隋朝大業(ye)末(mo)年(nian)時(shi),遷居魏州昌樂縣(xian)(今(jin)河南(nan)(nan)南(nan)(nan)樂縣(xian))。張(zhang)文瓘自幼喪父,他孝(xiao)順(shun)母親,尊敬兄長,以孝(xiao)友聞名。
唐朝貞觀(guan)年間,張文(wen)瓘(guan)參加(jia)科(ke)舉,以明經(jing)及第,補任并州參軍(jun),深受長史(shi)李勣的器重。他在高宗年間,升任水部員外郎,但因與兄長張文(wen)琮(時任戶部侍郎)同在尚書省為官,不合制(zhi)度,被外放為云陽縣令。
龍(long)朔(shuo)元年(nian)(661年(nian)),張文瓘升(sheng)任(ren)東西臺(tai)舍人、參(can)知政(zheng)事,成(cheng)為宰相(xiang)。
乾封二(er)年(667年),張(zhang)文瓘改(gai)任(ren)東(dong)臺(tai)侍郎(lang)(后改(gai)稱黃門侍郎(lang))、同東(dong)西臺(tai)三品,并管理左史事(shi)務(wu)。
咸亨二年(671年),唐高宗巡幸東都洛(luo)陽,命張文瓘與戴至德、李(li)敬玄留守長安,輔佐太子李(li)弘監國。
咸亨三年(nian)(672年(nian)),張文瓘兼(jian)任太子(zi)左(zuo)庶子(zi),后(hou)改任大理寺卿,但仍保留宰(zai)相職權。他上任十日,便判決疑(yi)案四(si)百余(yu)件,執法公平,被時人比作貞觀名相戴胄。
上元二年(675年),張文瓘(guan)升(sheng)任侍中(zhong),兼太(tai)子賓客。他(ta)生性嚴正(zheng),對百(bai)官(guan)奏議(yi)(yi)多有糾駁,深(shen)受唐高宗(zong)(zong)的器重。張文瓘(guan)臥病(bing)之時,朝廷每有大事,高宗(zong)(zong)都會詢問是否已(yi)和張文瓘(guan)商(shang)議(yi)(yi)。若是商(shang)議(yi)(yi)過,便一概準奏。
儀鳳三年(678年),新羅(luo)反叛,唐(tang)高(gao)宗(zong)欲發兵征(zheng)討。張文瓘正在(zai)家養病(bing),得知后抱病(bing)進諫:“現在(zai)西(xi)部(bu)吐蕃入侵(qin),正屯兵抵御。若再東征(zheng)新羅(luo),恐怕(pa)百(bai)姓難以(yi)承(cheng)受。請(qing)陛下(xia)停止用兵,以(yi)安撫(fu)百(bai)姓。”唐(tang)高(gao)宗(zong)納取(qu)了他(ta)的諫言(yan)。
這一年(nian)(nian)九月,張文瓘逝世,終年(nian)(nian)七(qi)十三歲(sui),追贈幽州都(dou)督,謚號為懿。他生前曾為李弘的(de)東宮屬官,因而陪(pei)葬恭陵。
張文(wen)(wen)瓘(guan)曾參與修撰《永徽留本司格后》。《全唐文(wen)(wen)》則收錄其奏疏(shu)一(yi)篇(pian):《諫造蓬萊上陽(yang)宮疏(shu)》。
李勣:稚圭,今(jin)之管蕭,吾所不(bu)及。
白(bai)居易:國(guo)朝(chao)以(yi)來,有(you)劉(liu)德威、張(zhang)文瓘、唐臨為(wei)大理卿,有(you)魏徵、虞世南(nan)、顏(yan)師古(gu)為(wei)秘書(shu)監,設官之(zhi)重,得賢之(zhi)盛,人到于今(jin)稱之(zhi)。
劉昫:文(wen)法,理具之大者,故(gu)舜命(ming)皋陶為士(shi),昌言誡敕(chi),勤亦至(zhi)焉。蓋人命(ming)所懸,一失其平(ping),冤(yuan)不可復,圣王(wang)所以疚心也。如唐臨之守法,文(wen)瓘之議刑,時屬哲王(wang),可以理奪。
王夫(fu)之:若(ruo)宇文(wen)節、柳奭(shi)、崔敦(dun)禮、辛茂將、許(xu)圉(yu)師、竇德玄、樂彥瑋、孫處約(yue)、姜恪、閻立本、陸敦(dun)信、楊弘武、戴至德、李(li)安期、張文(wen)瓘、趙(zhao)仁(ren)本、郝(hao)處俊、來恒、薛元超、高智周、張大安、崔知溫、王德真(zhen)、郭待舉、岑長倩、魏玄同者,皆節不足以守筦庫,才(cai)不足以理下邑,或(huo)循(xun)次(ci)而(er)升,或(huo)一(yi)言而(er)合(he),或(huo)趨歧徑(jing)而(er)詭遇(yu),競相(xiang)踵以贊天工。