人物生平
早年經歷
永熙三年(534年),宇文泰到(dao)夏州,在統萬(wan)城生下(xia)宇文毓,因此取小(xiao)名為統萬(wan)突。
大統(tong)十(shi)四(si)年(549年),宇文毓被封為寧都郡公,食邑三(san)千戶。
大統(tong)十六年(551年),代(dai)行華州(zhou)(zhou)政事(shi)。隨即被任命為開府(fu)儀同三司、宜州(zhou)(zhou)諸(zhu)軍(jun)事(shi)、宜州(zhou)(zhou)刺(ci)史。
西魏(wei)恭(gong)帝三年(nian)(556年(nian)),授任大(da)將軍(jun),鎮守(shou)隴(long)山(shan)以西地區。孝(xiao)閔(min)帝元年(nian)(557年(nian))正月(yue),宇(yu)(yu)文毓(yu)的弟弟孝(xiao)閔(min)帝宇(yu)(yu)文覺受禪繼(ji)位,升任宇(yu)(yu)文毓(yu)為柱(zhu)國,轉任岐州(zhou)諸(zhu)軍(jun)事、岐州(zhou)刺(ci)史。宇(yu)(yu)文毓(yu)在岐州(zhou)任職時,很有(you)政(zheng)績,深得百姓(xing)感激。
登基為帝
孝(xiao)閔(min)帝元(yuan)年(557年)九(jiu)月,晉公宇文(wen)(wen)護廢黜孝(xiao)閔(min)帝,宇文(wen)(wen)護因(yin)自(zi)己的(de)羽翼尚未(wei)豐滿,不(bu)敢自(zi)立(li)。乃遣使(shi)到岐州迎宇文(wen)(wen)毓繼位(wei)。九(jiu)月二十(shi)(shi)七日,宇文(wen)(wen)毓抵達(da)京(jing)城。九(jiu)月二十(shi)(shi)八日,即(ji)天王位(wei),赦免(mian)天下囚(qiu)犯。
武(wu)成(cheng)元年(nian)(559年(nian))八月(yue)十(shi)四日,宇文毓以(yi)稱王不(bu)足以(yi)威天下,故(gu)改稱皇帝,追尊(zun)父親宇文泰為文皇帝,大赦天下,建年(nian)號武(wu)成(cheng)。
中毒去世
宇(yu)(yu)文毓(yu)表(biao)面看來溫弱,其實(shi)內里極是明敏有主見。他不(bu)肯處處聽命宇(yu)(yu)文護, 宇(yu)(yu)文護假意歸(gui)政后,宇(yu)(yu)文毓(yu)開始行使一(yi)部分(fen)的(de)權(quan)力處理國(guo)事(shi)、進行改(gai)革,但是兵(bing)權(quan)還(huan)是牢(lao)牢(lao)掌(zhang)握在宇(yu)(yu)文護的(de)手里,宇(yu)(yu)文護見宇(yu)(yu)文毓(yu)不(bu)好控制便設法暗害(hai)宇(yu)(yu)文毓(yu)。
當時,有一個叫李安(an)的人,以(yi)廚藝得寵于(yu)宇文(wen)護,被提(ti)升為(wei)(wei)膳部下大夫。武成二(er)年(nian)(nian)(560年(nian)(nian))四(si)月(yue)(yue)(yue),宇文(wen)護悄(qiao)悄(qiao)命(ming)令李安(an),乘宇文(wen)毓(yu)(yu)進食(shi)之機在(zai)(zai)食(shi)物(wu)中下毒。 四(si)月(yue)(yue)(yue)十(shi)九日,宇文(wen)毓(yu)(yu)病危(wei),口(kou)授(shou)遺詔(zhao)傳位(wei)于(yu)四(si)弟魯國(guo)公(gong)宇文(wen)邕。四(si)月(yue)(yue)(yue)二(er)十(shi)日(5月(yue)(yue)(yue)30日),宇文(wen)毓(yu)(yu)在(zai)(zai)延壽殿去(qu)世,時年(nian)(nian)二(er)十(shi)七歲(sui)。宇文(wen)毓(yu)(yu)死后,因先帝(di)(di)口(kou)傳遺詔(zhao),宇文(wen)護沒辦法(fa)改變,于(yu)是(shi),只(zhi)得遵命(ming)立宇文(wen)邕為(wei)(wei)帝(di)(di),是(shi)為(wei)(wei)北周(zhou)武帝(di)(di)。宇文(wen)邕登(deng)基后,謚宇文(wen)毓(yu)(yu)為(wei)(wei)明皇帝(di)(di),廟號世宗。五月(yue)(yue)(yue)二(er)十(shi)一日,葬于(yu)昭陵(ling)。
