韓世(shi)忠(1090年1月26日(ri)-1151年9月15日(ri)),字良(liang)臣,自號清(qing)涼居士(shi),延安府綏(sui)德軍(jun)(今陜西(xi)省榆林市綏(sui)德縣)人,南宋名將、詞人,民族英雄,與岳飛、張俊、劉光世(shi)合稱“中興四將”。
韓(han)世忠(zhong)身材魁偉(wei),勇猛(meng)過人。出(chu)身貧寒,十八歲時(shi)應募從軍。他英(ying)勇善戰(zhan)(zhan),胸懷韜(tao)略(lve),在抗擊西夏(xia)、金(jin)朝的戰(zhan)(zhan)爭(zheng)中(zhong)為(wei)宋(song)朝立下汗馬功勞(lao),又在平(ping)定各地(di)叛亂中(zhong)作(zuo)出(chu)重大貢獻。韓(han)世忠(zhong)為(wei)人耿直,不(bu)肯依附(fu)權臣秦檜,曾為(wei)岳飛遭陷害而(er)鳴不(bu)平(ping),史(shi)稱其(qi)“固將帥(shuai)中(zhong)社稷臣也”。累遷(qian)至鎮南、武安、寧國三鎮節度使(shi),封爵咸安郡王。晚年杜門謝客,口不(bu)談兵,悠游西湖(hu)以(yi)自樂。
紹興二十(shi)一年(nian)(1151年(nian)),韓世(shi)忠逝世(shi),年(nian)六十(shi)三。追贈太師、通義郡王(wang)。宋(song)孝宗時(shi)追封(feng)蘄王(wang),位(wei)列七(qi)王(wang)之一。淳熙三年(nian)(1176年(nian)),謚號“忠武”。后配(pei)(pei)饗宋(song)高(gao)宗廟(miao)廷。宋(song)理(li)宗時(shi)為(wei)昭勛閣二十(shi)四功臣之一。明(ming)清時(shi)期更配(pei)(pei)享歷代(dai)帝王(wang)廟(miao)。今有(you)詞(ci)作《臨江仙》《南(nan)鄉(xiang)子》等傳世(shi)。
宋哲宗元祐(you)四年(nian)十(shi)(shi)二月二十(shi)(shi)三日(ri)(1090年(nian)1月26日(ri)),韓(han)世忠(zhong)出生于延安(今(jin)陜西綏德)的(de)(de)一個(ge)普通農民家庭。他(ta)家境(jing)貧寒,自(zi)(zi)少練武,“鷙勇絕人(ren)(ren)”,嗜酒且崇尚節(jie)義,不拘小節(jie)。曾(ceng)有(you)人(ren)(ren)說他(ta)將(jiang)來當(dang)位至三公,而當(dang)時(shi)的(de)(de)韓(han)世忠(zhong)認為這(zhe)人(ren)(ren)是(shi)在侮(wu)辱自(zi)(zi)己(ji),于是(shi)將(jiang)其痛毆(ou)一頓。
崇寧四年(1105年),尚(shang)未及冠(guan)的韓世忠以“敢勇”響應鄉州(zhou)招(zhao)募(mu),編(bian)入(ru)延安府的軍籍,抵御西夏。他在挽強(qiang)馳射(she)時表(biao)現突出,勇冠(guan)三(san)軍。
韓世忠隨(sui)軍駐守西北,入伍不(bu)久就參加了(le)戰斗,因作戰勇(yong)(yong)敢(gan)就由士卒升為小(xiao)隊長,只管(guan)十幾(ji)個人(ren)。官職雖小(xiao),但韓世忠仍能積極負責,他(ta)領導的那些士兵都比他(ta)年(nian)紀大(da),可是韓世忠作戰勇(yong)(yong)敢(gan),處事(shi)公(gong)道正派,說話正直在理,所以大(da)家(jia)都聽(ting)他(ta)的。
一(yi)(yi)次,宋(song)軍(jun)(jun)攻打銀(yin)州(zhou),久攻不下,韓(han)(han)(han)世(shi)忠奮(fen)力破城,殺死(si)守城敵將,將其(qi)首(shou)(shou)級扔出(chu)城外,宋(song)軍(jun)(jun)受(shou)到鼓舞,一(yi)(yi)擁(yong)而(er)上,攻下城池。西夏(xia)(xia)(xia)重兵屯駐蒿平嶺,韓(han)(han)(han)世(shi)忠領銳卒(zu)鏖戰(zhan)(zhan),將其(qi)擊退。不久,西夏(xia)(xia)(xia)再(zai)自別道(dao)來襲,韓(han)(han)(han)世(shi)忠布置敢死(si)軍(jun)(jun)殊死(si)搏斗,夏(xia)(xia)(xia)軍(jun)(jun)稍(shao)稍(shao)退卻(que)(que)。夏(xia)(xia)(xia)軍(jun)(jun)中有一(yi)(yi)位騎士作(zuo)戰(zhan)(zhan)勇猛,韓(han)(han)(han)世(shi)忠詢問(wen)俘虜的夏(xia)(xia)(xia)卒(zu),得知這(zhe)是(shi)西夏(xia)(xia)(xia)的監軍(jun)(jun)駙馬,于是(shi)躍馬沖陣,將其(qi)斬首(shou)(shou)。西夏(xia)(xia)(xia)兵大(da)亂,爭相奔逃(tao)。戰(zhan)(zhan)后,經略司將其(qi)功(gong)上報(bao)朝廷,請求破格提拔韓(han)(han)(han)世(shi)忠。可是(shi),當時主持邊事(shi)的童貫卻(que)(que)懷(huai)疑匯報(bao)的真實性,只同(tong)意給(gei)韓(han)(han)(han)世(shi)忠升一(yi)(yi)級,眾將士都深(shen)感不平。
政和七年(nian)(1117年(nian)),韓世忠(zhong)(zhong)跟隨(sui)(sui)鄜延路總(zong)管劉延慶(qing)出征(zheng)西(xi)(xi)夏在環慶(qing)路佛口谷修筑(zhu)的成德軍,趁夜登城,斬(zhan)首二級(ji),并“割護城氈以獻”。政和八年(nian)(1118年(nian)),又隨(sui)(sui)劉延慶(qing)至(zhi)天(tian)降(jiang)山筑(zhu)新城,擊退前(qian)來阻擾的夏軍,斬(zhan)首數級(ji)。隨(sui)(sui)后,涇原路主(zhu)將種師道統領陜(shan)西(xi)(xi)、河東七路之師進攻臧底河城(即偽(wei)洪夏軍),劉延慶(qing)帶領鄜延兵(bing)參(can)戰(zhan),韓世忠(zhong)(zhong)在此戰(zhan)中斬(zhan)獲三級(ji)。在此期間,韓世忠(zhong)(zhong)憑借戰(zhan)功,接連補(bu)官進義副(fu)尉、進武副(fu)尉。
主詞條:方(fang)臘起(qi)義
宣(xuan)和二年(1120年),睦州青溪漆園主方臘(la)發(fa)動起(qi)義,自(zi)號圣(sheng)公,接(jie)連(lian)攻(gong)陷幾十座(zuo)州縣,部眾(zhong)發(fa)展到近百(bai)萬,威(wei)震(zhen)東南。宋(song)徽(hui)宗(zong)調集(ji)四方兵力征(zheng)討,韓(han)(han)世(shi)(shi)(shi)忠(zhong)(zhong)于宣(xuan)和三(san)年(1121年)以偏將身(shen)份隨(sui)劉(liu)延慶出征(zheng)。抵達杭州后,他(ta)用伏兵計(ji)擊破數量眾(zhong)多的叛(pan)軍。先鋒將王淵(yuan)稱贊(zan)韓(han)(han)世(shi)(shi)(shi)忠(zhong)(zhong)為“萬人敵”,將隨(sui)身(shen)財物贈予(yu)他(ta),并定交(jiao)為友(《宋(song)史·王淵(yuan)傳》則稱王淵(yuan)勸(quan)韓(han)(han)世(shi)(shi)(shi)忠(zhong)(zhong)伏弩襲擊叛(pan)軍)。隨(sui)后,韓(han)(han)世(shi)(shi)(shi)忠(zhong)(zhong)窮追叛(pan)軍至睦州清溪峒,向(xiang)百(bai)姓(xing)詢得捷(jie)徑,渡險數里,直抵叛(pan)軍大營,斬殺(sha)數十人,生(sheng)擒(qin)方臘(la)。但(dan)其功(gong)勞被(bei)(bei)辛興(xing)宗(zong)奪去,待到右軍都(dou)統制楊惟忠(zhong)(zhong)回(hui)朝奏(zou)明此事后,韓(han)(han)世(shi)(shi)(shi)忠(zhong)(zhong)才被(bei)(bei)轉授承(cheng)節郎(lang)。
