《驄(cong)(cong)(cong)馬(ma)》,又作《驄(cong)(cong)(cong)馬(ma)驅》,原屬《樂(le)府·橫吹曲(qu)辭》,主(zhu)要(yao)寫“關塞征役之事”。萬楚這首(shou)《驄(cong)(cong)(cong)馬(ma)》詩(shi)與樂(le)府舊(jiu)題(ti)不同,是一(yi)首(shou)借馬(ma)抒懷(huai)、詠物言志(zhi)的律(lv)詩(shi)。
驄馬
金絡(luo)青驄(cong)白玉鞍,長鞭紫(zi)陌(mo)野游(you)盤。
朝驅東(dong)道(dao)塵恒滅,暮到(dao)河源日未闌(lan)。
汗血(xue)每隨邊地苦,蹄傷(shang)不憚隴陰寒(han)。
君能(neng)一(yi)飲長城窟(ku),為盡天山行路難。
萬楚
唐代(dai)詩人。開元(713-741)年(nian)間進士。生平事跡不詳。存詩八(ba)首。
首聯(lian)寫驄(cong)馬(ma)的(de)(de)(de)(de)毛(mao)(mao)色、裝飾與(yu)(yu)氣(qi)派。“金(jin)(jin)絡”,指(zhi)用(yong)金(jin)(jin)裝飾的(de)(de)(de)(de)馬(ma)籠頭,形(xing)容它的(de)(de)(de)(de)富貴(gui)與(yu)(yu)華麗。“青驄(cong)”,指(zhi)馬(ma)的(de)(de)(de)(de)毛(mao)(mao)色和(he)(he)品種,是產于西域的(de)(de)(de)(de)名馬(ma),有青白(bai)相間的(de)(de)(de)(de)色澤。“白(bai)玉鞍(an)”,指(zhi)潔(jie)白(bai)似玉的(de)(de)(de)(de)馬(ma)鞍(an)。開篇在(zai)讀者眼(yan)前展現的(de)(de)(de)(de)就是一匹形(xing)貌引人(ren)(ren)注目、氣(qi)度不凡的(de)(de)(de)(de)良馬(ma):有著(zhu)一身青白(bai)相間斑駁有致的(de)(de)(de)(de)色毛(mao)(mao),裝飾著(zhu)金(jin)(jin)光閃(shan)閃(shan)的(de)(de)(de)(de)馬(ma)絡頭,配(pei)以(yi)潔(jie)白(bai)玉石(shi)似的(de)(de)(de)(de)馬(ma)鞍(an),主(zhu)人(ren)(ren)騎著(zhu)它,揚著(zhu)長長的(de)(de)(de)(de)鞭(bian)子,在(zai)京郊(jiao)的(de)(de)(de)(de)康莊(zhuang)大道上來回(hui)蹓跶,奔跑,氣(qi)派十足。“金(jin)(jin)”、“青”、“白(bai)”,色彩的(de)(de)(de)(de)調配(pei)既富麗堂皇,又柔(rou)和(he)(he)舒適。用(yong)詞造意,鋪張夸飾,以(yi)突(tu)出(chu)驄(cong)馬(ma)華飾的(de)(de)(de)(de)高(gao)貴(gui)和(he)(he)揚厲矯健的(de)(de)(de)(de)雄(xiong)姿,使馬(ma)的(de)(de)(de)(de)形(xing)象(xiang)更為鮮明(ming)生(sheng)動。
頷聯寫馬(ma)的敏捷、矯(jiao)健(jian)和(he)雄風。“朝驅(qu)東(dong)道(dao)(dao)塵(chen)恒(heng)滅,暮到河(he)(he)源日未闌。”早(zao)晨駿馬(ma)奔馳在長安的大道(dao)(dao)上,揚起的塵(chen)土很快消散;傍(bang)晚(wan)到達黃河(he)(he)的發源地,太陽尚(shang)未下山。“朝”、“暮”,早(zao)晚(wan)僅為一天,說明時(shi)間的短促(cu),“東(dong)道(dao)(dao)”、“河(he)(he)源”,兩地相距數千里,用(yong)以夸(kua)張空(kong)間的闊遠(yuan)。“塵(chen)恒(heng)滅”、“日未闌”,表(biao)現驄馬(ma)飛(fei)奔的神速、銳意(yi)進(jin)取的雄風。
頸(jing)聯刻劃驄馬的(de)功(gong)業(ye)、品(pin)格(ge)和德(de)性。“汗(han)血(xue)”,即“汗(han)血(xue)馬”,一種產(chan)在(zai)西域大宛國(guo)的(de)千里(li)馬。據說此馬在(zai)長途跋涉之中,至日中其汗(han)從前肩髆小孔中流出(chu),顏(yan)色如血(xue)。“每(mei)隨”、“不憚”四字,表現了(le)驄馬艱苦卓絕、征(zheng)戰(zhan)沙場、出(chu)生入死、為(wei)國(guo)捐軀的(de)昂揚的(de)戰(zhan)斗精神和百折不撓(nao)的(de)堅強意志(zhi)。頷、頸(jing)兩(liang)聯屬對工致,氣勢開宕(dang)、豪邁,讀后令人精神振奮。