為政舉措
政治
宇(yu)(yu)文(wen)(wen)毓(yu)在位期(qi)間,勵精圖治,政(zheng)績顯著,深受百姓愛戴(dai)。他為人(ren)寬容,君臣關系相對(dui)融洽,因而威望與日(ri)俱增。宇(yu)(yu)文(wen)(wen)毓(yu)有(you)能力、有(you)主(zhu)見(jian),雖是由宇(yu)(yu)文(wen)(wen)護(hu)扶持上臺的,卻并(bing)不(bu)愿意當傀儡(lei),急(ji)于親自理(li)政(zheng)。宇(yu)(yu)文(wen)(wen)護(hu)見(jian)他聰明能干,便于武成元年(559年)正月二十(shi)一(yi)日(ri)上表歸政(zheng),字文(wen)(wen)毓(yu)開始親自處理(li)政(zheng)事。
字文毓為政時期注(zhu)意節(jie)儉,不用絲綢錦繡雕刻之物,嚴禁官吏貪污,努力清明(ming)吏治。
軍事
武(wu)成(cheng)元年(559年)三(san)月(yue),吐谷(gu)(gu)渾侵(qin)犯北周邊境。三(san)月(yue)二(er)十(shi)三(san)日,宇(yu)文(wen)毓派大司馬、博陵公賀蘭祥率軍討(tao)伐吐谷(gu)(gu)渾。五(wu)月(yue),賀蘭祥攻克洮陽、洪(hong)和(he)二(er)郡,迫使(shi)吐谷(gu)(gu)渾逃走。
文化
宇(yu)文(wen)毓(yu)即(ji)位后,召集公卿(qing)以(yi)下有(you)文(wen)學修(xiu)養者八十(shi)余人,在麟趾殿校刊經史(shi)。又采輯眾(zhong)書(shu),從伏羲、神農以(yi)來,直到魏末,編成《世(shi)譜(pu)》,共五百卷(juan)。他本人博覽群書(shu),善寫(xie)文(wen)章(zhang),又著有(you)文(wen)章(zhang)十(shi)卷(juan),流傳于世(shi)。這(zhe)些典籍(ji)的出版,對當(dang)時(shi)的學術(shu)文(wen)化(hua)(hua)發(fa)展(zhan)做出很(hen)大貢獻。此外(wai),他在位期(qi)間使(shi)漢(han)(han)族文(wen)化(hua)(hua)逐漸深入少數民族的文(wen)化(hua)(hua)中(zhong),加快了(le)(le)中(zhong)華文(wen)化(hua)(hua)的大融合,為北周武(wu)帝滅佛(fo)教,學習漢(han)(han)文(wen)化(hua)(hua)做了(le)(le)很(hen)好的鋪墊。
行政
明帝二年(558年)正(zheng)月二十(shi)三(san)日,宇文毓下令在(zai)雍(yong)(yong)州(zhou)(zhou)(zhou)(zhou)設(she)(she)(she)置(zhi)(zhi)(zhi)十(shi)二個郡,又在(zai)河(he)東設(she)(she)(she)置(zhi)(zhi)(zhi)蒲州(zhou)(zhou)(zhou)(zhou),在(zai)河(he)北設(she)(she)(she)置(zhi)(zhi)(zhi)虞州(zhou)(zhou)(zhou)(zhou),在(zai)弘農(nong)設(she)(she)(she)置(zhi)(zhi)(zhi)陜州(zhou)(zhou)(zhou)(zhou),在(zai)正(zheng)平(ping)設(she)(she)(she)置(zhi)(zhi)(zhi)絳州(zhou)(zhou)(zhou)(zhou),在(zai)宜陽設(she)(she)(she)置(zhi)(zhi)(zhi)熊州(zhou)(zhou)(zhou)(zhou),在(zai)邵郡設(she)(she)(she)置(zhi)(zhi)(zhi)邵州(zhou)(zhou)(zhou)(zhou)。