宣和(he)二年(nian)(nian)(1120年(nian)(nian)),宋(song)金達(da)成“海上(shang)(shang)之盟(meng)”,合擊攻滅遼朝。至宣和(he)四年(nian)(nian)(1122年(nian)(nian)),宋(song)遼戰于燕(yan)山南,宋(song)軍(jun)潰敗。韓(han)(han)世(shi)忠此時(shi)正(zheng)領(ling)(ling)五十(shi)余騎(qi)(qi)抵達(da)滹(hu)沱河上(shang)(shang),遭遇(yu)遼軍(jun)騎(qi)(qi)兵(bing)(bing)兩千(qian)人。韓(han)(han)世(shi)忠告訴士卒(zu):“慌亂就等于死(si)(si),不要亂動,一(yi)切聽我(wo)安(an)排。”他(ta)讓(rang)一(yi)個叫蘇格的小隊長率部分人搶占(zhan)高(gao)坡,列陣(zhen)(zhen)(zhen)其上(shang)(shang),觀(guan)而不動。又派人把自燕(yan)山潰逃的宋(song)軍(jun)組織起來,得眾數百(bai),讓(rang)他(ta)們列陣(zhen)(zhen)(zhen)擊鼓吶喊。然后,韓(han)(han)世(shi)忠率幾名敢死(si)(si)騎(qi)(qi)士,徑(jing)直(zhi)沖入遼軍(jun)陣(zhen)(zhen)(zhen)中(zhong),襲(xi)斬執旗(qi)的遼人,蘇格率占(zhan)據(ju)高(gao)地(di)的騎(qi)(qi)兵(bing)(bing)自上(shang)(shang)而下殺(sha)來,河邊的宋(song)軍(jun)士卒(zu)也擊鼓高(gao)喊,遼軍(jun)大(da)亂,向北撤離(li)。韓(han)(han)世(shi)忠領(ling)(ling)兵(bing)(bing)追擊,頗有斬獲(huo)。
徽宗末年(nian),山(shan)東(dong)、河(he)北盜賊蜂起。宣和七年(nian)(1125年(nian)),韓(han)世(shi)忠跟(gen)隨王(wang)(wang)淵討捕,在大名府(fu)殲滅水賊,湯村擊破(po)強盜,累立奇(qi)功(gong),轉(zhuan)授秉(bing)義郎(lang)。隨后(hou)以偏將身份隨捉殺制置使梁方平專討山(shan)東(dong),在尉氏敗楊天(tian)王(wang)(wang)、透手滑(hua)所(suo)部數(shu)千,韓(han)王(wang)(wang)店破(po)臨沂叛軍武胡所(suo)部數(shu)萬,參與擊敗沂州徐(xu)進(jin)、青社張(zhang)先、水鼓(gu)劉大郎(lang)、望(wang)仙高托(tuo)山(shan)、集路賈進(jin)、莒縣徐(xu)大郎(lang)、東(dong)海(hai)張(zhang)夔(kui)等(deng)部,“于是(shi)山(shan)東(dong)諸(zhu)盜悉(xi)平”。積功(gong)轉(zhuan)拜武節郎(lang)。
靖康(kang)元年(1126年)正(zheng)月(yue)(yue),韓(han)(han)世(shi)忠(zhong)跟隨(sui)梁方平(ping)(ping)守(shou)(shou)衛溶州(zhou)(今河(he)南浚縣)黃河(he)橋,以(yi)(yi)抗擊金(jin)軍(jun)(jun)(jun),梁方平(ping)(ping)潰逃,韓(han)(han)世(shi)忠(zhong)奮(fen)戰(zhan)突圍(wei)(wei)(wei),焚橋后退往開(kai)(kai)封。金(jin)軍(jun)(jun)(jun)圍(wei)(wei)(wei)攻開(kai)(kai)封時(shi)(shi),韓(han)(han)世(shi)忠(zhong)升(sheng)任(ren)統領(ling),參與(yu)守(shou)(shou)衛開(kai)(kai)封。二(er)月(yue)(yue),金(jin)軍(jun)(jun)(jun)撤(che)圍(wei)(wei)(wei)退兵(bing),韓(han)(han)世(shi)忠(zhong)任(ren)河(he)北總管王淵(yuan)部下的先(xian)鋒統制(zhi)。六月(yue)(yue),河(he)東、河(he)北宣撫使(shi)李綱出(chu)援太原,時(shi)(shi)韓(han)(han)世(shi)忠(zhong)戍大(da)名,奉(feng)李綱(一作宣撫副使(shi)李彌大(da))命(ming)(ming)討伐叛(pan)軍(jun)(jun)(jun),以(yi)(yi)功升(sheng)領(ling)單(dan)州(zhou)團練(lian)使(shi),屯駐滹沱河(he)。當(dang)時(shi)(shi)王淵(yuan)守(shou)(shou)趙(zhao)州(zhou)(今河(he)北趙(zhao)縣),韓(han)(han)世(shi)忠(zhong)前(qian)往協助(zhu)王淵(yuan),被(bei)(bei)金(jin)軍(jun)(jun)(jun)數萬逼入趙(zhao)州(zhou)城(cheng)(cheng)內。敵兵(bing)圍(wei)(wei)(wei)城(cheng)(cheng)數重,城(cheng)(cheng)中兵(bing)少糧乏,軍(jun)(jun)(jun)心不穩,有人(ren)(ren)主(zhu)張棄城(cheng)(cheng)而遁(dun),為韓(han)(han)世(shi)忠(zhong)所拒。當(dang)天(tian)(tian)夜里,天(tian)(tian)降大(da)雪,韓(han)(han)世(shi)忠(zhong)選精壯士卒三百人(ren)(ren),出(chu)城(cheng)(cheng)突襲金(jin)軍(jun)(jun)(jun)營帳,使(shi)金(jin)軍(jun)(jun)(jun)無心再戰(zhan),潰散退去。戰(zhan)后,他以(yi)(yi)功升(sheng)領(ling)防御使(shi)。韓(han)(han)世(shi)忠(zhong)率部回大(da)名后,被(bei)(bei)總管趙(zhao)野任(ren)命(ming)(ming)為前(qian)軍(jun)(jun)(jun)統制(zhi)。
韓(han)世忠在河北(bei)一帶(dai)堅持抗金斗爭數(shu)年,頗(po)有威名(ming)。
靖(jing)康二年(nian)(1127年(nian)),靖(jing)康之變發生,開(kai)封城陷,宋(song)徽(hui)宗(zong)(zong)、宋(song)欽宗(zong)(zong)被金軍(jun)俘虜。徽(hui)宗(zong)(zong)第九子、康王趙(zhao)(zhao)構到(dao)(dao)達(da)濟州(今山東(dong)巨野),隨行的大臣們勸趙(zhao)(zhao)構重(zhong)建宋(song)朝,韓世(shi)忠也率所部(bu)到(dao)(dao)達(da)濟州,加入擁戴(dai)趙(zhao)(zhao)構為帝的行列。四(si)月,韓世(shi)忠部(bu)將楊進擊(ji)(ji)退侵犯南(nan)京應天府(今河南(nan)商丘(qiu))的金軍(jun),韓世(shi)忠扈從趙(zhao)(zhao)構到(dao)(dao)達(da)南(nan)京。趙(zhao)(zhao)構順勢在南(nan)京登基,是(shi)為宋(song)高(gao)宗(zong)(zong)。高(gao)宗(zong)(zong)即(ji)位,授韓世(shi)忠為光(guang)州觀察使(shi)、帶御器械。韓世(shi)忠曾有(you)“移(yi)都長(chang)安,下兵收兩河”的請求(qiu),但未被采納。御營(ying)重(zhong)建時(shi),他被任命(ming)為左軍(jun)統制。隨后,韓世(shi)忠獨自(zi)受命(ming)收復魚臺,擊(ji)(ji)敗(bai)單州叛(pan)軍(jun),并協(xie)助劉光(guang)世(shi)擊(ji)(ji)敗(bai)黎驛(yi)的叛(pan)軍(jun)。“群(qun)盜”平息后,入朝“備宿衛”。
建炎二年(nian)(nian)(1128年(nian)(nian)),韓(han)(han)世忠升(sheng)為定(ding)國軍承宣使(shi),率部屬跟隨高宗南逃至揚(yang)州(zhou)。當時投降朝(chao)廷的(de)(de)張遇來到(dao)城(cheng)下(xia),仍不解甲胄,揚(yang)州(zhou)人心惶(huang)惶(huang)。韓(han)(han)世忠只身來到(dao)張遇的(de)(de)營帳,“曉以逆順(shun)”,安定(ding)其(qi)部眾。李民所部十萬來降,但在途中有叛變的(de)(de)行跡。韓(han)(han)世忠奉命宣諭(yu)旨意,斬(zhan)殺(sha)有反(fan)意的(de)(de)劉彥,驅(qu)逐李民,將其(qi)小校二十九人送交(jiao)上(shang)司王淵處(chu)死(si)。處(chu)理完此事后,韓(han)(han)世忠被授為“京西等路捉殺(sha)內(nei)外盜賊”。
金軍(jun)再攻(gong)河(he)南(nan),韓(han)世(shi)忠主(zhu)動進攻(gong),因(yin)他部(bu)宋軍(jun)策應不力,反(fan)遭失敗(bai),韓(han)世(shi)忠奮力作戰,才得以逃脫。不久后,韓(han)世(shi)忠被(bei)召回(hui),任鄜(fu)延(yan)路副總管(guan),加平寇左將(jiang)軍(jun),屯駐于淮陽,又(you)被(bei)金將(jiang)完顏宗翰率金軍(jun)主(zhu)力擊潰。
主詞條:苗劉之亂
