趙蕃(1143年~1229年),字昌(chang)父,號章(zhang)泉,原(yuan)籍鄭州(zhou),僑居信州(zhou),是北宋朝(chao)散大夫趙旸曾孫,南宋中期著名詩人、學者、理學家。
趙(zhao)蕃生(sheng)于宋高宗紹興十三年(1143年)。
其先鄭州人。宋高宗(zong)建炎初年,曾祖趙旸,以秘(mi)書少(shao)監的身份離(li)京提(ti)點(dian)坑冶(ye),后提(ti)舉江州(今(jin)(jin)九(jiu)江)太平觀(guan),寓居信州(今(jin)(jin)屬(shu)江西)玉山(shan)。祖父(fu)趙澤曾任海(hai)州朐山(shan)縣(xian)主(zhu)簿,父(fu)親(qin)趙渙曾任奉(feng)議郎、通判(pan)沅(yuan)州。
曾祖(zu)趙旸以直龍圖(tu)閣致仕后,趙蕃得到庇蔭,補任州文學。升任浮(fu)梁縣尉、連(lian)江縣主簿,在連(lian)江期間受知于(yu)楊萬里。后調辰(chen)州司(si)理參軍(jun),為辨冤(yuan)獄與郡守力爭,罷官。
宋孝(xiao)宗(zong)時期,理學家劉清之知(zhi)衡州。因為(wei)早年(nian)曾(ceng)跟隨劉清之求學,趙蕃到衡州安(an)仁縣任酒庫監,恰逢劉清之被罷官,他立(li)即辭職陪劉清之返回故里(li)。
五十歲時還向朱熹問學。后絕意仕途,歸隱玉山。
宋理宗即位(1224年),召為太社(she)令,不拜;特改(gai)奉議(yi)郎,直秘閣(ge),皆辭(ci)。朝廷下(xia)詔予祠,依直秘閣(ge)致仕。
宋理宗紹定二(er)年(1229年),以八十七歲高(gao)齡(ling)辭世(shi)。
信州守吳(wu)旂乞錄其后,詔其子趙遂(sui)補上州文(wen)學,趙遂(sui)亦力辭。又詔,以承(cheng)務郎致仕,讓給兒子。景定三年,秘閣修撰鄭協等(deng)請謚,朝廷(ting)追謚“文(wen)節(jie)”。
趙(zhao)蕃詩(shi),以影印文(wen)淵(yuan)閣《四庫全書(shu)》本為(wei)底(di)本,參(can)校清武英殿聚珍(zhen)版(簡稱殿本)、《水永大(da)典》殘本等。新輯集外詩(shi)編為(wei)第二(er)十(shi)七卷,交朋(peng)友修水人(ren)黃(huang)子(zi)耕(黃(huang)庭(ting)堅(jian)的族孫(sun)),現存7首。
《寄黃子耕》
誰能一(yi)枉林間寺,君獨屢過湖(hu)上村。
先(xian)世文(wen)章出遺逸,當家(jia)句法有淵源。
平生所(suo)識(shi)蓋無幾,盛(sheng)意若何如見存。
元佑(you)蘭臺妙人物,我今寂寞愧諸孫。
《簡黃子耕》
不(bu)見吾(wu)叔度,侵(qin)尋將(jiang)六年。
林間(jian)迂子步,江(jiang)上望(wang)余船(chuan)。
會合(he)信不易(yi),往來成屢(lv)愆。
孤山梅(mei)未老(lao),曷(he)日訪(fang)三賢。