幼學私塾
秦金于1467年9月11日生于河西村(cun),父名(ming)霖,是(shi)位私塾先生,秦金幼(you)年隨(sui)父到人(ren)家(jia)的學館就讀(du),有(you)一(yi)次(ci)館主設宴,沒有(you)邀請秦金,他(ta)父親(qin)很有(you)意見,就出(chu)了個上聯“東家(jia)設宴兒(er)無份”,要(yao)兒(er)子(zi)對(dui)出(chu)下聯,秦金就以(yi)“北闕登(deng)科我獨先”為對(dui),并說:“兒(er)豈是(shi)貪吃的人(ren),請父親(qin)以(yi)后不要(yao)再講有(you)關吃的事(shi)。”父親(qin)聽了,很是(shi)賞識。
輾轉官場
秦金自幼在家塾讀書(shu),成化二(er)十(shi)二(er)年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)中(zhong)舉(ju)人,弘(hong)治(zhi)六年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(1493年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian))中(zhong)進(jin)士(shi)。弘(hong)治(zhi)八年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)任戶(hu)(hu)部(bu)(bu)(bu)(bu)(bu)福建司主事,督辦京(jing)(jing)城太(tai)倉糧儲。不(bu)久(jiu)(jiu)升(sheng)(sheng)(sheng)河(he)南司員外郎(lang),后晉升(sheng)(sheng)(sheng)山西司署(shu)郎(lang)中(zhong)。弘(hong)治(zhi)十(shi)六年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian),丁父憂回(hui)(hui)鄉3年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)。正(zheng)德(de)元年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(1506年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian))授(shou)(shou)戶(hu)(hu)部(bu)(bu)(bu)(bu)(bu)四川司郎(lang)中(zhong)。正(zheng)德(de)五(wu)年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian),在任河(he)南右(you)參政(zheng)(zheng)(zheng)時,因鎮壓當(dang)地農(nong)民起義而升(sheng)(sheng)(sheng)任山東右(you)布政(zheng)(zheng)(zheng)使(shi)(shi)、山東左布政(zheng)(zheng)(zheng)使(shi)(shi)。正(zheng)德(de)九(jiu)年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)授(shou)(shou)都察院右(you)副御史,巡撫(fu)湖廣。正(zheng)德(de)十(shi)五(wu)年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)升(sheng)(sheng)(sheng)為戶(hu)(hu)部(bu)(bu)(bu)(bu)(bu)右(you)侍郎(lang),嘉(jia)(jia)(jia)靖(jing)(jing)元年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(1522年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)),改(gai)任吏部(bu)(bu)(bu)(bu)(bu)左侍郎(lang),負責“京(jing)(jing)察”事宜。后因遭言(yan)官(guan)彈劾,復調(diao)戶(hu)(hu)部(bu)(bu)(bu)(bu)(bu)左侍郎(lang),其時戶(hu)(hu)部(bu)(bu)(bu)(bu)(bu)尚書(shu)孫交未(wei)到職,由秦金主其事。嘉(jia)(jia)(jia)靖(jing)(jing)二(er)年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)升(sheng)(sheng)(sheng)任南京(jing)(jing)禮部(bu)(bu)(bu)(bu)(bu)尚書(shu),不(bu)久(jiu)(jiu)調(diao)任南京(jing)(jing)兵部(bu)(bu)(bu)(bu)(bu)尚書(shu)。