建炎(yan)三年(nian)(1129年(nian)),高(gao)宗(zong)為(wei)躲(duo)避金軍攻勢,召集諸將商議逃亡(wang)路(lu)線,張俊、辛(xin)企(qi)宗(zong)請(qing)求移駕(jia)湖(hu)南。韓世(shi)忠(zhong)卻不同意,他認(ren)為(wei)淮(huai)浙一(yi)(yi)帶(dai)是富(fu)饒根本之(zhi)地,如今人心(xin)惶惶,一(yi)(yi)旦(dan)逃離,則難以確保在前(qian)往(wang)湖(hu)南的路(lu)上不會(hui)發(fa)生變故。而且高(gao)宗(zong)離開,也需(xu)要留兵(bing)守衛江淮(huai),十萬(wan)軍隊如分出一(yi)(yi)半守衛江淮(huai)上下(xia),剩余的五(wu)萬(wan)人,也難保無患。隨后,韓世(shi)忠(zhong)在陽城收得(de)潰卒數千人,聽聞高(gao)宗(zong)南逃至錢塘(tang)后,即從海道前(qian)往(wang)行在所(指錢塘(tang))。
三(san)(san)月,將官(guan)苗傅、劉正彥對朝廷不滿發動兵(bing)變,殺死(si)了(le)王淵和宦官(guan)康(kang)履,逼高(gao)宗(zong)讓位給三(san)(san)歲(sui)的(de)兒(er)子(zi)趙旉。呂(lv)頤浩約韓世忠、張浚等(deng)大將平息叛亂(luan),以解救高(gao)宗(zong)。
韓(han)世(shi)(shi)忠(zhong)身邊(bian)(bian)兵(bing)不(bu)多(duo),就(jiu)在鹽城一帶(dai)收集散卒,組(zu)織起幾(ji)十人(ren)的(de)(de)部隊,從海上來(lai)到(dao)常熟。約見(jian)張(zhang)浚等(deng)人(ren)進(jin)兵(bing)到(dao)秀(xiu)州,然后詐稱休兵(bing),不(bu)再(zai)前進(jin)。實(shi)際暗中作攻(gong)(gong)城的(de)(de)準備(bei)。苗(miao)傅(fu)、劉(liu)正彥知韓(han)世(shi)(shi)忠(zhong)來(lai)攻(gong)(gong),就(jiu)俘虜韓(han)世(shi)(shi)忠(zhong)的(de)(de)妻子梁(liang)紅(hong)玉作為人(ren)質。宰相朱勝非假(jia)意(yi)屈從苗(miao)、劉(liu),對他們說(shuo),與其逼(bi)韓(han)世(shi)(shi)忠(zhong)作戰,不(bu)若遣梁(liang)紅(hong)玉去(qu)勸降韓(han)世(shi)(shi)忠(zhong)。苗(miao)、劉(liu)果(guo)然讓使者(zhe)(zhe)跟隨梁(liang)紅(hong)玉去(qu)見(jian)韓(han)世(shi)(shi)忠(zhong)。梁(liang)氏回(hui)到(dao)丈夫身邊(bian)(bian),使者(zhe)(zhe)到(dao)來(lai)后,韓(han)世(shi)(shi)忠(zhong)燒了(le)詔書(shu),砍了(le)使者(zhe)(zhe),下令進(jin)攻(gong)(gong)杭(hang)州。韓(han)世(shi)(shi)忠(zhong)在杭(hang)州北關(guan)擊敗叛軍防守部隊,苗(miao)、劉(liu)驚懼,率(lv)二(er)千精兵(bing)逃跑。
韓(han)世(shi)(shi)忠(zhong)救出(chu)高(gao)(gao)宗(zong),高(gao)(gao)宗(zong)告訴他,宮中的(de)(de)中軍(jun)(jun)(jun)統(tong)制(zhi)(zhi)吳(wu)湛和苗(miao)(miao)(miao)、劉(liu)是一伙的(de)(de),此(ci)人不(bu)除,宮中不(bu)安。恰(qia)在(zai)此(ci)時(shi),吳(wu)湛率兵前往迎(ying)接韓(han)世(shi)(shi)忠(zhong),伸手與韓(han)世(shi)(shi)忠(zhong)相握,韓(han)世(shi)(shi)忠(zhong)力(li)大,順勢捏斷了吳(wu)湛的(de)(de)中指,喝令拿下,斬于市(shi)曹,又(you)擒獲叛(pan)軍(jun)(jun)(jun)謀主王(wang)世(shi)(shi)修等(deng)。韓(han)世(shi)(shi)忠(zhong)因功(gong)被(bei)任(ren)命為(wei)(wei)武(wu)勝(sheng)軍(jun)(jun)(jun)節度使、御營左軍(jun)(jun)(jun)都統(tong)制(zhi)(zhi)。隨后,他自(zi)請提兵追(zhui)捕(bu)出(chu)逃(tao)的(de)(de)苗(miao)(miao)(miao)、劉(liu)二(er)人,被(bei)授為(wei)(wei)江浙(zhe)制(zhi)(zhi)置使,成功(gong)抓獲劉(liu)正彥及苗(miao)(miao)(miao)傅之(zhi)弟苗(miao)(miao)(miao)翊;苗(miao)(miao)(miao)傅在(zai)逃(tao)亡途中被(bei)擒。苗(miao)(miao)(miao)劉(liu)之(zhi)亂(luan)至此(ci)平定(ding)。高(gao)(gao)宗(zong)親寫“忠(zhong)勇(yong)”二(er)字賜給韓(han)世(shi)(shi)忠(zhong),加授檢校少(shao)保,武(wu)勝(sheng)、昭慶軍(jun)(jun)(jun)節度使。此(ci)次平亂(luan),確立了韓(han)世(shi)(shi)忠(zhong)在(zai)南宋將(jiang)領中的(de)(de)名聲和地位。
主詞條:黃天(tian)蕩(dang)之戰
建炎三(san)年(1129年)十(shi)一(yi)月(yue),金軍元帥完(wan)顏宗(zong)弼率領號稱十(shi)萬的(de)大軍南侵(qin),自馬家渡(今安徽馬鞍山市東北)突破長江(jiang)天險。高宗(zong)聞訊(xun),向諸(zhu)將詢問對策,張俊(jun)、辛(xin)企宗(zong)勸其逃往長沙,韓世忠慷慨陳詞(ci):“國家已(yi)丟失河(he)北、河(he)東、山東諸(zhu)地(di),再(zai)把江(jiang)淮丟掉,還有何處可(ke)去?”高宗(zong)于(yu)是(shi)任命(ming)他(ta)為浙西制置使,防守鎮江(jiang)(今屬(shu)江(jiang)蘇)。
完顏宗弼分道進軍(jun)(jun)(jun),連敗(bai)宋軍(jun)(jun)(jun)諸(zhu)將,韓(han)(han)世(shi)忠為(wei)避其鋒,自鎮江(jiang)(jiang)引軍(jun)(jun)(jun)退守江(jiang)(jiang)陰(yin)軍(jun)(jun)(jun)(今江(jiang)(jiang)陰(yin))。金(jin)(jin)軍(jun)(jun)(jun)隨(sui)后連破建康(今江(jiang)(jiang)蘇南京)、臨(lin)安等地,高宗逃(tao)往浙東(dong)。而金(jin)(jin)軍(jun)(jun)(jun)在江(jiang)(jiang)南搶掠一陣之(zhi)后陸續退去。鎮江(jiang)(jiang)其時已處敵(di)后,韓(han)(han)世(shi)忠領(ling)命(ming)僅率急趕(gan)鎮江(jiang)(jiang)。韓(han)(han)世(shi)忠聽到(dao)金(jin)(jin)軍(jun)(jun)(jun)撤(che)退的消息,分所部八千人為(wei)三路,駐(zhu)于松江(jiang)(jiang)、江(jiang)(jiang)灣(wan)、海口一帶(dai),準備乘金(jin)(jin)軍(jun)(jun)(jun)撤(che)回時伏兵邀擊。
三月,金(jin)軍退(tui)至鎮江(jiang),韓(han)世(shi)忠(zhong)已(yi)屯兵(bing)焦山寺(si),并伏兵(bing)金(jin)山龍(long)王廟,幾(ji)乎擒獲(huo)完(wan)顏宗弼(bi)。完(wan)顏宗弼(bi)向韓(han)世(shi)忠(zhong)下(xia)了戰(zhan)(zhan)書(shu),約期會(hui)戰(zhan)(zhan)。韓(han)世(shi)忠(zhong)與(yu)敵約定日期,在江(jiang)中會(hui)戰(zhan)(zhan)。金(jin)軍因不習水戰(zhan)(zhan),韓(han)世(shi)忠(zhong)就(jiu)利用敵人這一弱點,封鎖(suo)長江(jiang),幾(ji)次交戰(zhan)(zhan)大(da)敗(bai)金(jin)軍,還活捉(zhuo)了完(wan)顏宗弼(bi)的女婿龍(long)虎大(da)王。完(wan)顏宗弼(bi)不敢再戰(zhan)(zhan),率金(jin)軍十萬(此(ci)處《金(jin)史》記為四千,十萬之辭或有(you)夸大(da))退(tui)入黃天(tian)蕩,企(qi)圖(tu)從此(ci)處渡江(jiang)北逃。
