早年經歷
杜(du)(du)暹(xian)(xian)(xian)年輕時考中明經,補(bu)任(ren)婺州(zhou)參軍,又改(gai)鄭縣縣尉(wei),以(yi)清廉節儉著稱。后來,杜(du)(du)暹(xian)(xian)(xian)因(yin)公事(shi)獲罪,交付法司。大(da)理正(zheng)楊孚嘆道(dao):“如若杜(du)(du)暹(xian)(xian)(xian)獲罪,何以(yi)勸勉公正(zheng)清廉之士。”他特意向宰相(xiang)推薦杜(du)(du)暹(xian)(xian)(xian),杜(du)(du)暹(xian)(xian)(xian)因(yin)此被(bei)擢拜為大(da)理評事(shi)。
兩赴安西
開元四年(716年),杜(du)(du)(du)暹(xian)改任監察(cha)御史,并(bing)到磧西審核屯田事務。當時(shi),安(an)西副(fu)都護郭虔(qian)瓘與西突(tu)厥可汗阿(a)史那獻、鎮守使劉遐慶(qing)等人(ren)(ren)不(bu)(bu)和,相互(hu)攻訐(jie),唐玄宗便(bian)命杜(du)(du)(du)暹(xian)調查。蕃(fan)人(ren)(ren)贈以(yi)重金,杜(du)(du)(du)暹(xian)堅決推(tui)辭,不(bu)(bu)肯接受。隨從勸道:“您(nin)出使到這邊遠之地(di),不(bu)(bu)可辜(gu)負蕃(fan)人(ren)(ren)的情意。”杜(du)(du)(du)暹(xian)只得接受黃金,但卻(que)埋在(zai)幕帳之下。走出蕃(fan)境后(hou),杜(du)(du)(du)暹(xian)方才傳書告知(zhi)蕃(fan)人(ren)(ren)。蕃(fan)人(ren)(ren)大(da)驚,越過沙漠(mo)追趕杜(du)(du)(du)暹(xian),但卻(que)追趕不(bu)(bu)上,只得作罷。杜(du)(du)(du)暹(xian)回(hui)朝后(hou),累遷至給事中。
開元十二年(nian)(724年(nian)),安(an)西(xi)(xi)都護(hu)張孝(xiao)嵩(song)調任(ren)太原尹,安(an)西(xi)(xi)都護(hu)之(zhi)職出缺。朝廷中便有人推薦杜(du)暹(xian),認為(wei)他曾出使安(an)西(xi)(xi),深得蕃(fan)人思慕。杜(du)暹(xian)當(dang)時(shi)正為(wei)繼母守孝(xiao),被唐玄宗奪情起(qi)復,擢拜為(wei)黃門侍郎(lang),并充任(ren)安(an)西(xi)(xi)都護(hu)府副大都護(hu)、磧西(xi)(xi)節度使。
邊功入相
開元十(shi)三年(725年),于闐王(wang)尉遲眺勾結突厥以及西域一(yi)些蕃國,圖(tu)謀反叛唐朝。杜暹(xian)(xian)暗中探知,發兵征討,斬殺(sha)尉遲眺,并誅殺(sha)他(ta)的黨羽五十(shi)余人,而后(hou)另立于闐王(wang)。于闐國局勢平定(ding)后(hou),杜暹(xian)(xian)因功加(jia)授光祿大夫。他(ta)在安西任職四年,安撫(fu)將士,不(bu)辭辛勞(lao),深得(de)當地民心。
開元(yuan)十四(si)年(726年),唐玄宗召拜杜暹為(wei)宰(zai)相(xiang),授(shou)他為(wei)同中書門下平(ping)章事。此(ci)前,交河公主(阿史(shi)那懷道之女(nv))和親突騎施,曾派使者到安西(xi)互(hu)市(shi)。使者向杜暹宣讀公主教令(ling),杜暹怒(nu)道:“阿史(shi)那的女(nv)兒怎(zen)敢向我宣讀教令(ling)。”他鞭笞使者,將其扣留。蘇祿(lu)可汗大怒(nu),舉兵(bing)侵入(ru)安西(xi)四(si)鎮(zhen),并(bing)圍困(kun)安西(xi)城。這時,杜暹剛剛卸任回(hui)朝,繼(ji)任的安西(xi)都護(hu)趙(zhao)頤貞出(chu)戰(zhan)失利。蘇祿(lu)可汗大肆掠奪四(si)鎮(zhen)儲積,不久聽聞杜暹拜相(xiang),便撤軍而回(hui)。
