潘玉(yu)兒(?—501年),亦(yi)稱潘玉(yu)奴,本(ben)名(ming)俞尼子,原是(shi)大司馬王敬則的樂伎。后來,潘玉(yu)兒被(bei)蕭寶(bao)(bao)卷納入宮中,深得蕭寶(bao)(bao)卷的寵幸。
永泰元年(nian)(nian)(498年(nian)(nian)),蕭(xiao)寶(bao)卷繼位后(hou)(hou),將潘玉兒納(na)入宮中,封為貴妃(fei),得(de)到(dao)蕭(xiao)寶(bao)卷的(de)專寵(chong),蕭(xiao)寶(bao)卷死后(hou)(hou)被蕭(xiao)衍縊殺于(yu)獄中。
潘(pan)(pan)玉(yu)兒,亦稱潘(pan)(pan)玉(yu)奴,本姓(xing)俞,名尼子,原是大司馬王敬(jing)則(ze)的樂伎。后(hou)來,潘(pan)(pan)玉(yu)兒被蕭(xiao)寶(bao)卷納入宮(gong)中,深得蕭(xiao)寶(bao)卷的寵幸,蕭(xiao)寶(bao)卷的太子蕭(xiao)誦的生母黃貴嬪(pin)很早去世,蕭(xiao)寶(bao)卷就讓潘(pan)(pan)玉(yu)兒做蕭(xiao)誦的義母撫養他,并封潘(pan)(pan)玉(yu)兒為貴妃。
當時(shi)有一種說法,南(nan)朝宋(song)皇帝(di)宋(song)文(wen)(wen)帝(di)劉義隆有位(wei)妃(fei)子潘(pan)妃(fei),而宋(song)文(wen)(wen)帝(di)在帝(di)位(wei)三(san)十年,蕭(xiao)寶(bao)卷也想(xiang)像宋(song)文(wen)(wen)帝(di)那樣在位(wei)幾十年,于(yu)是把潘(pan)玉兒改(gai)姓潘(pan),潘(pan)玉兒的父親俞寶(bao)慶(qing)也隨著改(gai)姓潘(pan)。
潘(pan)玉兒(er)后來(lai)為蕭寶卷生下(xia)一(yi)(yi)個女兒(er),但出(chu)生一(yi)(yi)百(bai)天就夭折了。
永(yong)(yong)元(yuan)三(san)年(501年),宮(gong)中(zhong)發生大(da)(da)火(huo)(huo),三(san)千多間(jian)宮(gong)殿都(dou)(dou)被燒毀。蕭(xiao)寶(bao)卷于是在各處(chu)重建(jian)宮(gong)殿,建(jian)有芳(fang)(fang)樂、芳(fang)(fang)德(de)、仙(xian)華、大(da)(da)興(xing)、含德(de)、清曜、安壽等宮(gong)殿,并(bing)另外(wai)(wai)給(gei)潘玉(yu)(yu)(yu)兒(er)建(jian)起神仙(xian)、永(yong)(yong)壽、玉(yu)(yu)(yu)壽三(san)殿,都(dou)(dou)在周圍(wei)用(yong)(yong)金(jin)壁加(jia)以(yi)裝飾。其中(zhong)玉(yu)(yu)(yu)壽宮(gong)的(de)(de)(de)飛仙(xian)帳,四面都(dou)(dou)是綺繡,窗戶間(jian)都(dou)(dou)畫(hua)著(zhu)神仙(xian)。又畫(hua)作七賢,全(quan)部以(yi)美(mei)女(nv)侍候在旁邊。用(yong)(yong)金(jin)銀鑿(zao)成題字,靈(ling)獸、神鳥(niao)、風(feng)云、火(huo)(huo)炬(ju)作為(wei)玩(wan)物裝飾。