黃(huang)天蕩是(shi)江中的(de)一(yi)(yi)條(tiao)(tiao)斷(duan)港,早已廢置不(bu)用(yong),只(zhi)有進去(qu)的(de)路(lu),沒有出去(qu)的(de)路(lu)。韓世(shi)(shi)忠見(jian)金(jin)(jin)軍(jun)(jun)誤入岐途(tu),就抓(zhua)住這一(yi)(yi)難得的(de)機會,待(dai)金(jin)(jin)軍(jun)(jun)進去(qu)之(zhi)后,立即(ji)率(lv)兵封鎖住出口。完(wan)顏宗(zong)(zong)弼率(lv)金(jin)(jin)軍(jun)(jun)被困(kun)于黃(huang)天蕩內,進退無(wu)門,只(zhi)得派(pai)(pai)使者與韓世(shi)(shi)忠講和,愿意把(ba)搶掠的(de)財物全部送還,向韓世(shi)(shi)忠獻寶馬,以此(ci)(ci)為(wei)條(tiao)(tiao)件(jian),換條(tiao)(tiao)退路(lu),韓世(shi)(shi)忠一(yi)(yi)概不(bu)答應。完(wan)顏宗(zong)(zong)弼只(zhi)好重金(jin)(jin)懸賞(shang)求計,從一(yi)(yi)個漢奸那(nei)里買(mai)來了良(liang)策。黃(huang)天蕩內有一(yi)(yi)條(tiao)(tiao)老鸛(guan)河,直通建(jian)康(kang)秦淮河,因年久不(bu)用(yong)而淤塞,派(pai)(pai)人挖(wa)通即(ji)可從水路(lu)逃(tao)出。完(wan)顏宗(zong)(zong)弼派(pai)(pai)人,一(yi)(yi)夜之(zhi)間(jian)挖(wa)通此(ci)(ci)河,企(qi)圖(tu)從水道入建(jian)康(kang)。途(tu)經牛頭山,剛收復建(jian)康(kang)的(de)岳飛在此(ci)(ci)處駐(zhu)有軍(jun)(jun)隊,見(jian)敵人從這里出來,立即(ji)調集大軍(jun)(jun)猛(meng)擊,完(wan)顏宗(zong)(zong)弼只(zhi)好退回黃(huang)天蕩。
韓世(shi)忠準備置敵于死地,他派(pai)人打制(zhi)鐵(tie)索和鐵(tie)鉤(gou),一(yi)遇敵船(chuan)(chuan)定要消(xiao)滅。眼看(kan)敵人無計(ji)可(ke)(ke)施,只有等死,此(ci)時又一(yi)個漢奸向(xiang)金軍(jun)(jun)獻(xian)策,教他們乘(cheng)宋軍(jun)(jun)揚帆行船(chuan)(chuan)之時,集中火(huo)箭射船(chuan)(chuan)帆,燒毀宋軍(jun)(jun)戰船(chuan)(chuan),這樣便可(ke)(ke)逃(tao)出黃天(tian)蕩。完顏宗弼(bi)大喜,依計(ji)而行,果然有效,宋軍(jun)(jun)船(chuan)(chuan)只被燒毀許(xu)多,將軍(jun)(jun)孫世(shi)詢、嚴允戰死,金軍(jun)(jun)乘(cheng)機沖出黃天(tian)蕩,向(xiang)北逃(tao)過長江(jiang),撤回黃河以北地區。
黃天(tian)蕩(dang)之戰,韓世(shi)(shi)忠(zhong)以八千軍(jun)隊圍困號稱十萬的(de)金(jin)(jin)軍(jun)長達四十八天(tian),其事跡傳遍江淮,激起了(le)江淮人民的(de)抗金(jin)(jin)情緒。高(gao)宗六次賜札褒(bao)獎韓世(shi)(shi)忠(zhong),在戰后(hou)更進(jin)拜(bai)他為檢校少保、神武左軍(jun)都統制兼武成、感德二鎮節(jie)度(du)使。
至紹興三年(nian)(1133年(nian))時,諫臣常同(tong)認為(wei):“今國家所仗,惟(wei)劉光世、韓世忠(zhong)、張俊三將之兵耳。”韓世忠(zhong)成(cheng)為(wei)了南(nan)宋政權倚仗的(de)軍事將領之一(yi)。
主詞(ci)條:大儀鎮之(zhi)戰
紹(shao)興四年(1134年),韓世忠(zhong)任建康、鎮江(jiang)、淮(huai)東宣撫使,駐扎(zha)鎮江(jiang)。此時,岳(yue)飛收(shou)復襄陽(今(jin)(jin)湖北(bei)襄樊(fan))等六(liu)郡后,偽(wei)齊皇帝劉豫(yu)派(pai)人向金國乞(qi)援(yuan),金太宗完顏晟(sheng)命完顏宗弼(bi)率軍(jun)五萬,與(yu)偽(wei)齊軍(jun)聯合,自淮(huai)陽(今(jin)(jin)江(jiang)蘇邳縣西南)等地,兵(bing)(bing)分兩(liang)路(lu),南下攻(gong)宋。金軍(jun)企圖先以騎兵(bing)(bing)下滁州(zhou)(今(jin)(jin)屬安(an)徽),步兵(bing)(bing)克承州(zhou)(今(jin)(jin)江(jiang)蘇高郵),爾(er)后渡(du)江(jiang)會(hui)攻(gong)臨安(an)(今(jin)(jin)浙(zhe)江(jiang)杭州(zhou))。
九月二十六日,金軍(jun)(jun)(jun)攻楚州(zhou)(zhou)(zhou)(今江蘇(su)淮安),韓(han)(han)世忠(zhong)軍(jun)(jun)(jun)自承州(zhou)(zhou)(zhou)退(tui)守鎮(zhen)(zhen)江(今屬(shu)江蘇(su))。趙構急遣工部侍郎魏良臣等(deng)赴金軍(jun)(jun)(jun)乞(qi)和,并(bing)命(ming)(ming)韓(han)(han)世忠(zhong)自鎮(zhen)(zhen)江北(bei)上(shang)揚(yang)州(zhou)(zhou)(zhou),以阻金軍(jun)(jun)(jun)渡(du)江。十月初四,韓(han)(han)世忠(zhong)率(lv)(lv)兵(bing)(bing)進駐揚(yang)州(zhou)(zhou)(zhou)后,即(ji)(ji)命(ming)(ming)部將(jiang)解元守承州(zhou)(zhou)(zhou),邀擊金軍(jun)(jun)(jun)步兵(bing)(bing);自率(lv)(lv)騎(qi)兵(bing)(bing)至大(da)儀鎮(zhen)(zhen)(今江蘇(su)揚(yang)州(zhou)(zhou)(zhou)西北(bei))抵御金騎(qi)兵(bing)(bing)。十二日,魏良臣路一行(xing)過揚(yang)州(zhou)(zhou)(zhou),韓(han)(han)世忠(zhong)故意出示避敵(di)守江的指令,佯(yang)作(zuo)回師(shi)鎮(zhen)(zhen)江姿態。待(dai)魏良臣走(zou)后,韓(han)(han)世忠(zhong)立即(ji)(ji)率(lv)(lv)精騎(qi)馳(chi)往(wang)大(da)儀鎮(zhen)(zhen),在一片(pian)沼澤地域將(jiang)兵(bing)(bing)馬(ma)分為五陣,設伏(fu)二十余處,準備迎擊金軍(jun)(jun)(jun)。翌日,金將(jiang)萬夫長(chang)聶兒孛堇(jin)從魏良臣口中得知韓(han)(han)世忠(zhong)退(tui)守鎮(zhen)(zhen)江,遂命(ming)(ming)部將(jiang)撻孛也等(deng)數百騎(qi)直趨揚(yang)州(zhou)(zhou)(zhou)附近江口,進至大(da)儀鎮(zhen)(zhen)東。韓(han)(han)世忠(zhong)親率(lv)(lv)輕(qing)騎(qi)挑戰誘敵(di),將(jiang)金軍(jun)(jun)(jun)誘入(ru)伏(fu)擊區,宋軍(jun)(jun)(jun)伏(fu)兵(bing)(bing)四起,金軍(jun)(jun)(jun)猝不(bu)及(ji)防,無(wu)法施展弓(gong)刀。他命(ming)(ming)精騎(qi)包(bao)抄合擊,并(bing)命(ming)(ming)背嵬(wei)軍(jun)(jun)(jun)各持長(chang)斧(fu),上(shang)劈人(ren)胸,下(xia)砍馬(ma)足,金軍(jun)(jun)(jun)陷(xian)于(yu)泥淖之中,傷亡(wang)慘重(zhong),金將(jiang)撻孛也等(deng)二百余人(ren)被俘,其余大(da)部被殲(jian)。
捷(jie)報傳到臨安(an),群臣入賀,執政沈與求(qiu)認(ren)為(wei)“自建(jian)炎以(yi)來,將士未(wei)嘗與金人(ren)(ren)迎敵一(yi)(yi)戰,今世忠(zhong)連捷(jie)以(yi)挫其鋒,厥功不細”,高(gao)宗亦大加(jia)贊賞,命令對韓世忠(zhong)及(ji)其部將論功行賞。大儀(yi)鎮之(zhi)捷(jie),是南(nan)宋所謂“十三(san)處戰功”之(zhi)一(yi)(yi),當時有人(ren)(ren)認(ren)為(wei)這是南(nan)宋中興武功第(di)一(yi)(yi)。
戰后,分駐于泗(si)州、竹塾鎮的完顏昌、完顏宗(zong)(zong)弼遭韓世忠困扼,不得已(yi)而向其請戰,韓世忠同意,派兩位伶人分送橘、茶報聘。適逢天降(jiang)雨雪,金軍糧道斷(duan)絕,士(shi)氣(qi)低落,且金太宗(zong)(zong)病重、金國內部將有變動(dong),金齊(qi)軍隊相(xiang)繼撤退。
大儀之役(yi)雖為“小勝”,且金軍隨后的北還,也主要(yao)是因(yin)(yin)為金國內部的原因(yin)(yin)。但在戰術運用(yong)上(shang)(shang),大儀鎮之戰“因(yin)(yin)和平(ping)使(shi)者(zhe)以(yi)誤(wu)敵(di),然后用(yong)伏(fu)兵戰法擊破(po)之”,“此則在戰術思想上(shang)(shang)極為重要(yao)”。