同年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)冬(dong),又被(bei)召為戶(hu)(hu)部(bu)(bu)(bu)(bu)(bu)尚書(shu)。嘉(jia)(jia)(jia)靖(jing)(jing)六年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(1527年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)),秦金辭官(guan)告老還鄉。歸休4年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)間(jian),他在惠山寺山門右(you)街建造(zao)一座別墅(shu),取(qu)名(ming)“鳳谷行窩(wo)”(今(jin)全國(guo)文(wen)物保(bao)護單位寄暢園(yuan)前身(shen))。還與邵寶、陳石(shi)村(cun)等(deng)人恢復碧(bi)山吟社,定(ding)期舉(ju)行詩(shi)會。嘉(jia)(jia)(jia)靖(jing)(jing)十(shi)年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian),朝(chao)廷復起用他為南京(jing)(jing)戶(hu)(hu)部(bu)(bu)(bu)(bu)(bu)尚書(shu)。次(ci)(ci)年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian),改(gai)任北京(jing)(jing)工部(bu)(bu)(bu)(bu)(bu)尚書(shu),督修太(tai)廟。嘉(jia)(jia)(jia)靖(jing)(jing)十(shi)三年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)進(jin)太(tai)子少保(bao)。次(ci)(ci)年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)升(sheng)(sheng)(sheng)太(tai)子太(tai)保(bao),改(gai)任南京(jing)(jing)兵部(bu)(bu)(bu)(bu)(bu)尚書(shu)。嘉(jia)(jia)(jia)靖(jing)(jing)十(shi)五(wu)年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian),回(hui)(hui)到無錫,住城內西水關“尚書(shu)第”。時稱他為“兩京(jing)(jing)五(wu)部(bu)(bu)(bu)(bu)(bu)尚書(shu),九(jiu)轉三朝(chao)太(tai)保(bao)”。嘉(jia)(jia)(jia)靖(jing)(jing)二(er)十(shi)三年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(1544年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian))病逝(shi),終年(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)(nian)77歲,葬胡埭歸山。
建寄暢園
—始建鳳谷行窩(寄暢園(yuan)原名)
據(ju)秦(qin)(qin)氏宗譜所述(shu),秦(qin)(qin)金為宋龍圖閣大學士秦(qin)(qin)觀之后。
他天資聰穎過人,20歲考中(zhong)南(nan)京舉人,26歲進士及第,28歲任戶部福建司主事(shi)(shi),監督倉(cang)庫糧食儲量。奉(feng)命查勘北京地區(qu)災荒,他辦(ban)事(shi)(shi)敏捷,初露頭(tou)角。后(hou)又到河南(nan)、山東等地任職。
嘉(jia)靖(jing)六年(nian)(1527年(nian)),秦(qin)(qin)金因與首(shou)輔大臣張(zhang)璁(cong)意見(jian)相左,便以考察自陳,辭官(guan)告老還鄉。據后(hou)人推斷,其在歸休4年(nian)間,在惠山(shan)寺(si)山(shan)門右街(jie)建造(zao)了一座(zuo)別墅,取(qu)名“鳳(feng)谷行窩”,即“寄(ji)暢(chang)園(yuan)”的(de)前(qian)身。“鳳(feng)骨”一詞,與秦(qin)(qin)金之號(hao)“鳳(feng)山(shan)”及其父秦(qin)(qin)霖曾筑有(you)鳳(feng)山(shan)書(shu)屋不無關系;而行窩乃是自謙之詞,實為山(shan)莊、別墅。
因(yin)秦金一貫廉正自持,忠勤體國,朝廷(ting)大小官員為秦金上奏請(qing)留者(zhe)不(bu)止(zhi)。故嘉(jia)靖十年復(fu)起(qi)用,任南(nan)(nan)京戶部(bu)尚書(shu),尋召為工部(bu)尚書(shu)。在兩都(北京、南(nan)(nan)京)任了五(wu)個部(bu)的尚書(shu),有“五(wu)部(bu)尚書(shu)”之稱。
