壽(shou)比南(nan)(nan)(nan)山(shan)是(shi)一個漢語(yu)(yu)成(cheng)語(yu)(yu),讀音shòu bǐ nán shān,意思是(shi)祝人(ren)長壽(shou)時(shi)的(de)習慣用(yong)語(yu)(yu),意為壽(shou)命像終南(nan)(nan)(nan)山(shan)一樣長久,用(yong)于(yu)對老(lao)年(nian)人(ren)的(de)祝頌。出(chu)自《詩經·小雅(ya)·天保》:“如月之恒,如日之升(sheng),如南(nan)(nan)(nan)山(shan)之壽(shou),不騫不崩(beng)。如松柏(bo)之茂,無不爾或(huo)承。”詩中(zhong)的(de)南(nan)(nan)(nan)山(shan)即指陜西(xi)終南(nan)(nan)(nan)山(shan)。
壽比南山還高。
《詩經·小雅·天保》:“如月(yue)之恒,如日之升,如南山之壽。”
《詩經》是先秦(qin)文學(xue)作品,產生(sheng)于周代(dai),“雅”是“正樂(le)”,即(ji)周都城(cheng)樂(le),或都城(cheng)附近的(de)樂(le),“雅”是相對于“風”(地方樂(le))而言的(de),周都為豐鎬二都(皆(jie)在今西安市(shi)),《詩經》南山特指西安市(shi)以南的(de)終南山。“蓬萊(lai)宮(gong)闕對南山,承露(lu)金(jin)莖霄漢間。”先秦(qin)至隋(sui)唐大量歷(li)史事件和文人推崇(chong),更(geng)使京(jing)城(cheng)南山聲(sheng)聞宇(yu)內。
祝頌詞“壽比南(nan)(nan)山(shan)”在我國可謂是(shi)家喻戶曉,婦孺皆知,其中“南(nan)(nan)山(shan)”特指周都豐鎬以(yi)南(nan)(nan)之南(nan)(nan)山(shan)。
《詩經》是(shi)先秦文學作品,《詩經·小雅·天保》產(chan)生于西(xi)周,“雅”是(shi)“正樂”,即(ji)周都城(cheng)樂,或都城(cheng)附近的樂,“雅”是(shi)相對于“風”(地方樂)而(er)言(yan)的,周都為(wei)豐鎬(hao)二都(皆在今西(xi)安市(shi)),《詩經》南(nan)山(shan)特指周都豐鎬(hao)之南(nan),即(ji)今西(xi)安市(shi)以南(nan)的終南(nan)山(shan)(俗稱“南(nan)山(shan)”)。
《詩經(jing)·小雅(ya)·天(tian)保》:“如(ru)(ru)月之(zhi)恒,如(ru)(ru)日(ri)之(zhi)升(sheng)。如(ru)(ru)南(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)之(zhi)壽(shou),不(bu)騫不(bu)崩。如(ru)(ru)松柏(bo)之(zhi)茂,無不(bu)爾或承。”其大意(yi)是:猶如(ru)(ru)上弦(xian)的(de)(de)月,好(hao)比(bi)初升(sheng)的(de)(de)日(ri)。恰似(si)南(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)之(zhi)壽(shou),不(bu)會崩坍陷落(luo)。猶如(ru)(ru)松柏(bo)枝葉,長青不(bu)衰。由此(ci)可見(jian),“壽(shou)比(bi)南(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)”指的(de)(de)當是西安(an)城南(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)之(zhi)終(zhong)南(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan),亦(yi)稱(cheng)“周南(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)”“中(zhong)南(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)”或“太(tai)乙山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)”,《詩·秦風·終(zhong)南(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)》“終(zhong)南(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)何有”毛傳(chuan):“終(zhong)南(nan)(nan)(nan)(nan)(nan),周之(zhi)名山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)中(zhong)南(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)也(ye)。”《左傳(chuan)·昭公(gong)四(si)年》:“三涂、陽城、太(tai)室、荊山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)、中(zhong)南(nan)(nan)(nan)(nan)(nan),九(jiu)州之(zhi)險也(ye)。”中(zhong)南(nan)(nan)(nan)(nan)(nan),杜預(yu)注:“在始(shi)平武功縣南(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)。”《初學記》卷(juan)五引《五經(jing)要義(yi)》:“終(zhong)南(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan),長安(an)南(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)也(ye)。一名太(tai)一。潘岳《關(guan)中(zhong)記》云:其山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)一名中(zhong)南(nan)(nan)(nan)(nan)(nan),言在天(tian)之(zhi)中(zhong),居都之(zhi)南(nan)(nan)(nan)(nan)(nan),故(gu)曰中(zhong)南(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)。”其素有“天(tian)下第(di)一福(fu)地(di)”之(zhi)稱(cheng)。詩中(zhong)的(de)(de)南(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan),特(te)指終(zhong)南(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)。此(ci)詩后來演(yan)化(hua)了“壽(shou)比(bi)南(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)”成語,詩中(zhong)的(de)(de)松柏(bo),也(ye)演(yan)化(hua)成了“南(nan)(nan)(nan)(nan)(nan)山(shan)(shan)(shan)(shan)(shan)不(bu)老松”。