紹興(xing)五年(1135年),韓世(shi)忠(zhong)進官(guan)少保。次(ci)年,加授武寧、安化二鎮節度使及京東、淮(huai)東路宣撫處置(zhi)使,于楚州開(kai)置(zhi)官(guan)署。
韓(han)世(shi)忠“披草(cao)萊,立軍府”,與士(shi)卒同(tong)甘共苦;夫人(ren)梁紅玉也親自“織薄為屋”。將士(shi)如果有怯戰的,韓(han)世(shi)忠便贈以巾幗服(fu)飾,并做(zuo)大宴時(shi)讓(rang)他畫(hua)上婦人(ren)的妝容,以使其(qi)羞愧,進而激勵(li)軍心。此(ci)后他又招撫流散之徒,發展(zhan)商業,使楚(chu)州成為一(yi)座重鎮(zhen)。偽齊(qi)屢次派兵入侵(qin),均被韓(han)世(shi)忠擊敗。
當時右相張(zhang)浚北上督師,要(yao)求(qiu)諸將發起對(dui)金(jin)、齊(qi)的攻(gong)勢(shi),韓(han)世(shi)忠(zhong)奉命自(zi)承州(zhou)、楚州(zhou)謀取淮(huai)陽。而偽(wei)齊(qi)劉豫正聚眾于(yu)淮(huai)陽,韓(han)世(shi)忠(zhong)即刻引軍(jun)(jun)渡過(guo)淮(huai)河(he),沿符離北上,直抵淮(huai)陽城下(xia)。戰斗(dou)中(zhong),他(ta)(ta)遭到敵軍(jun)(jun)包(bao)圍(wei)(wei),奮戈(ge)一躍,成(cheng)功突圍(wei)(wei),毫(hao)發無(wu)損;部(bu)將呼延(yan)通單挑金(jin)將牙合孛堇,將其生擒,宋軍(jun)(jun)趁勢(shi)掩(yan)擊(ji)(ji),將金(jin)軍(jun)(jun)擊(ji)(ji)退。隨(sui)后(hou),韓(han)世(shi)忠(zhong)率軍(jun)(jun)包(bao)圍(wei)(wei)淮(huai)陽,六日不(bu)克(ke),完(wan)顏宗弼及(ji)偽(wei)齊(qi)劉猊率軍(jun)(jun)前(qian)來(lai)救援(yuan)。韓(han)世(shi)忠(zhong)勢(shi)單力薄,又求(qiu)援(yuan)于(yu)張(zhang)俊不(bu)得(de),于(yu)是結陣對(dui)敵,派人(ren)告訴他(ta)(ta)們:“身著錦衣、腳踏驄(cong)馬立于(yu)陣前(qian)的,正是韓(han)相公。”部(bu)下(xia)擔(dan)憂(you)他(ta)(ta)的安危,韓(han)世(shi)忠(zhong)說(shuo):“不(bu)這樣做,無(wu)法(fa)制服敵人(ren)。”金(jin)齊(qi)聯軍(jun)(jun)果(guo)然中(zhong)計前(qian)來(lai),韓(han)世(shi)忠(zhong)派兵挑戰,擊(ji)(ji)殺其“導戰二人(ren)”,再退金(jin)軍(jun)(jun)。之后(hou)奉詔(zhao)班師,回軍(jun)(jun)楚州(zhou),并帶回了上萬(wan)自(zi)愿(yuan)跟隨(sui)歸(gui)國的淮(huai)陽百姓。
同年三(san)月,韓世忠因功被(bei)授為京東、淮東宣撫處置(zhi)使(shi)兼節(jie)制鎮江(jiang)府(fu),仍在楚(chu)州置(zhi)司。四月,賜(si)號揚(yang)武翊(yi)運功臣,并加(jia)橫海、武寧、安化三(san)鎮節(jie)度使(shi)。九月,高(gao)宗進駐(zhu)平(ping)江(jiang)府(fu),韓世忠前往(wang)朝(chao)見。
在(zai)南宋政(zheng)權內(nei)部始終存在(zai)著主(zhu)(zhu)戰與(yu)主(zhu)(zhu)和(he)之間的(de)斗爭。以岳飛、韓(han)世忠等(deng)武(wu)將(jiang)為代表的(de)主(zhu)(zhu)戰派,拒絕(jue)妥協,反(fan)對與(yu)金議和(he);而以秦(qin)檜等(deng)文臣為首的(de)士族勢力(li),反(fan)對抗(kang)戰,主(zhu)(zhu)張妥協,企圖偏安一隅。
紹興九年(1139年),高(gao)宗授韓(han)世(shi)忠為少師。
韓世忠(zhong)不懼(ju)金(jin)軍(jun),聞警(jing)則動,見(jian)敵則戰。紹興十年(1140年),金(jin)國撕毀盟約,大肆(si)南侵(qin),進(jin)攻剛(gang)被(bei)宋(song)軍(jun)接管的三京(東京開封府(fu)、南京應天府(fu)、西京河南府(fu))。八月,韓世忠(zhong)率軍(jun)包(bao)圍了被(bei)金(jin)軍(jun)占領的淮陽(yang),在泇(jia)口鎮擊敗了來(lai)援的金(jin)軍(jun)。他(ta)又派部(bu)將解元(yuan)、劉寶分別(bie)在潭城、千秋(qiu)湖(hu)獲勝。戰后(hou),韓世忠(zhong)因(yin)功被(bei)拜為太保(bao),兼(jian)河南、河北諸路討使,封爵英國公。
正當韓(han)世(shi)忠(zhong)(zhong)(zhong)擴大(da)隊(dui)伍、規(gui)劃進取之(zhi)時,形勢(shi)急轉(zhuan)直下,主和派勢(shi)力(li)獲得了高宗(zong)的(de)(de)(de)支持,因(yin)為(wei)(wei)岳飛率領的(de)(de)(de)抗(kang)金(jin)(jin)大(da)軍(jun)已在中原(yuan)一帶大(da)得其勢(shi)。高宗(zong)所擔心(xin)的(de)(de)(de)是一旦打敗金(jin)(jin)軍(jun),迎回他的(de)(de)(de)兄長(宋(song)欽宗(zong)),將威脅到自己的(de)(de)(de)地位。所以(yi),在他的(de)(de)(de)支持下,秦檜收了韓(han)世(shi)忠(zhong)(zhong)(zhong)、岳飛、張俊三位抗(kang)金(jin)(jin)大(da)將的(de)(de)(de)兵(bing)權(quan)(quan)。因(yin)韓(han)世(shi)忠(zhong)(zhong)(zhong)對趙構有(you)救駕之(zhi)恩(en),于是在紹興(xing)十(shi)(shi)一年(1141年)四月被擢升為(wei)(wei)樞密使。明(ming)為(wei)(wei)升官,實為(wei)(wei)剝(bo)奪兵(bing)權(quan)(quan)之(zhi)舉。此(ci)后,韓(han)世(shi)忠(zhong)(zhong)(zhong)獻上積蓄(xu)的(de)(de)(de)軍(jun)儲(chu)錢一百萬(wan)貫(guan)、米九十(shi)(shi)萬(wan)石及酒庫十(shi)(shi)五(wu)座,以(yi)求自保。
韓(han)世忠反對議和,又曾抗疏直(zhi)言秦檜誤(wu)國,反遭秦檜黨羽的(de)攻擊。他(ta)眼(yan)見岳飛父子(zi)被(bei)處(chu)死,大好的(de)抗金形勢(shi)白白喪失,自己又無能為力,于是連疏請(qing)求(qiu)辭去樞密使之職(zhi),并奏請(qing)告老(lao),得以于紹(shao)興十一(yi)年(1141年)十月以太傅、醴泉觀使、奉朝請(qing)、福國公的(de)官爵致仕(shi),仍兼(jian)橫海、武寧(ning)、安化三鎮(zhen)節度(du)使。
紹(shao)興十二年(1142年)十月(yue),因高(gao)宗(zong)生母韋太后南歸(gui),韓世忠(zhong)被改封為(wei)潭國公。次年(1143)二月(yue),進封咸安郡王。紹(shao)興十七年(1147年)三月(yue),改領鎮(zhen)(zhen)南、武(wu)安、寧(ning)國三鎮(zhen)(zhen)節度使。
韓世(shi)忠晚年喜好釋(shi)、老,自號清涼居(ju)士(shi)。自致仕以后,閉(bi)門謝客,口不言兵,時(shi)常騎驢攜酒(jiu),帶一(yi)兩名(ming)仆(pu)人(ren)(ren),縱情游覽西湖,即使是(shi)昔日的部下,也很(hen)難見他一(yi)面。高宗(zong)多次召韓世(shi)忠及其家人(ren)(ren)進宮飲(yin)宴,“眷禮深篤”,屢賜其名(ming)馬、寶劍等。
紹興二十(shi)一(yi)年(nian)(1151年(nian))秋,韓世(shi)(shi)忠(zhong)病(bing)重,上表(biao)辭(ci)官。八月(yue)四日(ri)(9月(yue)15日(ri)),被(bei)策拜(bai)為(wei)太(tai)師。同日(ri),韓世(shi)(shi)忠(zhong)病(bing)故于臨安,享年(nian)六十(shi)三歲。獲贈太(tai)師、通(tong)義郡王。
乾道(dao)二年(nian)(1166年(nian))八月,宋廷詔稱“諸(zhu)軍將(jiang)士,與金人(ren)(ren)戰御立(li)功(gong)之人(ren)(ren),其(qi)功(gong)效顯著者,無以示(shi)別(bie)。將(jiang)顯著戰功(gong)十三(san)處(chu),立(li)定(ding)格目”,即所謂(wei)“中興十三(san)處(chu)戰功(gong)”,韓世(shi)忠的(de)(de)(de)大(da)儀鎮(zhen)之戰名列(lie)其(qi)中,并被之后的(de)(de)(de)《中興戰功(gong)錄》收錄。而在章穎所撰的(de)(de)(de)《南渡十將(jiang)傳》中,韓世(shi)忠亦(yi)名列(lie)其(qi)中。
