張公(gong)謹早年曾效力于(yu)王(wang)世充,任洧州(zhou)長史(shi)。618年(武德元年),張公(gong)謹與洧州(zhou)刺史(shi)崔樞投(tou)降唐朝(chao),被任命(ming)為鄒州(zhou)別駕,累遷(qian)至右(you)武侯長史(shi)。
621年(nian)(武德(de)四年(nian)),徐(xu)圓朗反(fan)叛,攻陷楚丘(今河(he)南滑縣),欲圍攻虞(yu)城。河(he)南道安撫大使任瑰(gui)(gui)命崔(cui)樞(shu)、張公(gong)(gong)(gong)謹(jin)率領各州豪強作質子的(de)子弟一百多人(ren)(ren)去守衛虞(yu)城。副使柳浚道:“崔(cui)樞(shu)和張公(gong)(gong)(gong)謹(jin)原來都(dou)是(shi)王(wang)世(shi)充的(de)部下,各州人(ren)(ren)質的(de)父(fu)兄也都(dou)反(fan)叛了(le),這一去恐怕會叛變。”任瑰(gui)(gui)沒有理會。在張公(gong)(gong)(gong)謹(jin)二人(ren)(ren)的(de)堅守下,叛軍(jun)難以攻破(po)虞(yu)城,撤軍(jun)而去。
后來,張公謹在徐世勣(ji)、尉遲恭的(de)引薦下,被秦王李(li)世民召(zhao)入(ru)秦王府(fu)。當時,李(li)世民與太子李(li)建(jian)成、齊王李(li)元吉不和(he),向張公謹求(qiu)取自保(bao)之(zhi)策。張公謹的(de)回答很合李(li)世民的(de)心意,從此逐漸(jian)受到器重(zhong)。
626年(武德九年),李世民(min)欲誅殺李建成(cheng)、李元吉(ji),但又(you)猶豫不(bu)決,便命人(ren)占(zhan)卜(bu)以(yi)測吉(ji)兇。此時,張公謹(jin)從外而入,將占(zhan)卜(bu)的龜(gui)殼扔在(zai)地上,并道:“占(zhan)卜(bu)是為決定疑難(nan)之事(shi),現(xian)在(zai)事(shi)情并無疑難(nan),還占(zhan)卜(bu)什(shen)么?如果占(zhan)卜(bu)的結果不(bu)吉(ji),難(nan)道能夠停止行動(dong)嗎?”李世民(min)深表贊同。
六月四日,張(zhang)(zhang)公(gong)謹與長(chang)孫無忌(ji)等九人(ren)埋伏在(zai)玄(xuan)武門(men)外,發動(dong)了玄(xuan)武門(men)之變。李建成、李元吉死(si)后,其(qi)黨羽馮(feng)(feng)立、薛萬徹、謝叔方(fang)等人(ren)率軍趕到玄(xuan)武門(men),欲為(wei)太(tai)子和齊王報仇。張(zhang)(zhang)公(gong)謹勇力過人(ren),獨(du)自關閉(bi)大門(men),將馮(feng)(feng)立等人(ren)擋在(zai)門(men)外,馮(feng)(feng)立等人(ren)最(zui)終潰散。七月,張(zhang)(zhang)公(gong)謹升為(wei)左(zuo)武侯將軍,封定遠郡公(gong)。
627年(貞觀元(yuan)年),張(zhang)公謹(jin)出任代(dai)州(zhou)(今山西代(dai)縣(xian))都督,并上(shang)表(biao)朝廷請求實行屯田。此后,張(zhang)公謹(jin)對時政得(de)失多(duo)次進言,都得(de)到(dao)唐太宗李世民的(de)采納。
