麥(mai)穗魚(yu)(學名:Pseudorasbora parva)是鯉(li)科、麥(mai)穗魚(yu)屬魚(yu)類。體細長,稍側扁(bian)(bian),尾柄較長,腹(fu)部圓(yuan)。頭小(xiao)而略尖,上下略平扁(bian)(bian)。吻略尖而突出(chu)。眼大,眼間隔寬(kuan)平。口小(xiao),上位,口裂近乎(hu)垂直,下頜(he)較上頜(he)為長。
咽頭齒(chi)1列,齒(chi)式5-5。唇(chun)薄。無須。鰓耙退化(hua),排列稀疏。體(ti)被(bei)中大型(xing)的圓鱗;側線完(wan)全而較(jiao)平直。各(ge)鰭(qi)(qi)均無硬(ying)棘,背鰭(qi)(qi)軟(ruan)條(tiao)3(不分枝軟(ruan)條(tiao))+ 7(分枝軟(ruan)條(tiao));臀鰭(qi)(qi)3(不分枝軟(ruan)條(tiao))+6(分枝軟(ruan)條(tiao));腹鰭(qi)(qi)1(不分枝軟(ruan)條(tiao))+ 7~9(分枝軟(ruan)條(tiao))。
體(ti)背側銀(yin)灰色(se)(se),腹(fu)側灰白(bai),體(ti)側鱗片后緣具新月(yue)形黑斑。雄魚在繁殖季節,吻部有明(ming)顯(xian)之追星。雌魚及幼魚體(ti)色(se)(se)較淡,體(ti)側中央有一條黑色(se)(se)縱(zong)帶。
麥穗魚(yu)(yu)(yu)為(wei)小型淡水魚(yu)(yu)(yu)類。常生(sheng)活(huo)于緩靜較淺水區。為(wei)平地河(he)川、湖泊(bo)及溝渠中常見(jian)的小型魚(yu)(yu)(yu)類。小稚(zhi)魚(yu)(yu)(yu)以輪蟲(chong)等(deng)(deng)為(wei)食,體長(chang)約25毫(hao)米時即改(gai)食枝(zhi)角(jiao)類搖(yao)蚊幼蟲(chong)及孑孓等(deng)(deng)。耐寒力及對水的酸堿(jian)度(du)適應(ying)力很強。原產于中國(南至廣西、云南,北(bei)達黑龍江,西達蘭州(zhou))、日本、韓國、朝鮮、蒙(meng)古、俄羅斯(si)。
原產地:中國(南至廣西、云南,北達黑龍江,西達蘭(lan)州(zhou))、日本、韓國、朝鮮、蒙古(gu)、俄羅斯。
引種:阿(a)富汗、阿(a)爾(er)(er)巴尼(ni)亞(ya)、阿(a)爾(er)(er)及利(li)(li)亞(ya)、亞(ya)美尼(ni)亞(ya)、奧地利(li)(li)、阿(a)塞(sai)拜(bai)疆(jiang)、比利(li)(li)時、保加(jia)利(li)(li)亞(ya)、捷克(ke)、丹麥、斐(fei)濟(ji)、法國(guo)(guo)、德國(guo)(guo)、希臘、匈牙(ya)利(li)(li)、伊朗(lang)、意大利(li)(li)、立陶宛、摩爾(er)(er)多瓦、哈薩克(ke)斯(si)(si)(si)坦(tan)、吉爾(er)(er)吉斯(si)(si)(si)斯(si)(si)(si)坦(tan)、老撾、荷(he)蘭、波蘭、羅(luo)馬尼(ni)亞(ya)、塞(sai)爾(er)(er)維亞(ya)、斯(si)(si)(si)洛伐克(ke)、中(zhong)國(guo)(guo)臺灣、西班(ban)牙(ya)、瑞士、土耳其(qi)、土庫曼斯(si)(si)(si)坦(tan)、英國(guo)(guo)、烏茲別克(ke)斯(si)(si)(si)坦(tan)等。
背鰭Ⅲ-7;臀鰭Ⅲ-6;胸鰭Ⅰ-12~13;腹鰭Ⅰ-7。側(ce)線鱗34~38;背鰭前(qian)鱗12~14;圍尾柄鱗12~14。第(di)一鰓(sai)(sai)弓外側(ce)鰓(sai)(sai)耙7~9。下咽齒(chi)1行(xing),5~5、5~4或(huo)4~5。脊椎骨4+30~35。 [6]?