仍居要職
杜暹拜(bai)相后(hou),與(yu)李元纮不(bu)(bu)和,常(chang)在政事(shi)上產生分(fen)歧,以致紛爭不(bu)(bu)斷。開元十七年(729年),唐玄宗(zong)將二人一同罷(ba)相。杜暹被貶為荊州(zhou)長史,后(hou)歷任魏州(zhou)刺(ci)史、太原(yuan)尹。
開元二十年(732年),唐(tang)玄宗巡幸(xing)北都太(tai)原,拜杜暹為戶部尚書(shu),讓(rang)他扈(hu)駕返(fan)回長(chang)安。
開元二(er)十二(er)年(nian)(734年(nian)),唐玄(xuan)宗巡(xun)(xun)幸東都洛陽,命杜暹為(wei)長(chang)安留守。杜暹抽調輪值(zhi)衛士,修繕三宮,加(jia)高城墻(qiang),并親自巡(xun)(xun)查,從不懈怠。唐玄(xuan)宗得知后,下詔(zhao)褒獎(jiang)。
開元(yuan)二十四年(nian)(736年(nian)),李林甫升(sheng)任(ren)中(zhong)書令。杜暹接替李林甫,出任(ren)禮部(bu)尚書,并封(feng)魏縣侯(hou)。
晚年病逝
開(kai)元二十八年(740年),杜(du)暹(xian)病逝,終年六十余(yu)歲。唐玄宗追贈他為尚書右(you)丞相,又命中(zhong)使幫忙辦理喪事,并(bing)賞(shang)賜(si)絹帛三百匹(pi),賜(si)謚(shi)號(hao)貞肅。右(you)司(si)員外郎劉同(tong)升、都官員外郎韋廉認為杜(du)暹(xian)忠孝雙全,貞肅二字不能褒獎他的美德(de),請求更改謚(shi)號(hao),杜(du)暹(xian)之子杜(du)孝友也向皇帝申訴。太(tai)常寺最終將杜(du)暹(xian)的謚(shi)號(hao)定為貞孝。
劉昫(xu):暹在(zai)家孝友,愛撫異母弟(di)昱甚厚(hou)。然素無(wu)學(xue)術,每當朝談議,涉于淺(qian)近。常以公清勤儉為(wei)己任(ren),時亦矯情為(wei)之(zhi)(zhi)。弱冠便自誓不(bu)(bu)受親友贈(zeng)遺,以終其身。魏知古、盧懷慎(shen)、源乾曜、李(li)元纮、杜(du)暹、韓休、裴耀卿(qing),悉蘊(yun)器(qi)能(neng),咸居宰輔。或(huo)心存啟沃,或(huo)志在(zai)薦(jian)賢,或(huo)出愛子為(wei)外官,或(huo)止屯(tun)田于關輔,或(huo)不(bu)(bu)受蕃人之(zhi)(zhi)賂,或(huo)堅劾伯(bo)獻之(zhi)(zhi)奸,或(huo)廣漕渠以充(chong)國(guo)用:此皆立事(shi)立功(gong),有足嘉尚者(zhe)也。盧、李(li)、杜(du)三君(jun)子,又(you)以清白垂美簡書,公孫弘之(zhi)(zhi)流也。
司馬光:自王孝(xiao)杰克(ke)復四鎮,復于龜茲置(zhi)安西都護府,以(yi)唐(tang)兵三萬戍之,百姓苦其役;為都護者,惟田揚(yang)名(ming)、郭(guo)元(yuan)振、張嵩(song)及暹(xian)皆有善政(zheng),為人所稱。上即(ji)位以(yi)來,所用之相,姚崇尚(shang)(shang)通,宋(song)璟尚(shang)(shang)法,張嘉貞尚(shang)(shang)吏(li),張說尚(shang)(shang)文,李元(yuan)纮(hong)、杜暹(xian)尚(shang)(shang)儉,韓(han)休、張九齡尚(shang)(shang)直(zhi),各其所長也。
徐鈞(jun):婺女(nv)初(chu)官辭贐(jin)紙,安西按(an)虜復埋金。公清勤(qin)約自宜相,文(wen)墨何須較淺深。