漠漠輕陰晚自開,青天白日映樓臺(tai)。
曲江(jiang)水滿花(hua)千樹,有(you)底忙時不肯來。
張員外籍(ji):即唐代詩人(ren)(ren)張籍(ji)。張籍(ji)曾任水(shui)部(bu)員外郎,故(gu)稱“張員外”。曲江(jiang):水(shui)名。即曲江(jiang)池。在(zai)今陜西(xi)省西(xi)安市東南(nan),是隋煬帝開(kai)掘的(de)一個人(ren)(ren)工湖,唐代為著名游覽(lan)勝(sheng)地。白(bai)(bai)二十二舍(she)(she)人(ren)(ren):即唐代詩人(ren)(ren)白(bai)(bai)居易。白(bai)(bai)居易排行二十二,又曾任中書舍(she)(she)人(ren)(ren),故(gu)稱“白(bai)(bai)二十二舍(she)(she)人(ren)(ren)”。
漠(mo)漠(mo):迷蒙一(yi)片。《西京雜記》卷(juan)四引(yin)漢(han)枚乘《柳賦》:“階(jie)草(cao)漠(mo)漠(mo),白日(ri)遲遲。”淡云(yun),薄云(yun)。唐劉禹(yu)錫(xi)《秋(qiu)江早發》詩:“輕陰迎(ying)曉日(ri),霞(xia)霽秋(qiu)江明。”開:消(xiao)散(san)。唐劉禹(yu)錫(xi)《浪淘(tao)沙(sha)九首》其六:“日(ri)照澄洲江霧開,淘(tao)金(jin)女(nv)伴滿江隈。”
青(qing)天(tian)白日:謂天(tian)氣(qi)晴好。宋楊萬里(li)《明發房溪(xi)》詩:“青(qing)天(tian)白日十分(fen)晴,轎上蕭(xiao)蕭(xiao)忽(hu)雨聲(sheng)。”
有底:有何,有什(shen)么事?對這句問話,白居易有詩《酬韓(han)侍(shi)郎(lang)張(zhang)博士雨后(hou)游曲(qu)江(jiang)見寄》作(zuo)答:“小園新(xin)種紅櫻樹,閑繞(rao)花(hua)行便當游。何必更隨鞍(an)馬隊(dui),沖泥蹋(ta)雨曲(qu)江(jiang)頭?”時:相當于“啊”,語氣詞。
淡(dan)淡(dan)的(de)陰(yin)云薄(bo)霧傍(bang)晚自行散(san)開,萬里青(qing)天白日朗朗映照著樓臺。
曲江上春水彌漫兩岸繁花千(qian)樹,你有啥事那(nei)么(me)忙啊(a)一直不肯來?
此詩(shi)(shi)為朋(peng)友(you)間贈(zeng)答(da)之作。一個久(jiu)雨之后(hou)輕(qing)陰轉晴的傍晚,曲(qu)江漲起了(le)新碧,綠樹如洗,萬(wan)紫千(qian)紅,臨風(feng)吐艷。興(xing)致勃(bo)勃(bo)的韓愈(yu),邀約張籍、白(bai)居易(yi)同(tong)游曲(qu)江。可惜白(bai)居易(yi)因(yin)雨后(hou)泥濘未(wei)去。游罷歸來,韓愈(yu)寫了(le)這首(shou)詩(shi)(shi),寄給白(bai)居易(yi)。
韓愈(yu)(768~824),唐代文學家(jia)、哲(zhe)學家(jia)、思想家(jia)。字退之(zhi),河南(nan)河陽(今河南(nan)孟州(zhou)(zhou))人。自(zi)謂郡望昌(chang)黎(li),世(shi)稱(cheng)韓昌(chang)黎(li)。貞元八年(792年)進士。曾任國子博士、刑部侍郎等職(zhi),因(yin)諫阻(zu)憲宗奉迎(ying)佛骨被(bei)貶為潮(chao)州(zhou)(zhou)刺史。后官(guan)至吏部侍郎。卒謚“文”。倡(chang)導古(gu)文運動,其散文被(bei)列為“唐宋八大家(jia)”之(zhi)首,與柳宗元并稱(cheng)“韓柳”。其詩力求新奇,有時流于險怪,對宋詩影響頗(po)大。有《昌(chang)黎(li)先(xian)生集》。
詩歌開篇描寫了(le)當天氣候的(de)變化。前三句描寫了(le)雨(yu)后(hou)曲(qu)江(jiang)兩岸(an)的(de)美麗(li)景色。傍晚(wan)的(de)天空還飄浮著淡淡的(de)陰霾,但(dan)很快就(jiu)消散了(le),顯(xian)出(chu)了(le)藍天白日(ri),碧空如洗(xi),同樓臺相映成畫,美好(hao)的(de)春天也就(jiu)更為動人了(le)。在曲(qu)江(jiang)上,紅花綠樹倒映在江(jiang)水(shui)之中,更襯托出(chu)春天的(de)美麗(li)。詩人用淡雅的(de)語言描繪(hui)出(chu)一(yi)幅清新的(de)畫卷,節奏(zou)歡快自然。