乾(qian)道四年(nian)(1168年(nian)),宋孝宗(zong)追封韓世忠為蘄王(wang)(wang),至此(ci)位列南宋異姓七王(wang)(wang)之一(yi)。
淳熙三年(1176年)二月,經(jing)韓(han)世(shi)忠(zhong)(zhong)舊部張(zhang)青(qing)請求(qiu),孝宗追賜韓(han)世(shi)忠(zhong)(zhong)謚號為“忠(zhong)(zhong)武”。
韓世忠(zhong)晚年(nian)忽能(neng)作詩,今(jin)存世者有四(si)首(shou):《臨江(jiang)仙》《南鄉子》《題(ti)云居壁》《奉(feng)詔討范汝為過(guo)寧(ning)德西陂訪(fang)阮大成》。
韓世忠治軍(jun)嚴(yan)整,所部(bu)號(hao)稱“韓家(jia)軍(jun)”,與“岳家(jia)軍(jun)”齊名,在抗(kang)擊西夏和金國的戰(zhan)爭中為南宋立下了汗馬功勞:
建炎四年(nian)(1130年(nian))初,韓世忠率水師八(ba)千,乘海艦從海口(今上(shang)海)進(jin)趨鎮江,于黃天蕩之(zhi)戰(zhan)截(jie)擊南侵的金(jin)將完顏宗弼(bi)所部十萬(wan)人之(zhi)歸(gui)路(lu),相持(chi)四十八(ba)日,使金(jin)軍不得(de)渡江;
紹(shao)興四年(nian)(1134年(nian)),在(zai)大儀鎮(zhen)(今江蘇揚州(zhou)西北)伏兵(bing)擊破金軍前(qian)鋒,俘金將撻孛也等(deng)二百余人,大挫(cuo)其銳(rui)氣(qi)。
苗劉兵變(bian)時(shi),韓世忠聯絡(luo)重臣呂頤浩(hao)、張浚,與張俊、劉光世等(deng)起兵勤(qin)王(wang),使(shi)宋高宗趙構得以復辟。
在平定各地叛亂(luan)的(de)戰斗中,韓世忠作出了(le)重大的(de)貢獻。除參與平定方臘之亂(luan)外(wai),還為宋(song)廷平定了(le)建安(an)范汝為、廣西曹成(cheng)等地的(de)流民叛亂(luan),戰功卓著。
韓世忠(zhong)對兵器設(she)計獨具匠心,曾改進(jin)克敵弓(gong)、連鎖甲(jia)等(deng)武器。
韓世忠根據自(zi)己的作戰(zhan)經驗,提出了騎馬跳(tiao)澗(jian)、洞靶射箭等(deng)作戰(zhan)方法。
韓世(shi)(shi)忠(zhong)是《說岳全傳》中人(ren)物,其(qi)主(zhu)要(yao)事跡有(you)黃天蕩(dang)大戰等(deng),經(jing)過(guo)與正史略(lve)同。在古(gu)代(dai)小說中韓世(shi)(shi)忠(zhong)基本以正面的(de)抗金(jin)英雄(xiong)形象為主(zhu),但也有(you)宋(song)人(ren)小說《碾(nian)玉觀音》中有(you)其(qi)作為咸安郡(jun)王形象拆散崔寧和秀(xiu)秀(xiu)姻緣,并把秀(xiu)秀(xiu)杖斃的(de)負面故(gu)事,后此話本為馮夢龍改為《崔待詔生死(si)冤(yuan)家》,收入(ru)《警世(shi)(shi)通言(yan)》中。
明(ming)清時期,涉及韓世忠有(you)(you)有(you)(you)明(ming)代(dai)張四維所著《雙烈(lie)記》、明(ming)代(dai)陳(chen)與郊所著《麒麟罽(ji)》、清代(dai)楊潮觀所著《翠微亭卸甲閑游》等(deng)戲(xi)曲,近世京劇則有(you)(you)《戰(zhan)金山》等(deng)戲(xi)曲。
年份 類型 劇名 飾演(yan)者(zhe)
1961 戲曲(qu) 《梁紅玉血(xue)戰(zhan)黃(huang)天蕩》 李鳳聲
1963 《梁紅玉》 馬榮祥
1992 電視(shi)劇(ju) 《滿(man)江(jiang)(jiang)紅(hong)》 王振江(jiang)(jiang)
1994 《八千里(li)路云和月》 龍(long)隆
1994 《岳飛(fei)傳》 潘志(zhi)文
1996 《梁紅玉》 王(wang)繪春(chun)
2013 《精忠(zhong)岳飛》 邵(shao)兵
宋高宗趙構:①雖古(gu)名將何以加。②世忠(zhong)忠(zhong)勇(yong),朕(zhen)知其必能成功。③忠(zhong)貫日月,靡渝金石之堅。功若丘山,具(ju)煥旂常之紀(ji)。
南(nan)宋初年(nian)名相張(zhang)浚于諸將(jiang)中(zhong)“尤(you)稱韓世忠(zhong)(zhong)之忠(zhong)(zhong)勇,岳(yue)飛之沉鷙,可倚(yi)以大(da)事(shi)”。
偽(wei)齊(qi)謀主羅誘認(ren)為:是三(san)子(zi)(韓世(shi)忠等)者,曾無毫發功,僥冒主知(zhi),起身行伍。致(zhi)位兩府之(zhi)(zhi)列,挾(xie)不賞之(zhi)(zhi)疑,懷世(shi)故弓(gong)之(zhi)(zhi)忌。金珠、子(zi)女(nv)、玩嗜滿(man)前,驕奢淫匯(hui),報會以奪(duo)其志。而又(you)各(ge)以權勢相尚,互誘軍士結怨連隙,欲其師克不基(ji),難哉!
左(zuo)司諫陳公輔稱:若韓(han)世忠屯淮東,賊不敢犯;岳(yue)飛進破(po)商(shang)、虢,擾賊腹脅。二人(ren)雖無淮西(xi)之功(gong),宜特優寵,使有功(gong)見(jian)知(zhi),則終能為(wei)陛下建中興(xing)之業(ye)。
宰臣(chen)秦檜(gui)曾認為:臣(chen)嘗語(韓)世(shi)忠、(張)俊(jun),陛下倚此二大將(jiang),譬如兩虎,固當(dang)各守藩籬,使寇不敢(gan)近。
宋孝宗時,禮部尚書(shu)宇文價等(deng)稱贊韓世(shi)忠道:身更(geng)百(bai)戰,義勇橫秋。建炎(yan)勤王,投袂(mei)央奮發,連營淮楚,虎視無(wu)前,名聞(wen)羌夷。
名(ming)臣楊(yang)萬里(li)稱(cheng):異(yi)時名(ming)相如(ru)趙鼎、張浚,名(ming)將(jiang)如(ru)岳(yue)飛(fei)、韓世忠(zhong),此金人所憚也。
宋孝宗趙昚:①韓(han)世(shi)忠(zhong)感會風云,功冠諸將(jiang),可(ke)特賜(si)謚忠(zhong)武。②惟(wei)乃父世(shi)忠(zhong),自建炎(yan)中興,實資佐命。式定(ding)王(wang)國,時惟(wei)元勛,予其可(ke)忘?
韓世(shi)忠(zhong)之子韓彥古稱:臣之先臣世(shi)忠(zhong),發身戎行,逮事徽宗、欽宗,皆著顯效(xiao)。暨委質太上(shang)皇帝(di),自大(da)元(yuan)帥(shuai)霸府(fu),洪(hong)濟(ji)于中興,始終實備大(da)任(ren)。仰憑宗社(she)威靈與(yu)太上(shang)皇帝(di)廟謨神算,摧勍敵如拉朽,芟劇盜如刈(yi)菅。大(da)戰數十,小戰數百,豐功盛烈(lie),光照古今。
孝宗(zong)朝(chao)宰相趙(zhao)雄(xiong)為(wei)韓世忠撰《神道(dao)碑》時稱頌道(dao):王起西陲(chui)布衣,仗劍從戎。不十數年,功(gong)名(ming)與日月爭(zheng)光(guang),何其盛耶!
同為(wei)孝宗朝宰相的(de)蔣芾(fei)認為(wei):韓世忠封王,趙鼎賜謚,一(yi)將一(yi)相,皆合公(gong)議。
詩(shi)人(ren)陸游則稱:堂堂韓(han)岳兩驍(xiao)將,駕馭可使(shi)復中原。
元(yuan)人脫(tuo)脫(tuo)等主(zhu)編(bian)《元(yuan)史》稱:古人有言:“天下(xia)安,注(zhu)意相;天下(xia)危(wei),注(zhu)意將(jiang)(jiang)。”宋靖康、建炎之(zhi)際(ji),天下(xia)安危(wei)之(zhi)機也(ye),勇略忠(zhong)義如韓世(shi)忠(zhong)而為將(jiang)(jiang),是天以資宋之(zhi)興復也(ye)。方兀術渡(du)江,惟(wei)世(shi)忠(zhong)與之(zhi)對陣,以閑暇(xia)示之(zhi)。及(ji)劉豫廢,中原人心動搖,世(shi)忠(zhong)請乘時進兵,此機何可失也(ye)?高(gao)宗惟(wei)奸檜之(zhi)言是聽,使(shi)世(shi)忠(zhong)不(bu)(bu)得盡展其才,和議(yi)成而宋事(shi)去矣。暮年(nian)退居(ju)行都,口不(bu)(bu)言兵,部曲舊將(jiang)(jiang),不(bu)(bu)與相見,蓋(gai)懲岳飛之(zhi)事(shi)也(ye)。昔漢(han)文帝思頗、牧于前代,宋有世(shi)忠(zhong)而不(bu)(bu)善(shan)用(yong),惜哉(zai)!