629年(nian)(nian)(貞觀三年(nian)(nian)),張公謹上奏朝廷,認為可(ke)以討伐東突厥(jue),并列舉六條(tiao)理(li)由:“頡(jie)利可(ke)汗奢(she)華殘暴,誅殺(sha)忠良,親近奸(jian)佞,此其(qi)一;薛延陀等部落均(jun)已叛離,此其(qi)二;突利、拓(tuo)設、欲谷設均(jun)得罪頡(jie)利,無地自(zi)容,此其(qi)三;塞北地區(qu)經歷霜凍干旱(han),糧(liang)食匿乏(fa),此其(qi)四;頡(jie)利疏離族(zu)人(ren)(ren),委重任于外族(zu),胡人(ren)(ren)反(fan)復無常,大(da)唐軍隊一到,必(bi)然內(nei)部紛亂,此其(qi)五;漢人(ren)(ren)早年(nian)(nian)到北方避亂,至此時(shi)人(ren)(ren)數較多,近來(lai)聽(ting)說他們(men)召聚武裝,占據(ju)險要之地,大(da)軍出(chu)塞,自(zi)然內(nei)部響應,此其(qi)六。”唐太宗(zong)遂任命兵部尚(shang)書李靖為行軍總管(guan),討伐東突厥(jue),張公謹為副(fu)總管(guan)。
630年(貞觀四年),頡利兵敗,遣使請降,唐太宗命鴻臚寺卿唐儉(jian)前去撫(fu)慰。李(li)(li)靖(jing)與李(li)(li)勣(ji)(即徐世勣(ji))在白道(dao)會(hui)軍,打算出兵偷(tou)襲東(dong)突厥(jue)。張公謹得知后,反對道(dao):“皇帝已接受他(ta)們投降,而且唐儉(jian)還在突厥(jue),怎(zen)能(neng)出兵進攻(gong)?”李(li)(li)靖(jing)不聽,發(fa)兵出擊,終于平定了東(dong)突厥(jue)。
東突厥平定后,張公(gong)謹進封鄒國公(gong),改任襄(xiang)州都督。
632年(nian)(貞觀六年(nian)),張公(gong)謹病逝于任上,年(nian)僅三(san)十九歲,追贈左驍(xiao)衛大將(jiang)軍,謚號為襄(xiang)。
639年(nian)(貞觀十三年(nian)),唐太(tai)宗追思(si)張公謹(jin)舊功,改封他為(wei)郯國(guo)公。
654年(永徽五年),唐高(gao)宗又追贈張公謹為荊(jing)州(zhou)都督。
《全唐文(wen)》收錄有其文(wen)一篇(pian):《條(tiao)突厥可取(qu)狀》
李世民:司徒趙國(guo)公(gong)無忌、……故(gu)左驍衛大將軍郯襄公(gong)張公(gong)謹、……故(gu)徐州都督胡壯(zhuang)公(gong)秦叔寶等:或(huo)材推(tui)棟(dong)梁,謀猷經遠,綱(gang)紀帷(wei)帳,經綸霸圖(tu);或(huo)學綜經籍(ji),德范(fan)光煒,隱犯同致,忠讜(dang)日聞;或(huo)竭(jie)力(li)義旗(qi),委質藩邸,一心(xin)表節,百戰標奇;或(huo)受命廟堂(tang),辟土(tu)方面,重氛載朗,王略遐宣。并契闊屯夷。劬勞(lao)師旅,贊景業於草昧(mei),翼淳化於隆平(ping)。
劉(liu)昫:敬(jing)德(de)奪槊(shuo)陷陣,鼓勇王師,卻(que)賂(lu)報恩,竭忠(zhong)霸主。然而奮拳(quan)負氣,非自全之道(dao);文皇告誡之言(yan),可為功臣(chen)藥石。叔(shu)寶善用馬(ma)槊(shuo),拔賊(zei)壘則(ze)以寡(gua)敵眾,可謂(wei)(wei)勇矣。知(zhi)節(jie)志平國難(nan),拜隼篽(yu)則(ze)致命輔君,可謂(wei)(wei)忠(zhong)矣。而并曉世充之猜貳(er),識(shi)唐代之霸圖,可謂(wei)(wei)見幾(ji)君子矣。志玄中鏑不言(yan),竟安師旅。公謹投(tou)龜定議,志助儲(chu)君。皆所(suo)謂(wei)(wei)猛將(jiang)謀臣(chen),知(zhi)機識(shi)變。有唐之盛,斯實(shi)賴(lai)焉(yan)。
王夫(fu)之:無左(zuo)吳、趙賢,則(ze)淮南(nan)不(bu)能謀逆;無宇文述、楊(yang)(yang)素(su),則(ze)楊(yang)(yang)廣不(bu)能奪(duo)嫡;無張公(gong)謹、尉遲敬德,則(ze)太宗不(bu)能殺(sha)兄;天下之亂,釀成于徼幸功名(ming)者(zhe)之從臾(yu)者(zhe)類(lei)然也(ye)。