嘉(jia)靖十五年(1536)告(gao)老榮歸,8年后亡故(gu),謚號“端敏”。
秦(qin)(qin)(qin)金(jin)的(de)墓葬(zang)在(zai)胡埭歸山的(de)薛墩。神道上(shang)置華表、翁仲、石(shi)馬(ma)、石(shi)亭(ting)、墓碑等(deng),在(zai)其墓前挖(wa)了一(yi)條小河,上(shang)架一(yi)座橋,并建有(you)(you)御道街(jie),其前為石(shi)龜馱(tuo)著響碑,其旁為資(zi)福(fu)庵(an),制作(zuo)十分精(jing)良,頗(po)為壯觀,葬(zang)秦(qin)(qin)(qin)金(jin)的(de)那個灣,便取(qu)名秦(qin)(qin)(qin)尚書(shu)灣。直到1953年建水庫時墓地毀壞(huai),有(you)(you)塊(kuai)鐫嚴(yan)嵩撰神道碑志,被村(cun)民移去作(zuo)碾場(chang)石(shi)。據說,此(ci)碑現還在(zai)附近水溝(gou)邊(bian),且字跡尚有(you)(you)殘(can)存。1968年春,墓穴上(shang)層被發現,有(you)(you)四(si)(si)塊(kuai)方(fang)整(zheng)大石(shi)蓋在(zai)石(shi)槨(guo)(guo)上(shang),石(shi)槨(guo)(guo)成(cheng)正方(fang)形,邊(bian)長一(yi)丈(zhang),用(yong)整(zheng)塊(kuai)花崗巖鑿(zao)制,中間(jian)有(you)(you)壁,分為左右(you)兩室(shi),槨(guo)(guo)內(nei)棺(guan)木(mu)均已(yi)殘(can)朽,置有(you)(you)方(fang)形青石(shi)四(si)(si)塊(kuai),為秦(qin)(qin)(qin)金(jin)及其夫(fu)人(ren)鈕氏墓志銘(ming)銘(ming)蓋和(he)銘(ming)文,雙(shuang)雙(shuang)符合(he),秦(qin)(qin)(qin)金(jin)墓銘(ming)字跡清(qing)晰可訊,鈕氏墓銘(ming)字跡略有(you)(you)破損(sun),另外(wai),還有(you)(you)銅塊(kuai)若干(gan),為墊置棺(guan)木(mu)所用(yong),但墓中沒有(you)(you)發現金(jin)銀(yin)飾(shi)品等(deng)隨(sui)葬(zang)物。
如(ru)今,秦尚書灣(wan)(wan)成了鎮辦林(lin)場(chang)的(de)所(suo)在地(di),山上(shang)林(lin)木蔥綠(lv),還(huan)有(you)上(shang)面畝茶園,風景(jing)頗佳,市、區政府正在將秦尚書灣(wan)(wan)規劃成“九龍灣(wan)(wan)旅游發(fa)展有(you)限公司”中的(de)一(yi)(yi)個旅游景(jing)點,屆時(shi),游客到這里瞻仰五(wu)部尚書壯(zhuang)觀的(de)墓地(di),品(pin)一(yi)(yi)壺新茶,聆聽美麗動聽有(you)關秦尚書的(de)故事(shi),與朋(peng)友盡情聊天,無疑是(shi)其樂融(rong)融(rong)的(de)。
河(he)西村(cun)附近有(you)個紅莊村(cun),村(cun)莊上(shang)有(you)座私熟學(xue)堂,夏(xia)季(ji)的(de)一天,老(lao)(lao)師(shi)有(you)事外出(chu)囑咐學(xue)生(sheng)在學(xue)堂認真攻(gong)讀(du)。但這群孩子待老(lao)(lao)師(shi)一走,便到附近河(he)中(zhong)洗河(he)浴去了。老(lao)(lao)師(shi)回(hui)來后對不聽話的(de)孩子是(shi)又好(hao)氣又好(hao)笑。便出(chu)了“千(qian)年(nian)楊柳當(dang)衣架(jia)”為上(shang)聯,要學(xue)生(sheng)對下聯,對上(shang)了饒他們,對不上(shang)要罰他們站著曬毒太陽,正(zheng)巧此時秦金(jin)路過(guo)這里,小伙伴們把(ba)事情的(de)前后因果告訴了他,秦金(jin)把(ba)上(shang)聯稍推敲(qiao)后,便對出(chu)了“萬里長江當(dang)浴盆”的(de)下聯,使塾師(shi)和村(cun)民對秦金(jin)的(de)才能都十(shi)分欽佩。