明人李廷機《五字鑒(jian)》評價(jia):宗澤韓世忠,盡心以死命。
明(ming)人謝(xie)肇(zhao)淛總結(jie)宋(song)朝“人物”,認為(wei)“若(ruo)王沂公、李文正(zheng)、司馬溫公之(zhi)(zhi)相業,寇萊公、趙忠(zhong)定之(zhi)(zhi)應變,韓魏公之(zhi)(zhi)德(de)量,李綱、宗澤之(zhi)(zhi)撥(bo)亂,狄青、曹瑋(wei)、岳飛、韓世忠(zhong)之(zhi)(zhi)將略,程明(ming)道、朱(zhu)晦庵(an)之(zhi)(zhi)真儒(ru),歐陽永(yong)叔、蘇子瞻之(zhi)(zhi)文章(zhang),洪(hong)忠(zhong)宣、文信國之(zhi)(zhi)忠(zhong)義,皆灼無可議,而且有用于(yu)時(shi)者(zhe)”。
明(ming)人王世貞(zhen)稱贊道:韓蘄王一(yi)健鬪將(jiang)也(ye),而忠志材(cai)氣(qi)有古(gu)大(da)臣風,晚節優游物外以(yi)智(zhi)藏(zang)身,則庶幾留文成(張良)。
清人(ren)朱軾在《史傳(chuan)三編》中(zhong)評價:中(zhong)興諸將(jiang),首推岳(yue)、韓(han),非(fei)獨用(yong)兵之能(neng),乃其(qi)(qi)忠(zhong)誠義勇遠過于人(ren)。世(shi)忠(zhong)章數十(shi)上,與秦(qin)檜爭(zheng)和議(yi)之非(fei),不以禍福(fu)介意。其(qi)(qi)在行(xing)間(jian),挺身決斗,百戰不怠(dai),老而(er)益(yi)奮(fen),非(fei)夫(fu)忠(zhong)義激于其(qi)(qi)心(xin)者,其(qi)(qi)孰(shu)能(neng)之?飛多(duo)方面之功,而(er)世(shi)忠(zhong)扃鑰北(bei)戶,與金(jin)人(ren)進退。如邀烏珠于金(jin)山,擒卜嘉于大(da)儀(yi),皆呼吸存(cun)亡在于俄頃,世(shi)忠(zhong)身獨任之。張俊、劉(liu)光世(shi)輩,未有肯與為首尾者也。至誅(zhu)苗(miao)劉(liu)、平(ping)群盜,功尤多(duo),固將(jiang)帥中(zhong)社稷(ji)臣也。
近(jin)人蔡東藩(fan)《宋史演義》認(ren)為(wei):①苗、劉(liu)之(zhi)平,雖(sui)尚易事(shi),然非韓世(shi)忠(zhong)(zhong)之(zhi)奮往直前(qian),則前(qian)此(ci)未必即(ji)能驅逆,后(hou)此(ci)亦(yi)未必即(ji)能擒渠(qu)。高宗(zong)(zong)既(ji)已知其忠(zhong)(zhong)勇,則鎮守江(jiang)、淮之(zhi)舉,曷不(bu)付(fu)諸世(shi)忠(zhong)(zhong),而(er)(er)乃(nai)囑諸擅離東京,未戰(zhan)先逃之(zhi)杜充,果奚為(wei)者(zhe)?②史稱南(nan)渡諸將,莫如(ru)張(zhang)、韓、劉(liu)、岳(yue)(yue)……韓世(shi)忠(zhong)(zhong)功雖(sui)遜岳(yue)(yue),猶足副名……。③得趙(zhao)鼎、張(zhang)浚為(wei)相,得岳(yue)(yue)飛、韓世(shi)忠(zhong)(zhong)為(wei)將,此(ci)正天(tian)子高宗(zong)(zong)以恢(hui)復之(zhi)機,令其北向以圖中(zhong)原(yuan),不(bu)致終淪江(jiang)左也。觀岳(yue)(yue)飛之(zhi)一出(chu)襄、漢,而(er)(er)六郡即(ji)平,觀韓世(shi)忠(zhong)(zhong)之(zhi)獨扼江(jiang)、淮,而(er)(er)二寇屢敗。
有一(yi)(yi)(yi)年(nian),二郎山(shan)(shan)(shan)跑(pao)來一(yi)(yi)(yi)匹(pi)(pi)野(ye)馬(ma)(ma)(ma)(ma),襲擊(ji)過往(wang)的(de)(de)路人。官(guan)府貼出告示,說只要(yao)能降(jiang)服這(zhe)匹(pi)(pi)野(ye)馬(ma)(ma)(ma)(ma)就能得到重賞(shang)。韓世忠(zhong)正好路過,揭(jie)下榜(bang)文,赤手空拳直奔山(shan)(shan)(shan)上(shang)而去(qu)。不多時(shi),只聽(ting)見山(shan)(shan)(shan)梁后長嘶(si)一(yi)(yi)(yi)聲(sheng),山(shan)(shan)(shan)梁上(shang)果然躍出一(yi)(yi)(yi)匹(pi)(pi)白鬃(zong)(zong)野(ye)馬(ma)(ma)(ma)(ma)。野(ye)馬(ma)(ma)(ma)(ma)一(yi)(yi)(yi)看見韓世忠(zhong),便直撲(pu)過來。韓世忠(zhong)待(dai)那馬(ma)(ma)(ma)(ma)沖下山(shan)(shan)(shan)坡,縱身一(yi)(yi)(yi)躍騎上(shang)了(le)馬(ma)(ma)(ma)(ma)背。野(ye)馬(ma)(ma)(ma)(ma)見狀前(qian)蹄騰(teng)空,想要(yao)把他(ta)掀下來。韓世忠(zhong)兩(liang)腿(tui)緊夾,雙手抓(zhua)住馬(ma)(ma)(ma)(ma)鬃(zong)(zong)。野(ye)馬(ma)(ma)(ma)(ma)狂奔亂跳(tiao),一(yi)(yi)(yi)直跑(pao)到了(le)一(yi)(yi)(yi)道山(shan)(shan)(shan)崖(ya)前(qian)。眼看連人帶馬(ma)(ma)(ma)(ma)就要(yao)跌(die)下深溝,韓世忠(zhong)朝馬(ma)(ma)(ma)(ma)背上(shang)連捶幾拳,野(ye)馬(ma)(ma)(ma)(ma)竟停在了(le)離深溝只有一(yi)(yi)(yi)步的(de)(de)地方。
名將岳飛(fei)(fei)父子(zi)被(bei)捕下獄后,朝中攝(she)于權相(xiang)秦(qin)檜(gui)的威勢(shi),無人敢言,只有(you)韓世(shi)(shi)忠深感不平。他面見秦(qin)檜(gui),當面詰問道:“岳飛(fei)(fei)父子(zi)何(he)罪(zui)?為何(he)將其關押?”秦(qin)檜(gui)答曰:“岳飛(fei)(fei)之(zhi)子(zi)岳云與張憲(岳飛(fei)(fei)部將)書(shu),雖不明,其事(shi)體莫(mo)須(xu)有(you)。”韓世(shi)(shi)忠斥(chi)道:“‘莫(mo)須(xu)有(you)’三字能(neng)服天下嗎(ma)?”好友勸他,得罪(zui)秦(qin)檜(gui)日(ri)后難(nan)逃報復,而韓世(shi)(shi)忠卻說:“今吾為已而附合奸(jian)賊(zei),死后豈不遭(zao)太祖(趙匡胤)鐵杖?”