體長(chang)(chang)(chang)為(wei)(wei)(wei)(wei)體高的(de)(de)(de)3.4~4.3倍(bei)(bei),為(wei)(wei)(wei)(wei)頭長(chang)(chang)(chang)的(de)(de)(de)3.7~4.8倍(bei)(bei),為(wei)(wei)(wei)(wei)尾(wei)(wei)柄長(chang)(chang)(chang)的(de)(de)(de)4.0~5.4倍(bei)(bei),為(wei)(wei)(wei)(wei)尾(wei)(wei)柄高的(de)(de)(de)7.4~10.0倍(bei)(bei)。頭長(chang)(chang)(chang)為(wei)(wei)(wei)(wei)吻(wen)長(chang)(chang)(chang)的(de)(de)(de)2.6~3.6倍(bei)(bei),為(wei)(wei)(wei)(wei)眼(yan)(yan)徑的(de)(de)(de)3.5~5.2倍(bei)(bei),為(wei)(wei)(wei)(wei)眼(yan)(yan)間距的(de)(de)(de)2.0~3.0倍(bei)(bei),為(wei)(wei)(wei)(wei)尾(wei)(wei)柄長(chang)(chang)(chang)的(de)(de)(de)1.1~1.4倍(bei)(bei),為(wei)(wei)(wei)(wei)尾(wei)(wei)柄高的(de)(de)(de)1.6·2.5倍(bei)(bei)。尾(wei)(wei)柄長(chang)(chang)(chang)為(wei)(wei)(wei)(wei)尾(wei)(wei)柄高的(de)(de)(de)1.5~2.0倍(bei)(bei)。
體長(chang)(chang)37~102毫米。體長(chang)(chang),側扁,尾柄較(jiao)寬,腹(fu)部(bu)圓(yuan)。頭(tou)(tou)稍短(duan)(duan)小,前(qian)(qian)端(duan)尖(jian),上下略平(ping)扁。吻短(duan)(duan),尖(jian)而突出,眼后頭(tou)(tou)長(chang)(chang)遠超過吻長(chang)(chang)。口小,上位,下頜較(jiao)上頜為長(chang)(chang),口裂甚短(duan)(duan),幾(ji)呈垂直,下頜后伸不(bu)達鼻孔前(qian)(qian)緣(yuan)的下方。唇薄,簡單。唇后溝中(zhong)斷(duan)。無須(xu)。眼較(jiao)大(da),位置較(jiao)前(qian)(qian)。眼間寬且平(ping)坦。體被圓(yuan)鱗,鱗較(jiao)大(da)。側線平(ping)直,完(wan)全(quan),部(bu)分(fen)個體側線不(bu)顯(xian)。
背鰭(qi)(qi)(qi)(qi)不分(fen)枝鰭(qi)(qi)(qi)(qi)條柔軟(生殖期雄性個(ge)體末(mo)根(gen)不分(fen)支鰭(qi)(qi)(qi)(qi)條基部常變(bian)硬(ying)),外緣圓弧(hu)形,起(qi)點(dian)(dian)距(ju)吻(wen)端與(yu)至尾鰭(qi)(qi)(qi)(qi)基的距(ju)離相等或(huo)略近前者(zhe)。胸、腹(fu)鰭(qi)(qi)(qi)(qi)短小(xiao),胸鰭(qi)(qi)(qi)(qi)后端不達自胸鰭(qi)(qi)(qi)(qi)起(qi)點(dian)(dian)至腹(fu)鰭(qi)(qi)(qi)(qi)基距(ju)離的2/3。背、腹(fu)鰭(qi)(qi)(qi)(qi)起(qi)點(dian)(dian)相對(dui)或(huo)背鰭(qi)(qi)(qi)(qi)略前。肛門緊(jin)靠(kao)臀鰭(qi)(qi)(qi)(qi)起(qi)點(dian)(dian)。臀鰭(qi)(qi)(qi)(qi)短,無硬(ying)刺,外緣呈弧(hu)形,其(qi)起(qi)點(dian)(dian)距(ju)腹(fu)鰭(qi)(qi)(qi)(qi)起(qi)點(dian)(dian)較至尾鰭(qi)(qi)(qi)(qi)基部為近。