秦金(jin)(jin)天姿聰穎(ying)過人,20歲(sui)考中南(nan)(nan)(nan)京(jing)(jing)舉人,26歲(sui)進士及第,28歲(sui)任(ren)(ren)戶部(bu)(bu)(bu)福建(jian)司主(zhu)事,監(jian)督倉庫糧食諸量。奉命查勘(kan)北(bei)(bei)(bei)京(jing)(jing)地(di)區(qu)災(zai)荒,辦事敏(min)捷,初露頭角,脫(tuo)穎(ying)而(er)出(chu)。后(hou)(hou)又(you)(you)到(dao)河(he)南(nan)(nan)(nan)、山(shan)東等地(di)任(ren)(ren)職(zhi)。特別(bie)是在任(ren)(ren)湖南(nan)(nan)(nan)、湖北(bei)(bei)(bei)巡(xun)按大(da)(da)夫(fu)期間,到(dao)任(ren)(ren)時(shi),恰(qia)逢地(di)方連(lian)年(nian)水災(zai),鬧饑荒,他(ta)就(jiu)著意按撫百姓(xing),除去一切弊政(zheng),免除租稅,賑(zhen)濟災(zai)民,罷及貪官(guan),上(shang)奏章提出(chu)八項適宜(yi)可行的(de)(de)建(jian)議,后(hou)(hou)來(lai)又(you)(you)繼續提出(chu)十(shi)項建(jian)議,其建(jian)議寫入國史。他(ta)在這里七年(nian),恩威并施(shi),成(cheng)績與(yu)聲譽顯(xian)著,調任(ren)(ren)南(nan)(nan)(nan)京(jing)(jing)禮部(bu)(bu)(bu)尚(shang)書(shu),不到(dao)一年(nian)召(zhao)回(hui)北(bei)(bei)(bei)京(jing)(jing),任(ren)(ren)戶部(bu)(bu)(bu)尚(shang)書(shu)。嘉靖六年(nian)(1527年(nian)),秦金(jin)(jin)61歲(sui)時(shi),要求免職(zhi)回(hui)家。回(hui)鄉(xiang)后(hou)(hou),在惠山(shan)寺山(shan)門(men)右街建(jian)造一座別(bie)墅,取(qu)名“鳳(feng)谷(gu)行窩”(即現在的(de)(de)寄(ji)暢園),還與(yu)邵(shao)寶等人恢復(fu)碧(bi)山(shan)吟(yin)社,定期舉行詩會。歸休4年(nian)間,朝廷大(da)(da)小(xiao)官(guan)員都(dou)(dou)認(ren)為秦金(jin)(jin)操行辦事能力強,廉正自持,年(nian)紀又(you)(you)不算(suan)大(da)(da),上(shang)奏請留的(de)(de)不止,嘉靖十(shi)年(nian)復(fu)盧,任(ren)(ren)南(nan)(nan)(nan)京(jing)(jing)戶部(bu)(bu)(bu)尚(shang)書(shu),尋召(zhao)為工(gong)部(bu)(bu)(bu)尚(shang)書(shu)。經歷兩都(dou)(dou)(北(bei)(bei)(bei)京(jing)(jing)、南(nan)(nan)(nan)京(jing)(jing))任(ren)(ren)了五個部(bu)(bu)(bu)的(de)(de)尚(shang)書(shu)(南(nan)(nan)(nan)京(jing)(jing)禮部(bu)(bu)(bu)、北(bei)(bei)(bei)京(jing)(jing)戶部(bu)(bu)(bu)、南(nan)(nan)(nan)京(jing)(jing)戶部(bu)(bu)(bu)、北(bei)(bei)(bei)京(jing)(jing)工(gong)部(bu)(bu)(bu)、南(nan)(nan)(nan)京(jing)(jing)兵(bing)部(bu)(bu)(bu))。因年(nian)滿七十(shi),退歸家居。
嘉靖甲辰年(1544年)正月二十七日,秦(qin)金77歲時(shi)死(si)于原(yuan)籍家中,訃告傳來,皇帝震驚哀(ai)悼,罷朝(chao)一日,降旨司官討(tao)論喪葬事宜(yi)。這(zhe)在古代歷史上是不多(duo)見的。秦(qin)尚(shang)書(shu)作的詩(shi)文內容純正脫俗,可供誦讀(du)。他著有《鳳山詩(shi)集》、《撫湖政要(yao)》、《安楚(chu)錄(lu)》雜著稿,多(duo)數(shu)雕(diao)板印行問世。
詩歌遺存
海市
晴云晝護(hu)蓬萊島,海(hai)上清風翠螺小。
煙波萬里駕滄溟,驀(mo)地神工炫(xuan)奇巧。
珠宮貝(bei)闕寶藏興,恍惚??移山城。
八千世界蒼龍窟,十二樓臺白(bai)玉京。
芙蓉秀云孤松嶺(ling),亭子分(fen)明傍(bang)仙境。
氣(qi)化(hua)??有倏無,萬象蕩(dang)摩皆幻影。
高閣乘風此(ci)望洋,乾坤吾道(dao)心茫(mang)茫(mang)。
雜俎(zu)披奇竟(jing)何補,夷堅志(zhi)怪誠荒唐。
異哉(zai)海市何人(ren)傳,歲寒健筆(bi)驚坡仙。
誰知茲(zi)祥非偶然,一雨三日占豐年。
海市(shi)之名今(jin)更顯,柱史文章光琬琰(yan)。
公孫大夫廟
瓣香端拜大夫(fu)祠(ci),千(qian)載(zai)高風想見之。
愛士不忘鄉校(xiao)化(hua),濟人(ren)猶說乘輿(yu)私。
云荒碧(bi)草(cao)迷(mi)春冢(zhong),雨濕蒼(cang)苔臥古碑。
鄭(zheng)國山(shan)川登眺里,獨(du)留遺像不(bu)勝(sheng)悲。