bei)(bei)(bei)中(zhong)(zhong)有(you)壯(zhuang),悲(bei)(bei)(bei)涼(liang)(liang)而(er)慷慨(kai)。“何須怨(yuan)(yuan)”三(san)字不(bu)(bu)(bu)(bu)僅(jin)見其藝術手(shou)法的(de)(de)委婉(wan)蘊藉(jie),也(ye)(ye)(ye)可看到當時邊防將士在(zai)鄉(xiang)愁(chou)(chou)難(nan)禁(jin)時,也(ye)(ye)(ye)意(yi)識到衛國戍邊責任(ren)的(de)(de)重大,方(fang)能(neng)如此自(zi)我寬解(jie)。也(ye)(ye)(ye)許正(zheng)因(yin)為《涼(liang)(liang)州詞(ci)》情(qing)調(diao)(diao)悲(bei)(bei)(bei)而(er)不(bu)(bu)(bu)(bu)失(shi)其壯(zhuang),所以(yi)(yi)能(neng)成(cheng)為“唐(tang)音(yin)”的(de)(de)典型代表。
第(di)二首詩(shi)反(fan)映了(le)唐朝(chao)與(yu)北(bei)方胡人(ren)政權之(zhi)間(jian)的(de)(de)(de)關(guan)系(xi),詩(shi)中(zhong)牽(qian)涉(she)到唐玄宗(zong)對(dui)待突(tu)厥(jue)問題的(de)(de)(de)一些歷史事件(jian)。開(kai)元年間(jian),突(tu)厥(jue)首領(ling)小殺(sha)曾乞與(yu)玄宗(zong)為子,玄宗(zong)許(xu)之(zhi)。又欲娶(qu)公主,玄宗(zong)只厚賜(si)而不(bu)許(xu)和親(qin)。后(hou)(hou)小殺(sha)問唐使袁振,袁振說:“可汗(han)既與(yu)皇帝為子,父子豈合為婚(hun)姻?”后(hou)(hou)小殺(sha)遣(qian)其(qi)大臣頡利(li)發(fa)入朝(chao)貢獻,頡利(li)發(fa)與(yu)玄宗(zong)射獵,時有(you)兔起于(yu)御馬前,玄宗(zong)引弓傍射,一發(fa)獲(huo)之(zhi)。頡利(li)發(fa)下馬捧(peng)兔蹈舞曰:“圣(sheng)人(ren)神武超絕,人(ren)間(jian)無(wu)(wu)也。”后(hou)(hou)來(lai)玄宗(zong)為其(qi)設宴,厚賜(si)而遣(qian)之(zhi),最終不(bu)許(xu)和親(qin)。詩(shi)中(zhong)的(de)(de)(de)后(hou)(hou)兩句(ju)通(tong)過突(tu)厥(jue)首領(ling)心理(li)(li)(li)活動的(de)(de)(de)微(wei)妙變化贊頌了(le)唐玄宗(zong)的(de)(de)(de)文治武功,說明其(qi)威勢足以(yi)震懾周邊少數(shu)(shu)民族,對(dui)于(yu)他們的(de)(de)(de)無(wu)(wu)理(li)(li)(li)要求(qiu)堅決按原(yuan)則辦(ban)事,決不(bu)肯對(dui)之(zhi)妥協以(yi)求(qiu)茍安。這首詩(shi)從側面贊頌了(le)唐朝(chao)在處理(li)(li)(li)少數(shu)(shu)民族關(guan)系(xi)上的(de)(de)(de)有(you)理(li)(li)(li)有(you)節,借突(tu)厥(jue)首領(ling)求(qiu)和親(qin)的(de)(de)(de)失望而回反(fan)映了(le)唐朝(chao)的(de)(de)(de)強大,充滿了(le)民族自豪感。
《唐詩正聲(sheng)》:吳逸一評(ping):神氣內斂,骨力全融,意(yi)沉(chen)而調響。滿目征人(ren)苦情,妙在含(han)蓄不(bu)露。
《升庵詩話》:此詩言恩澤不及于(yu)邊塞,所(suo)謂君門遠于(yu)萬里(li)也(ye)。
《唐詩鏡(jing)》:此是怨詞(ci),思巧(qiao)格老(lao),跨絕人遠矣。
《匯編唐詩十集》:唐云:一(yi)語不及(ji)征人,而征人之苦可(ke)想。
《唐(tang)詩訓解》:句(ju)奇,意奇。
《唐風定》:字(zi)字(zi)雄(xiong)渾,可與王翰《涼州》比美。