尾鰭(qi)(qi)(qi)(qi)寬闊(kuo),分(fen)叉(cha)淺,上(shang)(shang)下(xia)葉等長(chang),末(mo)端圓。下(xia)咽齒纖細,末(mo)端鉤曲(qu)。鰓耙(pa)近乎退(tui)化,排列稀疏。腸管短,尚不及體長(chang)。鰾大,2室,長(chang)圓形,后室長(chang),其(qi)長(chang)為前室的1.5~2.0倍。腹(fu)膜(mo)銀灰色或(huo)白(bai)色,上(shang)(shang)具多數小(xiao)黑(hei)點(dian)(dian)。
體(ti)(ti)背部及體(ti)(ti)側(ce)上半(ban)部銀灰微(wei)帶黑色(se),腹部白色(se)。體(ti)(ti)側(ce)鱗片后(hou)緣具(ju)新月(yue)(yue)形黑紋。各(ge)鰭(qi)鰭(qi)膜灰黑。生殖(zhi)期(qi)雄體(ti)(ti)體(ti)(ti)色(se)暗黑,各(ge)鰭(qi)深黑色(se)。吻部、頰部等處具(ju)白色(se)珠星;雌(ci)體(ti)(ti)偏小(xiao),體(ti)(ti)背及上半(ban)部一般為淺橄欖綠色(se),產(chan)卵管(guan)稍(shao)(shao)外突。幼魚體(ti)(ti)側(ce)正中自吻端至尾鰭(qi)基通常(chang)具(ju)有1黑縱紋,后(hou)部清晰(xi),體(ti)(ti)側(ce)鱗后(hou)緣亦有半(ban)月(yue)(yue)形暗斑,鰭(qi)稍(shao)(shao)呈淡黃色(se)。
麥(mai)穗(sui)魚為(wei)(wei)小(xiao)(xiao)型淡水(shui)(shui)魚類(lei)。常(chang)生(sheng)活于(yu)緩靜較淺(qian)水(shui)(shui)區(qu)。為(wei)(wei)平地河川、湖泊及溝渠(qu)中常(chang)見的小(xiao)(xiao)型魚類(lei)。小(xiao)(xiao)稚魚以輪(lun)蟲等為(wei)(wei)食,體長(chang)約25毫米時即改食枝角類(lei)搖(yao)蚊幼(you)蟲及孑孓等。耐寒力及對(dui)水(shui)(shui)的酸(suan)堿度適應力很強。
1周齡(ling)即達性成熟期。成魚(yu)常在(zai)水域周邊附近(jin)的木桿、水草及(ji)石塊表面(mian)上配對產(chan)卵,而其雄(xiong)魚(yu)有護(hu)卵的習性。產(chan)卵期在(zai)晉(jin)南(nan)(nan)伍姓湖為4月初到5月底。在(zai)河(he)南(nan)(nan)、山東稍早,在(zai)內蒙(meng)古及(ji)寧夏為5~6月。卵濃黃色(se),卵徑(jing)約1.3毫(hao)米,為沉(chen)性黏著卵,常平鋪于水下光石塊及(ji)樹枝等(deng)硬物體上。產(chan)卵后雄(xiong)魚(yu)護(hu)卵,懷(huai)卵量388~3060粒。
魚苗選擇
麥(mai)穗魚魚苗來源于周邊湖泊天然捕獲,要(yao)求體(ti)(ti)長>50毫米,體(ti)(ti)重>3克,2齡以上,性腺成熟度好、體(ti)(ti)質健(jian)壯、鱗(lin)片完整、無(wu)病(bing)無(wu)傷(shang)、無(wu)寄生蟲,放養前用3.5%的(de)食鹽水浸(jin)浴5~10分(fen)鐘(zhong)進行魚體(ti)(ti)消(xiao)毒,放養密度為(wei)1000~1500尾/畝(mu)。
魚苗培育