椽子的(de)(de)(de)外(wai)(wai)端都(dou)(dou)掛著(zhu)風(feng)鈴。江(jiang)東(dong)的(de)(de)(de)舊物,有古玉(yu)(yu)(yu)律(lv)數枚,都(dou)(dou)拆(chai)開(kai)用(yong)(yong)以(yi)裝飾笛子。莊嚴寺(si)的(de)(de)(de)玉(yu)(yu)(yu)制九子鈴、外(wai)(wai)國寺(si)中(zhong)的(de)(de)(de)佛(fo)面光相,禪(chan)靈(ling)寺(si)塔(ta)上的(de)(de)(de)各種寶(bao)物耳(er)環,都(dou)(dou)剝取下來(lai)用(yong)(yong)作潘玉(yu)(yu)(yu)兒(er)殿中(zhong)的(de)(de)(de)裝飾。
蕭(xiao)寶(bao)卷(juan)(juan)又(you)命(ming)人(ren)把金子(zi)鑿制成(cheng)蓮(lian)花貼(tie)在地上(shang),讓(rang)潘(pan)玉(yu)兒在上(shang)面行走,說:“這(zhe)叫(jiao)做步步生蓮(lian)花。” 潘(pan)玉(yu)兒的(de)(de)(de)服(fu)飾用具,無不是盡意挑選的(de)(de)(de)珍奇之品,如(ru)此(ci)奢侈,以致府庫(ku)中舊有的(de)(de)(de)物品,不再能(neng)滿(man)足(zu)其用。蕭(xiao)寶(bao)卷(juan)(juan)于(yu)(yu)是派人(ren)以高價(jia)收買(mai)民(min)間(jian)的(de)(de)(de)金玉(yu)寶(bao)器,價(jia)格皆高于(yu)(yu)正常價(jia)格數倍。蕭(xiao)寶(bao)卷(juan)(juan)還讓(rang)人(ren)把京(jing)(jing)城建康(今江蘇南京(jing)(jing))的(de)(de)(de)酒稅全都折合成(cheng)銀錢(qian)交入官庫(ku),就這(zhe)樣仍(reng)不能(neng)滿(man)足(zu)后宮之用。 蕭(xiao)寶(bao)卷(juan)(juan)命(ming)令揚、南徐二州的(de)(de)(de)橋梁、塘壩(ba)、丁役(yi)折計工程價(jia)值,斂取(qu)現錢(qian),供(gong)應太樂和主衣(yi)庫(ku)的(de)(de)(de)日雜(za)費(fei)用。因此(ci)各處(chu)的(de)(de)(de)水塘溝(gou)渠,全都廢毀。蕭(xiao)寶(bao)卷(juan)(juan)還命(ming)令交納賦稅的(de)(de)(de)百姓(xing)上(shang)貢(gong)錦雞頭(tou),白鶴翎、白鷺羽毛,此(ci)類斂財(cai)名目成(cheng)百上(shang)千,無窮無盡。
潘(pan)玉兒(er)放縱恣肆,威(wei)風橫行遠近(jin),她的(de)父親潘(pan)寶慶和一群小人共同(tong)施展毒計,誣告(gao)富人有(you)罪,霸占其(qi)田宅資財。