從美(mei)學(xue)觀點(dian)看,水中(zhong)(zhong)之月(yue),鏡(jing)中(zhong)(zhong)之花(hua),往往格外給(gei)人(ren)以美(mei)的(de)(de)享受。大概,水中(zhong)(zhong)、鏡(jing)里反(fan)映出(chu)來(lai)的(de)(de)形(xing)象,總在(zai)似與不似之間(jian),給(gei)人(ren)一種澄明而又(you)微茫(mang)仿(fang)佛的(de)(de)美(mei)感,其動人(ren)情處,往往超過(guo)(guo)實體。此(ci)詩(shi)寫景之美(mei),正從水中(zhong)(zhong)得來(lai):久(jiu)雨乍(zha)晴,藍(lan)(lan)藍(lan)(lan)的(de)(de)天,明晃(huang)(huang)晃(huang)(huang)的(de)(de)太陽(yang),千門萬戶的(de)(de)樓(lou)(lou)臺,姹紫(zi)嫣紅的(de)(de)花(hua)樹(shu)(shu),統(tong)統(tong)倒映在(zai)“曲江(jiang)水滿”之中(zhong)(zhong)。花(hua)樹(shu)(shu)和樓(lou)(lou)臺的(de)(de)倒影斑(ban)駁(bo)地疊映在(zai)水里。于是(shi),花(hua)從翠樓(lou)(lou)頂(ding)上長出(chu)來(lai),魚(yu)從綠樹(shu)(shu)中(zhong)(zhong)間(jian)穿過(guo)(guo)去。偶然(ran),微風乍(zha)起,吹皺(zhou)一池春水,這樓(lou)(lou)臺花(hua)樹(shu)(shu),搖(yao)晃(huang)(huang)生姿。這實比(bi)岸邊實景更令人(ren)神(shen)搖(yao)心醉(zui)。
詩的(de)結構也很有(you)新意。它打破了絕句三句便轉的(de)規律,一連(lian)三句寫景,第四(si)句才陡然一問作結。這種結構上的(de)特點,也很值得玩(wan)索。
這(zhe)(zhe)(zhe)首詩是(shi)(shi)寫(xie)(xie)給白居易的(de)(de)(de),除了(le)傾訴自(zi)己的(de)(de)(de)激情(qing)之(zhi)外(wai),也(ye)有惋(wan)惜(xi)和埋怨(yuan)對(dui)方爽(shuang)約(yue)的(de)(de)(de)意思。詩人沒(mei)有直接表露自(zi)己苦候、失望、埋怨(yuan)的(de)(de)(de)情(qing)緒(xu),而是(shi)(shi)巧妙地極寫(xie)(xie)曲(qu)江(jiang)雨后空氣(qi)清新景物明(ming)凈(jing)所特有的(de)(de)(de)美。曲(qu)江(jiang)的(de)(de)(de)春天(tian),曲(qu)江(jiang)樓臺(tai)花樹的(de)(de)(de)迷(mi)人,愈是(shi)(shi)渲染得(de)美好,愈顯出辜負這(zhe)(zhe)(zhe)良辰美景是(shi)(shi)多(duo)么可惜(xi)。末句雖只輕(qing)輕(qing)一問,盡(jin)管語氣(qi)十分委婉,卻(que)把詩人這(zhe)(zhe)(zhe)種心情(qing)表述得(de)淋漓盡(jin)致。詩人構思巧妙,也(ye)于此可見(jian)。
宋代何汶《竹莊(zhuang)詩話》:《蒼梧雜志》云(yun):退(tui)之(zhi)(zhi)盡是直道,更無斧鑿痕。人多嫌退(tui)之(zhi)(zhi)律詩不(bu)工,使(shi)魯直為之(zhi)(zhi),未必(bi)能得如是氣象(xiang)。唐人謂此四句可敵一部《長慶集》,誠然。
明代楊(yang)慎《升庵詩話》:“城中車馬應無數,能(neng)解(jie)閑(xian)行有(you)幾人(ren)?”(按:此(ci)(ci)二句出張籍《與(yu)賈島閑(xian)游》詩)亦是此(ci)(ci)意。
明代周(zhou)珽《唐詩(shi)(shi)選脈會通(tong)評林(lin)》:以(yi)落(luo)(luo)(luo)句(ju)轉合,有抑(yi)揚,有開闔,此格唐詩(shi)(shi)中亦不多得(de)。鄭云叟(sou)《招友人游(you)(you)春》一首,實得(de)此詩(shi)(shi)落(luo)(luo)(luo)句(ju)之(zhi)髓而(er)廣之(zhi)者。敖英發云:前三句(ju)序曲(qu)江(jiang)勝游(you)(you)之(zhi)景,落(luo)(luo)(luo)句(ju)恨舍(she)人不得(de)同之(zhi)也(ye)。
清代黃(huang)叔燦《唐(tang)詩箋(jian)注》:語入詩便趣(末句(ju)下)。
清代蔣抱玄《評注韓昌黎詩集》:醞釀有風致。
清代(dai)宋顧樂《唐人萬首絕句選評》:以末一句作轉(zhuan)合,格高亦韻甚。
近代朱寶瑩《詩式》:首句、二(er)句寫春(chun)游(you)。三句言(yan)曲江(jiang)水既滿(man),花放且至千樹,極寫春(chun)游(you)之(zhi)(zhi)樂,實已(yi)轉變,注在(zai)白舍人身上。故四句發(fa)之(zhi)(zhi),如順流之(zhi)(zhi)舟,詰白舍人云:“有何事忙至是而不來游(you)也(ye)?”此首分(fen)二(er)層寫,前(qian)半(ban)同張員外春(chun)游(you),后半(ban)寄白舍人。凡題之(zhi)(zhi)類(lei)是者可(ke)以為法。(品(pin))流動(dong)。