《唐詩摘鈔》:王龍標“更吹(chui)羌笛關山月,無(wu)那金閨萬里愁”、李君虞“不知何處吹(chui)蘆管,一夜征(zheng)人盡望鄉”,與此并(bing)同一意,然不及(ji)此作,以其含蓄深永,只用(yong)“何須”二字略略見(jian)意故(gu)耳。
《而庵說(shuo)唐(tang)詩(shi)》:此詩(shi)只要(yao)說(shuo)玉門關外之苦(ku)而苦(ku)見矣。風致(zhi)絕(jue)人,真好詩(shi)。
《唐賢三昧(mei)集箋注》:此狀(zhuang)涼(liang)州之(zhi)險(xian)惡也。笛中(zhong)有《折柳曲》,然春光已(yi)不到,尚(shang)何須作楊(yang)柳之(zhi)怨乎?明說(shuo)邊(bian)境苦寒,陽和不至,措詞(ci)宛(wan)委,深耐人思。
《一瓢詩話》:“羌(qiang)笛何須怨(yuan)楊柳,春風(feng)不(bu)度玉門關(guan)”,其苦思妙響(xiang),尤得風(feng)人之旨。
《唐(tang)詩別裁》:李于鱗推王(wang)(wang)昌(chang)齡(ling)“秦時(shi)明(ming)(ming)月”為(wei)壓(ya)卷。王(wang)(wang)元美(mei)推王(wang)(wang)翰“葡萄美(mei)酒”為(wei)壓(ya)卷。王(wang)(wang)漁(yu)洋則(ze)云:“必求壓(ya)卷,王(wang)(wang)維之(zhi)(zhi)《渭(wei)城》、李白之(zhi)(zhi)《白帝》、王(wang)(wang)昌(chang)齡(ling)之(zhi)(zhi)“奉帚平明(ming)(ming)”、王(wang)(wang)之(zhi)(zhi)渙(huan)之(zhi)(zhi)“黃河遠上”其庶幾乎!而(er)終唐(tang)之(zhi)(zhi)世,絕(jue)句亦無出(chu)四(si)章之(zhi)(zhi)右者矣(yi)。”
《詩(shi)法易簡錄(lu)》:神韻格(ge)力,俱(ju)臻(zhen)絕(jue)頂。不(bu)言(yan)君恩之(zhi)不(bu)及,而(er)托言(yan)春風(feng)之(zhi)不(bu)度,立言(yan)尤為得體。
《網師園(yuan)唐(tang)詩箋》:深(shen)情(qing)蘊藉。
《詩境(jing)淺說續(xu)編(bian)》:此詩前二句(ju)之(zhi)壯采,后二句(ju)之(zhi)深(shen)情,宜其傳遍旗亭,推為絕唱也。
《卷盦書跋》:詩(shi)句(ju)(ju)有一字(zi)(zi)沿(yan)訛為后(hou)人所忽略者,如《涼州(zhou)詞(ci)》“黃(huang)河(he)遠上白云間”,古今傳誦之(zhi)(zhi)句(ju)(ju)也(ye),前(qian)見北平圖(tu)書館新(xin)得銅活(huo)字(zi)(zi)本(ben)《萬首(shou)唐人絕句(ju)(ju)》,“黃(huang)河(he)”作“黃(huang)沙”,恍然有悟。向誦此(ci)詩(shi),即疑“黃(huang)河(he)”兩(liang)字(zi)(zi)與下三句(ju)(ju)皆不(bu)貫串,此(ci)詩(shi)之(zhi)(zhi)佳(jia)處不(bu)知(zhi)何在(zai)!若作“黃(huang)沙”,則(ze)第二句(ju)(ju)“萬仞山”便(bian)有意義(yi),而第二聯(lian)亦(yi)字(zi)(zi)字(zi)(zi)皆有著(zhu)落,第一聯(lian)寫出(chu)涼州(zhou)荒寒蕭索之(zhi)(zhi)象,實為第三句(ju)(ju)“怨”字(zi)(zi)埋(mai)根(gen),于是此(ci)詩(shi)全(quan)體(ti)靈活(huo)矣。
《唐(tang)(tang)人(ren)(ren)絕句精華》:此(ci)詩各本(ben)皆作“黃河遠上”,惟計有功《唐(tang)(tang)詩紀(ji)事》作“黃沙直上”。按玉門關在敦(dun)煌,離黃河流域甚遠,作“河”非也。且(qie)首句寫(xie)關外之(zhi)(zhi)景,但見(jian)無際(ji)黃沙直與白云相連,已令人(ren)(ren)生荒遠之(zhi)(zhi)感。再加第(di)二句寫(xie)其空曠寥廓,愈覺(jue)難(nan)堪。乃于此(ci)等境界之(zhi)(zhi)中(zhong)忽聞羌笛(di)吹《折楊柳》曲(qu),不能不有“春風不度玉門關”之(zhi)(zhi)怨詞。