蕭(xiao)寶(bao)(bao)卷(juan)后來在芳樂苑中(zhong)建立一個集市,讓宮人、宦官們(men)充當小販,讓潘玉(yu)兒(er)做市令,他(ta)自(zi)(zi)(zi)己則(ze)自(zi)(zi)(zi)任集市的錄事(shi),如果誰稍(shao)有過失,潘貴(gui)妃就把其交給衛士(shi)(shi)杖責。蕭(xiao)寶(bao)(bao)卷(juan)小有得(de)失,潘玉(yu)兒(er)就用棍子打他(ta),于是他(ta)命令武士(shi)(shi)們(men)打時不(bu)得(de)使用杖和實(shi)芯的荻桿。蕭(xiao)寶(bao)(bao)卷(juan)雖(sui)然畏懼(ju)潘玉(yu)兒(er),卻暗地里和她的姐(jie)妹們(men)淫通。蕭(xiao)寶(bao)(bao)卷(juan)每次出(chu)游,潘玉(yu)兒(er)乘著小車,宮人都露出(chu)褲子,穿(chuan)綠絲(si)鞋,蕭(xiao)寶(bao)(bao)卷(juan)自(zi)(zi)(zi)己穿(chuan)著軍(jun)服騎(qi)馬跟在后面。蕭(xiao)寶(bao)(bao)卷(juan)又(you)開渠立壩(ba),親(qin)自(zi)(zi)(zi)拉船,壩(ba)上開店,坐在那里賣肉。當時百姓有歌謠說:“閱武堂,種楊柳,皇上賣肉,潘妃賣酒。”
永元三年(501年),蕭(xiao)寶(bao)卷遇害(hai),雍(yong)州(zhou)刺史蕭(xiao)衍立(li)蕭(xiao)寶(bao)卷之(zhi)弟蕭(xiao)寶(bao)融為帝,是(shi)為齊和帝。當時蕭(xiao)衍聽聞潘玉(yu)兒(er)美貌無(wu)比,想納她為妾(qie),便詢問侍中(zhong)(zhong)、領(ling)軍(jun)將軍(jun)王茂,王茂說:“使齊朝滅亡(wang)的就(jiu)是(shi)這個女人(ren),您如果留(liu)下(xia)她,恐怕要招來外界的議論(lun)。”蕭(xiao)衍便沒有納潘玉(yu)兒(er)。軍(jun)官(guan)田安(an)請求蕭(xiao)衍把潘玉(yu)兒(er)賞給(gei)自己做(zuo)妻(qi)子,潘玉(yu)兒(er)哭道:“以前受君(jun)主(zhu)恩遇,如今怎么能匹(pi)配給(gei)下(xia)人(ren)。我只有一(yi)死(si)了之(zhi),決不(bu)再受辱(ru)!”于是(shi),蕭(xiao)衍下(xia)令把潘玉(yu)兒(er)勒死(si)在獄中(zhong)(zhong) ,潘玉(yu)兒(er)死(si)后光潔美艷(yan)一(yi)如生前,用(yong)車把她的尸體(ti)拉(la)出去時,將校(xiao)們居然都按(an)捺(na)不(bu)住,做(zuo)出許多猥(wei)褻行為。
李延壽:①時東昏(hun)妃潘(pan)玉兒有國(guo)色。 ②潘(pan)妃放恣,威行遠近(jin)。
蔡(cai)東藩:纖足(zu)風開自六朝(chao),蓮花生步(bu)不勝嬌;美人(ren)未(wei)必能(neng)傾國,禍水都從暗主招。
《南齊書·卷七(qi)·本紀第七(qi)》
《南齊書(shu)·卷二十·列傳第一》
《南史·卷五·齊本(ben)紀下第五》
《南史·卷(juan)五(wu)十(shi)五(wu)·列傳第四十(shi)五(wu)》
《南(nan)史·卷七(qi)十七(qi)·列(lie)傳第(di)六十七(qi)》
《資治(zhi)通鑒·卷一百四十三(san)》
《資治(zhi)通鑒·卷一百四(si)十四(si)》
父親:潘寶(bao)慶(俞寶(bao)慶)。
丈夫:東昏(hun)侯蕭寶卷。
女兒(er):蕭氏,出(chu)生一百(bai)天夭折(zhe)。
唐(tang)代·孫元(yuan)晏《齊·潘妃》
唐代·溫(wen)庭筠《漢皇迎春詞》
唐代·周曇《六朝(chao)門·齊廢帝東昏侯》
五代·毛熙(xi)震(zhen)《臨江仙·南齊天子寵嬋娟》
北宋·蘇軾《次韻楊公濟奉議梅花十首》