三(san)月,改雍(yong)(yong)州(zhou)(zhou)(zhou)(zhou)刺史(shi)為雍(yong)(yong)州(zhou)(zhou)(zhou)(zhou)牧,京(jing)兆郡守為京(jing)兆尹。以(yi)廣業、修城(cheng)二郡設(she)(she)(she)置(zhi)(zhi)(zhi)康州(zhou)(zhou)(zhou)(zhou),在(zai)葭蘆郡設(she)(she)(she)置(zhi)(zhi)(zhi)文州(zhou)(zhou)(zhou)(zhou)。四(si)月,從長安分出萬年縣,治(zhi)所設(she)(she)(she)在(zai)京(jing)城(cheng)。
軼事典故
宇文毓即位后,非常(chang)禮遇尊敬(jing)當時(shi)的名士韋敻,寫詩(shi)贈給(gei)他(ta)說:“六爻(yao)占卜避世,日(ri)月星(xing)少光明(ming)。穎陽推讓超越遠古(gu),滄州(zhou)一去(qu)不再(zai)回來。清香由(you)搖動的秋蘭佩飾(shi)傳來,清風飄起了(le)蓮葉做成的衣服。坐在(zai)石(shi)上窺探仙洞,乘坐小(xiao)筏在(zai)水(shui)邊巖石(shi)上下釣(diao)。嶺(ling)上的青松直立(li)干尺,巖上的清泉百丈(zhang)高飛。姑且登上平樂觀,遠望首陽山(shan)上的薇菜。怎(zen)么(me)能夠(gou)等同四(si)位隱士,請來參與我日(ri)理萬機(ji)。”韋敻寫詩(shi)回復宇文毓,愿意按時(shi)入朝拜見。宇文毓非常(chang)高興,下令(ling)官府每日(ri)供應河東酒一斗給(gei)他(ta),稱他(ta)為(wei)“逍遙公”。
個人作品
《貽韋居士詩》
《和王(wang)褒(bao)詠摘花》
《過舊宮》
歷史評價
令(ling)狐德(de)棻《周書(shu)》:①“帝寬明仁厚(hou),敦(dun)(dun)睦九族,有君人之量。幼而(er)好學,博(bo)覽群書(shu),善(shan)屬(shu)文,詞彩溫麗。”;②“世(shi)宗(zong)寬仁遠(yuan)度,睿哲博(bo)聞。處(chu)代邸(di)之尊,實文昭之長。豹姿已變,龍德(de)猶潛。而(er)百(bai)辟傾(qing)心,萬方(fang)注意(yi)。及(ji)乎迎宣黜賀,入纂大宗(zong),而(er)禮貌功臣(chen),敦(dun)(dun)睦九族,率由(you)恭儉,崇尚文儒(ru),亹亹焉(yan)其有君人之德(de)者(zhe)矣。始則權臣(chen)專制,政(zheng)出私門;終乃(nai)鴆毒(du)潛加(jia),享(xiang)年不永。惜哉!”;③“治有美政(zheng),黎民懷之。”
史書記載
《周書·卷(juan)四(si)·帝紀第四(si)》
《北史(shi)·卷(juan)九·周本紀(ji)上第九》
家庭成員
父母
父親:北周文帝宇文泰
母親:姚夫人
后妃
明敬皇后(hou)獨(du)孤氏,獨(du)孤信(xin)長女
妃子徐(xu)氏,生畢剌(la)王宇文賢
子女
兒子
長子(zi):畢剌王(wang)宇文賢
次子:酆王宇文貞
三子:宋(song)王宇文實,出繼叔父(fu)宋(song)獻公(gong)宇文震
女兒
河(he)南(nan)公主(zhu),下(xia)嫁尉遲(chi)綱(gang)之子尉遲(chi)敬(jing)