尾(wei)聯(lian)寫(xie)(xie)對(dui)驄馬(ma)(ma)(ma)(ma)的(de)(de)信(xin)(xin)任、勉勵和(he)(he)(he)希(xi)望。“君能(neng)(neng)一(yi)飲長(chang)城(cheng)(cheng)窟(ku),為(wei)盡天山行(xing)路(lu)難(nan)。”表達了(le)主(zhu)(zhu)人對(dui)驄馬(ma)(ma)(ma)(ma)的(de)(de)期望,正如杜甫“所(suo)向無空闊,真堪托死生。驍騰(teng)有如此,萬里可橫(heng)行(xing)”(《房兵(bing)曹胡馬(ma)(ma)(ma)(ma)》)之(zhi)意(yi)(yi)。“能(neng)(neng)”、“盡”二字,充分表達了(le)主(zhu)(zhu)人對(dui)馬(ma)(ma)(ma)(ma)的(de)(de)信(xin)(xin)任,認為(wei)其(qi)定能(neng)(neng)為(wei)人馳騁,為(wei)國(guo)盡職,肩負起橫(heng)行(xing)關(guan)塞、守邊保疆的(de)(de)重任。反之(zhi),也(ye)表明(ming)(ming)了(le)驄馬(ma)(ma)(ma)(ma)的(de)(de)決(jue)心、壯志(zhi)和(he)(he)(he)宏(hong)(hong)愿。“長(chang)城(cheng)(cheng)窟(ku)”,為(wei)古樂府《飲馬(ma)(ma)(ma)(ma)長(chang)城(cheng)(cheng)窟(ku)行(xing)》的(de)(de)簡寫(xie)(xie),原屬《相和(he)(he)(he)歌·瑟(se)調(diao)曲(qu)》。相傳長(chang)城(cheng)(cheng)有泉窟(ku),可以飲馬(ma)(ma)(ma)(ma)。古辭(ci)原意(yi)(yi)為(wei)“征戍之(zhi)客(ke),至于長(chang)城(cheng)(cheng)而飲其(qi)馬(ma)(ma)(ma)(ma),婦(fu)人思(si)(si)念其(qi)勤勞,故作是(shi)(shi)曲(qu)也(ye)。”“行(xing)路(lu)難(nan)”,原屬《樂府·雜(za)曲(qu)歌辭(ci)》,即“備言(yan)世路(lu)艱難(nan)及(ji)離別悲(bei)傷之(zhi)意(yi)(yi)”(《樂府解題》)。結(jie)句引用樂府古題,意(yi)(yi)思(si)(si)是(shi)(shi)只要能(neng)(neng)有建功(gong)立業、為(wei)國(guo)獻身的(de)(de)機會,哪(na)怕(pa)是(shi)(shi)奔(ben)赴長(chang)城(cheng)(cheng)內(nei)外(wai)和(he)(he)(he)歷盡艱難(nan)險阻的(de)(de)天山也(ye)在(zai)所(suo)不(bu)辭(ci),表現了(le)驄馬(ma)(ma)(ma)(ma)的(de)(de)不(bu)甘寂(ji)寞、一(yi)展宏(hong)(hong)圖(tu)的(de)(de)雄心壯志(zhi),同時也(ye)表現了(le)詩(shi)人昂揚奮(fen)發的(de)(de)進取精神(shen)和(he)(he)(he)立功(gong)邊陲的(de)(de)宏(hong)(hong)偉抱負。這首詩(shi)從馬(ma)(ma)(ma)(ma)的(de)(de)華飾(shi),寫(xie)(xie)到馬(ma)(ma)(ma)(ma)的(de)(de)才能(neng)(neng)、突出(chu)(chu)馬(ma)(ma)(ma)(ma)的(de)(de)品質和(he)(he)(he)德(de)性,盛贊它(ta)為(wei)國(guo)建功(gong)立業而不(bu)怕(pa)艱苦、不(bu)惜(xi)傷殘的(de)(de)精神(shen)。一(yi)聯(lian)寫(xie)(xie)外(wai)在(zai)美,二三四聯(lian)寫(xie)(xie)內(nei)在(zai)美,主(zhu)(zhu)次分明(ming)(ming),重點突出(chu)(chu)。明(ming)(ming)是(shi)(shi)贊馬(ma)(ma)(ma)(ma),實為(wei)喻人,表現詩(shi)人自己的(de)(de)胸襟和(he)(he)(he)抱負。詩(shi)歌格調(diao)高亢,豪放曠達,體現了(le)盛唐(tang)奮(fen)發昂揚、熱情奔(ben)放的(de)(de)詩(shi)風。沈(shen)德(de)潛稱(cheng)這首詩(shi)“幾可追(zhui)步(bu)老杜詠馬(ma)(ma)(ma)(ma)詩(shi)。”