常州刺史(shi)鄭(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)之子鄭(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)元(yuan)(yuan)和(he)(he)(he)(he)赴長(chang)(chang)安(an)應(ying)試,欲求取功(gong)名(ming)。閑時到(dao)勾欄游玩,與長(chang)(chang)安(an)名(ming)妓李(li)亞(ya)(ya)(ya)(ya)仙(xian)一見(jian)(jian)鐘情,整天與李(li)亞(ya)(ya)(ya)(ya)仙(xian)在(zai)一起。不(bu)久,鄭(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)元(yuan)(yuan)和(he)(he)(he)(he)帶來(lai)的金(jin)銀全部花盡(jin),最后(hou)連仆人來(lai)興都(dou)給賣掉了。鴇母(mu)李(li)大媽見(jian)(jian)其(qi)財盡(jin),便(bian)與賈(jia)二媽設(she)下(xia)(xia)金(jin)蟬(chan)脫(tuo)殼之計(ji),將(jiang)鄭(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)元(yuan)(yuan)和(he)(he)(he)(he)騙走,暗中搬家。鄭(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)元(yuan)(yuan)和(he)(he)(he)(he)找不(bu)到(dao)李(li)亞(ya)(ya)(ya)(ya)仙(xian),遂流落江(jiang)湖,充當歌郎,送殯(bin)唱(chang)挽(wan)歌為生。其(qi)父鄭(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)儋進(jin)京(jing)述(shu)職(zhi),見(jian)(jian)鄭(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)元(yuan)(yuan)和(he)(he)(he)(he)與人賭唱(chang)歌詞,認(ren)為他有辱家門,將(jiang)鄭(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)元(yuan)(yuan)和(he)(he)(he)(he)鞭笞至死,棄尸(shi)荒郊(jiao)。后(hou)鄭(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)元(yuan)(yuan)和(he)(he)(he)(he)被人救活(huo),寄養卑田(tian)院,學會了唱(chang)蓮(lian)花落,在(zai)長(chang)(chang)安(an)街(jie)上沿(yan)途叫化。一日風雪嚴寒,鄭(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)元(yuan)(yuan)和(he)(he)(he)(he)唱(chang)著(zhu)蓮(lian)花落在(zai)長(chang)(chang)安(an)城中沿(yan)街(jie)乞(qi)討,恰巧來(lai)到(dao)李(li)亞(ya)(ya)(ya)(ya)仙(xian)居(ju)處。李(li)亞(ya)(ya)(ya)(ya)仙(xian)自與鄭(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)元(yuan)(yuan)和(he)(he)(he)(he)離散后(hou),舊情不(bu)忘,一直拒(ju)絕(jue)(jue)接客,等(deng)待與鄭(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)元(yuan)(yuan)和(he)(he)(he)(he)重逢。這時見(jian)(jian)到(dao)鄭(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)元(yuan)(yuan)和(he)(he)(he)(he)后(hou),便(bian)急忙(mang)將(jiang)繡襦披(pi)在(zai)鄭(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)元(yuan)(yuan)和(he)(he)(he)(he)身上,并將(jiang)其(qi)擁(yong)入暖閣之中,然(ran)后(hou)又以利(li)害關系說(shuo)動鴇母(mu),自贖(shu)其(qi)身,別賃屋與鄭(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)元(yuan)(yuan)和(he)(he)(he)(he)同住(zhu)。亞(ya)(ya)(ya)(ya)仙(xian)賣掉釵(chai)環(huan)首飾,買回(hui)書籍,甚至剔目毀(hui)容以絕(jue)(jue)元(yuan)(yuan)和(he)(he)(he)(he)心中雜念(nian),督促元(yuan)(yuan)和(he)(he)(he)(he)發憤(fen)苦(ku)讀。鄭(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)元(yuan)(yuan)和(he)(he)(he)(he)亦立(li)下(xia)(xia)誓言(yan),不(bu)考取功(gong)名(ming)絕(jue)(jue)不(bu)回(hui)來(lai)。后(hou)果(guo)然(ran)高中狀元(yuan)(yuan),詔(zhao)除(chu)成都(dou)參軍。鄭(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)(zheng)元(yuan)(yuan)和(he)(he)(he)(he)乃攜(xie)李(li)亞(ya)(ya)(ya)(ya)仙(xian)入蜀(shu)赴任(ren),恰值其(qi)父擢升成都(dou)府尹,相會于(yu)驛館,兩下(xia)(xia)盡(jin)釋前嫌,亞(ya)(ya)(ya)(ya)仙(xian)與元(yuan)(yuan)和(he)(he)(he)(he)也正式結為夫婦。
戲曲表現
該劇(ju)目(mu)有《六十(shi)種曲》本(ben)和《中國十(shi)大(da)古典悲喜劇(ju)集》校注本(ben)。