紹(shao)興十二年(nian)(1142年(nian)),宋(song)高(gao)宗(zong)的(de)生母韋(wei)太后(hou)(顯仁皇后(hou))從金國(guo)回歸南宋(song),韓世忠隨高(gao)宗(zong)在(zai)臨平(ping)鎮朝(chao)謁韋(wei)太后(hou)。韋(wei)太后(hou)在(zai)金國(guo)時,早(zao)已聽聞韓世忠的(de)威名,特地將(jiang)他招至簾(lian)前,問道(dao):“這是韓相(xiang)公嗎?”慰問良(liang)久。
一門四夫人
韓世忠因功大,一門之中,有(you)四(si)位國夫人,為(wei)世所(suo)罕見:
原(yuan)配白(bai)氏,封秦(qin)國夫人。去世后被朝(chao)廷贈為潭國夫人。
夫(fu)(fu)(fu)人(ren)(ren)梁(liang)氏(shi)(shi)(梁(liang)紅玉),在(zai)苗劉之變中被(bei)封為安國夫(fu)(fu)(fu)人(ren)(ren),隆(long)祐太后(hou)(hou)(即昭慈圣(sheng)獻皇后(hou)(hou))讓其(qi)聯(lian)系帶兵(bing)在(zai)外(wai)的韓(han)世忠(zhong)。梁(liang)氏(shi)(shi)完成任(ren)務(wu)后(hou)(hou),被(bei)宋高宗冊封為護國夫(fu)(fu)(fu)人(ren)(ren),并(bing)賜爵祿,由此開創(chuang)了后(hou)(hou)世功臣(chen)妻給俸制度。后(hou)(hou)來,梁(liang)氏(shi)(shi)又(you)協(xie)助韓(han)世忠(zhong)在(zai)黃天蕩征(zheng)戰,改獲楊國夫(fu)(fu)(fu)人(ren)(ren)。去(qu)世后(hou)(hou)獲贈邠國夫(fu)(fu)(fu)人(ren)(ren)。其(qi)子韓(han)亮曾于建(jian)炎三年(nian)(1129年(nian))任(ren)保義郎。
夫(fu)人茆(mao)氏(一作茅氏),本名呂小小,原為(wei)杭(hang)州(zhou)妓女,因事下獄,為(wei)韓(han)(han)世(shi)忠救出。1131年(nian)生子韓(han)(han)彥直(zhi),后又有子韓(han)(han)彥樸,1151年(nian)韓(han)(han)世(shi)忠去(qu)世(shi)茆(mao)氏時為(wei)魏(wei)國夫(fu)人,曾上表(biao)推辭高(gao)宗親(qin)臨韓(han)(han)府吊唁的殊榮。后因子貴改封秦(qin)國太夫(fu)人,淳熙五年(nian)(1178年(nian))茆(mao)氏曾上表(biao)請(qing)求停止將(jiang)其所居前洋街宅(zhai)第賜(si)給(gei)韓(han)(han)彥古作為(wei)家廟之(zhi)事。
夫(fu)人周(zhou)氏,原為(wei)妓女,后為(wei)趙叔近之妾。趙叔近為(wei)張俊所殺時(shi),張俊將其獻給(gei)上司王(wang)淵,王(wang)淵不受,贈與韓世忠,因有子韓彥古封蘄(qi)國夫(fu)人。
輩分(fen) 關系 姓名 簡介
家世(shi) 曾(ceng)祖父 韓則 在鄉里以義俠聞名,多行善事。后(hou)贈太師(shi)、楚國公。
曾祖母 郝氏 贈吳國夫(fu)人。
祖父 韓(han)廣 贈太師、秦(qin)國公。
祖(zu)母 高(gao)氏 贈(zeng)冀(ji)國夫人。
父親(qin) 韓慶 贈太師(shi)、陳國公。
母親 賀氏 贈楚(chu)國夫人。
—— 元配 白(bai)氏 封秦國(guo)夫人。后(hou)追贈潭國(guo)夫人
妻妾 梁氏 明清戲曲小說中(zhong)作梁紅玉。隨韓世忠(zhong)從軍有(you)功(gong),累封(feng)安國夫人(ren)(ren)、護(hu)國夫人(ren)(ren)、楊(yang)國夫人(ren)(ren),后追贈邠國夫人(ren)(ren)。
茆氏(shi) 一作茅氏(shi)。本(ben)名呂(lv)小小,原為妓女。封(feng)魏國(guo)夫人。后(hou)因子貴改(gai)封(feng)秦國(guo)太(tai)夫人。
周氏 原為妓女。封蘄國(guo)夫人。
子(zi)(zi)輩 長子(zi)(zi) 韓(han)亮 官至保義郎。
次子 韓彥(yan)直(zhi) 官至光祿大夫。卒贈開府儀(yi)同三(san)司,封爵蘄春郡公。
三子 韓彥(yan)樸 官至奉(feng)議郎(lang)、直(zhi)顯謨閣。早逝。
四子 韓彥質(zhi) 官至司空、檢校太尉。死后(hou)獲贈(zeng)太傅,謚號“獻肅”。
幼子 韓彥(yan)古 官至戶部(bu)尚書。
孫(sun)輩 孫(sun)子 韓(han)文(wen)呂 率家人(ren)隱居(ju)長興,著書立論,被稱為(wei)“文(wen)昌先(xian)生”。
廟宇
鎮江
嘉泰四年(1204年)四月(yue),宋寧宗下詔在鎮江府為韓世忠立廟,以表紀念。
綏德
蘄(qi)王(wang)廟位于陜西省榆林市綏德縣。山(shan)門前有一(yi)(yi)尊高(gao)約5米,由(you)花崗巖(yan)雕(diao)刻而成的(de)(de)韓(han)世忠雕(diao)塑(su)。雕(diao)塑(su)背(bei)后是蘄(qi)王(wang)廟前殿(dian)(dian),殿(dian)(dian)前里(li)有一(yi)(yi)對古時的(de)(de)石(shi)(shi)獅(shi),殿(dian)(dian)中陳列著十余方(fang)清代、民國的(de)(de)石(shi)(shi)碑(bei),記錄的(de)(de)是一(yi)(yi)步巖(yan)與蘄(qi)王(wang)廟的(de)(de)歷史。跨過前殿(dian)(dian)便(bian)可(ke)進入(ru)正(zheng)殿(dian)(dian)大院。一(yi)(yi)孔高(gao)大、寬敞的(de)(de)石(shi)(shi)拱窯洞便(bian)是蘄(qi)王(wang)廟的(de)(de)正(zheng)殿(dian)(dian),正(zheng)中是韓(han)蘄(qi)王(wang)和梁娘娘(梁紅(hong)玉)坐像。大殿(dian)(dian)西側(ce)為(wei)古佛(fo)殿(dian)(dian),再(zai)西則(ze)為(wei)供奉(feng)關(guan)帝、文(wen)昌的(de)(de)樓閣。
前(qian)殿的西側立有(you)一(yi)座牌樓,建于清(qing)道光二十四年(1844年)。其(qi)橫(heng)額(e)分上(shang)下兩段,上(shang)段寫(xie)著“宋韓蘄(qi)王故里”,下段寫(xie)著“中興佐命”,橫(heng)額(e)兩面(mian)相同(tong)。廟正面(mian)的石柱子(zi)上(shang),刻有(you)一(yi)副對(dui)聯(lian),上(shang)聯(lian)是(shi)“恢復(fu)中原志同(tong)諸葛(亮)”,下聯(lian)是(shi)“再(zai)扶(fu)宋室功邁汾陽(郭子(zi)儀(yi))”。石柱背面(mian)也刻有(you)對(dui)聯(lian)一(yi)副,上(shang)聯(lian)是(shi)“東南(nan)半壁(bi)仗孤撐(cheng),江水(shui)滔(tao)滔(tao)如聞鼙鼓”,下聯(lian)是(shi)“西北一(yi)天祟血(xue)食,撫此山川(chuan)郁郁隱(yin)護風雷”。
蘄(qi)王廟東側的(de)山崖之上,還留有清道光年間綏德州知州江士(shi)松(song)題寫(xie)的(de)“福祿壽”等石刻。
臨安
淳熙十(shi)五年(1188年),韓世忠(zhong)與呂(lv)頤浩(hao)、趙鼎、張俊一同配享宋高宗廟庭。
寶(bao)慶(qing)二年(1226年),宋理宗圖畫二十四功(gong)臣像于昭勛閣(ge),韓世忠位列其中(zhong)。
北京
洪武二十(shi)一(yi)年(1388年),明太(tai)祖取(qu)古今功(gong)臣三十(shi)七人配享歷(li)代(dai)(dai)帝王(wang)(wang)廟(miao),其中就有韓(han)世忠。至清代(dai)(dai)時,韓(han)世忠的(de)塑像還被請到太(tai)廟(miao)中,成為四(si)十(shi)一(yi)位(wei)陪臣之一(yi),與(yu)歷(li)代(dai)(dai)帝王(wang)(wang)共享皇家祭(ji)祀。
祠墓
主詞條:韓世(shi)忠墓(mu)
韓(han)世(shi)忠(zhong)墓(mu)碑(bei)(bei)位于江蘇省蘇州市西郊靈巖(yan)山麓(lu)。淳熙三年(nian)(1176年(nian)),孝宗(zong)親書(shu)“中興(xing)佐(zuo)命定國元勛(xun)之碑(bei)(bei)”十字,命禮(li)部尚書(shu)趙雄撰(zhuan)《韓(han)忠(zhong)武王(wang)世(shi)忠(zhong)中興(xing)佐(zuo)命定國元勛(xun)之碑(bei)(bei)》。墓(mu)碑(bei)(bei)全名為“宋故(gu)揚(yang)武翊(yi)運功臣(chen)太(tai)傅鎮南武安(an)寧國軍節度使(shi)充(chong)禮(li)泉觀使(shi)咸(xian)安(an)郡(jun)王(wang)食邑一萬八千(qian)三百戶(hu)實封(feng)(feng)七千(qian)二百戶(hu)進(jin)封(feng)(feng)蘄王(wang)謚忠(zhong)武神(shen)道(dao)碑(bei)(bei)”。
碑(bei)文(wen)共13900余字(zi),分88行,每(mei)行150字(zi)。書寫者為南宋(song)右丞相周必(bi)大(da)。神道(dao)碑(bei)通(tong)高(gao)8.26米(mi),其中碑(bei)額(e)高(gao)1.1米(mi),龜蚨高(gao)1.7米(mi),碑(bei)身高(gao)5.46米(mi)。額(e)飾(shi)夔龍紋(wen),碑(bei)邊飾(shi)云(yun)紋(wen)。碑(bei)石之(zhi)巨、碑(bei)文(wen)之(zhi)長,在碑(bei)刻史上都(dou)屬罕(han)見。
清(qing)道(dao)光(guang)十二年(1832年)林(lin)則(ze)徐任(ren)江蘇巡撫時,曾為韓祠(即紀念和(he)祭祀韓世忠(zhong)的祠廟(miao))寫(xie)一副楹(ying)聯(lian)。上(shang)聯(lian)就提到“萬字碑(bei)”:“祠廟(miao)肅(su)滄浪(lang),更尋來一萬字,彎碑(bei)新(xin)煥巖前榱棟。”
1939年6月,蘄王萬(wan)字碑(bei)被(bei)颶風吹(chui)倒(dao),碎(sui)為(wei)十(shi)余塊,至1946年才(cai)由靈巖山寺妙真和(he)尚(shang)邀集地(di)方人(ren)士與韓(han)氏后(hou)裔請(qing)工扶正(zheng)。可惜碑(bei)已斷碎(sui),只好分兩段并立。中(zhong)華(hua)人(ren)民共(gong)和(he)國(guo)成立后(hou)又進行修整加固,供(gong)游(you)人(ren)觀仰。