選擇面(mian)積為每(mei)畝水(shui)(shui)深(shen)為1.2~1.5米(mi),底(di)部淤泥小(xiao)于10厘米(mi)的(de)池(chi)(chi)塘(tang)作為培育(yu)(yu)池(chi)(chi),每(mei)畝用75~100千克消毒劑化水(shui)(shui)全(quan)池(chi)(chi)潑灑消毒,7~10天后注(zhu)水(shui)(shui),栽種水(shui)(shui)草(cao),自制(zhi)的(de)配(pei)合(he)飼料和活餌料配(pei)合(he)投喂,每(mei)日投喂2次,早晚各一次,每(mei)次投喂的(de)飼料量(liang)以魚2小(xiao)時(shi)內吃(chi)完為宜,根據(ju)魚吃(chi)食(shi)(shi)的(de)情(qing)況及時(shi)調整(zheng)投喂量(liang),進行魚苗催產時(shi)停食(shi)(shi)一天,定期補水(shui)(shui)換水(shui)(shui),每(mei)次換水(shui)(shui)量(liang)為總池(chi)(chi)水(shui)(shui)的(de)25~30%,麥穗魚魚苗培育(yu)(yu)期間(jian)經常檢查(cha)魚苗性腺發育(yu)(yu)情(qing)況。
日常管理
從3月下旬(xun)開(kai)始每隔5天沖水1次(ci),每次(ci)3~4小時,以促進性(xing)腺(xian)發(fa)育(yu),當水溫達10~15℃,檢查麥穗魚(yu)(yu)魚(yu)(yu)苗成(cheng)熟度,雌雄魚(yu)(yu)體形(xing)在一般情況下區別不(bu)大(da),但在繁殖季(ji)節(jie)表現明(ming)顯(xian)(xian)的(de)差(cha)異;成(cheng)熟雄魚(yu)(yu)體大(da)色(se)(se)深,在吻部(bu),頰部(bu)等處出現明(ming)顯(xian)(xian)的(de)副性(xing)征,即白色(se)(se)的(de)角質“珠(zhu)星”,手摸有(you)粗(cu)糙的(de)感覺,雄魚(yu)(yu)可擠(ji)得出乳白色(se)(se)的(de)精液;雌性(xing)個體較小色(se)(se)淺,體側常有(you)一黑色(se)(se)縱紋,產卵(luan)管(guan)稍(shao)外突,腹部(bu)膨大(da),有(you)明(ming)顯(xian)(xian)的(de)卵(luan)巢輪廓,腹部(bu)柔(rou)軟,生殖孔微紅。 [9]
催產
麥(mai)穗魚(yu)(yu)養殖產卵池(chi)(chi)面積為(wei)50~60平方米,水深為(wei)0.6~0.8米,事先(xian)每畝用75~100千克(ke)消(xiao)毒劑(ji)化(hua)水全池(chi)(chi)潑灑(sa)消(xiao)毒;催產藥物為(wei)魚(yu)(yu)用促排卵素2號,劑(ji)量為(wei)雌魚(yu)(yu)1.52微(wei)克(ke)/克(ke),雄(xiong)魚(yu)(yu)11.5微(wei)克(ke)/克(ke),當發(fa)現雄(xiong)魚(yu)(yu)開始追逐雌魚(yu)(yu)時(shi),即可進(jin)行人工(gong)授精。
人工授精
觀察發(fa)現催產麥穗魚(yu)的(de)效應時間在(zai)12小時,注射藥物12小時后,將麥穗魚(yu)魚(yu)苗捕出,采(cai)用擠腹法采(cai)卵,剖腹破(po)碎法采(cai)精(jing),半干法授精(jing),然后加入(ru)曝(pu)氣的(de)水(shui),用羽(yu)毛(mao)輕輕攪拌(ban)23分鐘,靜止(zhi)25~30秒,吸出多余的(de)精(jing)巢組(zu)織及(ji)其(qi)它(ta)污物,將受(shou)精(jing)卵放入(ru)孵(fu)化池進行流水(shui)孵(fu)化。
孵化
麥(mai)穗魚養殖孵化(hua)池為半徑33.5米的(de)圓形水(shui)泥池,事(shi)先經(jing)高錳酸鉀消毒,圍池底(di)鋪一圈納米微孔管道增氧設備,水(shui)深50~60厘米,孵化(hua)用水(shui)為經(jing)100~150目紗絹過(guo)濾的(de)生態凈化(hua)池水(shui);將卵粒(li)移(yi)入后流(liu)水(shui)孵化(hua),溫度為20~25℃,池溶氧不低于(yu)6毫克/升,每天換水(shui)1/2,定期使(shi)用藥物(wu)消毒。
麥穗(sui)魚可供食用,可油炸食之(zhi),亦可當(dang)觀賞用魚。有(you)大(da)量做為餐廳油炸溪魚之(zhi)用材。但價值不大(da),大(da)多作(zuo)為家禽飼料。麥穗(sui)魚善于捕食蚊幼,在滅(mie)病治害中有(you)一定作(zuo)用。