生平經歷
劉盆子是式縣人,有兩個(ge)哥(ge)哥(ge):劉恭(gong)、劉茂。
天鳳五年(nian)(18),瑯琊(今臨(lin)(lin)沂(yi))人(ren)樊崇(chong)在(zai)莒縣起(qi)義(yi),后(hou)率(lv)眾轉(zhuan)戰(zhan)(zhan)泰山地區,繼續招兵買(mai)馬,一(yi)年(nian)間發(fa)展到(dao)萬余(yu)人(ren)。與(yu)(yu)郡人(ren)逄安、東(dong)海人(ren)徐宣、謝(xie)祿、楊音等分幾路,經莒縣到(dao)姑幕縣,與(yu)(yu)王(wang)(wang)莽部大(da)(da)戰(zhan)(zhan),殺(sha)莽軍(jun)萬余(yu)人(ren)后(hou)轉(zhuan)到(dao)青州。王(wang)(wang)莽派更(geng)始(shi)將軍(jun)廉丹(dan)、太師王(wang)(wang)匡反(fan)擊,樊崇(chong)欲戰(zhan)(zhan),又怕(pa)起(qi)義(yi)軍(jun)與(yu)(yu)莽軍(jun)混亂不(bu)清,就命起(qi)義(yi)軍(jun)用紅色染(ran)眉(mei),易于識別,從(cong)此,起(qi)義(yi)軍(jun)稱(cheng)為赤(chi)眉(mei)軍(jun)。在(zai)成昌(山東(dong)東(dong)平西(xi))一(yi)舉大(da)(da)破廉丹(dan)、王(wang)(wang)匡的軍(jun)隊,殺(sha)死萬余(yu)人(ren)。又追到(dao)臨(lin)(lin)縣后(hou),廉丹(dan)戰(zhan)(zhan)死,王(wang)(wang)匡逃脫。赤(chi)眉(mei)軍(jun)追敵(di)至洛(luo)陽,莽軍(jun)20多名將帥(shuai)投降(jiang),大(da)(da)敗。劉玄更(geng)始(shi)政權建立后(hou),樊崇(chong)等表示(shi)愿(yuan)歸順,但(dan)因對(dui)諸將安排不(bu)滿(man),便兵分兩部,進攻更(geng)始(shi)政權。歷經幾次戰(zhan)(zhan)斗(dou),擊殺(sha)河南太守,屢(lv)戰(zhan)(zhan)屢(lv)勝。
更(geng)(geng)始(shi)元(yuan)年(23)初(chu),赤眉起義軍(jun)經過(guo)式縣時,把劉(liu)(liu)盆子(zi)及其兩個哥哥劉(liu)(liu)恭、劉(liu)(liu)茂,搶到軍(jun)營,都留在(zai)軍(jun)中(zhong)。劉(liu)(liu)恭從小學(xue)習《尚書(shu)》,懂得書(shu)中(zhong)的一些大義。后來隨樊崇等(deng)投降更(geng)(geng)始(shi)帝劉(liu)(liu)玄,被封為(wei)式侯。因通(tong)曉經術(shu)多(duo)次(ci)上(shang)書(shu)議事,被任(ren)命(ming)為(wei)侍中(zhong),跟(gen)從更(geng)(geng)始(shi)帝在(zai)長安。劉(liu)(liu)盆子(zi)與劉(liu)(liu)茂在(zai)軍(jun)中(zhong)歸屬于右校卒吏劉(liu)(liu)俠(xia)卿,負責(ze)割草喂牛(niu)(niu)的工作,以牧牛(niu)(niu)為(wei)本,號稱“牛(niu)(niu)吏”。劉(liu)(liu)盆子(zi)對(dui)每(mei)(mei)頭牛(niu)(niu)的習好都了如指掌,每(mei)(mei)次(ci)放牛(niu)(niu),都要收割許多(duo)草,放在(zai)牛(niu)(niu)背上(shang)馱(tuo)回(hui)軍(jun)營。他(ta)(ta)放的牛(niu)(niu)甚懂人語,總是令行禁止,不(bu)隨便啃吃(chi)莊稼。他(ta)(ta)有時倒(dao)騎(qi)頭牛(niu)(niu)觀牛(niu)(niu)群,樂在(zai)其中(zhong)。
更始(shi)三年(nian)(25)正(zheng)月,赤(chi)眉軍會師弘農(河南(nan)靈寶(bao)北),與(yu)更始(shi)諸將連戰獲勝,軍隊發展迅(xun)速,達30多萬人。更始(shi)恐懼(ju),表(biao)示禪(chan)位并要(yao)求義軍重立漢宗室為(wei)帝。樊崇聽后說:“今迫近(jin)長(chang)安,而鬼神(shen)如(ru)此,當(dang)求劉氏共尊立之。”于是(shi),把立帝的事擺在(zai)議事日程(cheng)。
更始三年(nian)(25),赤眉軍(jun)首領樊(fan)崇采納方望之(zhi)弟方陽“擁立(li)漢朝宗室為帝(di)(di)(di)(di),以號(hao)(hao)令天下”的建議。六(liu)月,樊(fan)崇等(deng)將(jiang)(jiang)軍(jun)準備立(li)帝(di)(di)(di)(di)事宜,候選人(ren)有(you)(you)70多位,唯(wei)有(you)(you)劉(liu)(liu)盆子與劉(liu)(liu)茂是(shi)(shi)前帝(di)(di)(di)(di)劉(liu)(liu)孝的近屬。樊(fan)崇等(deng)人(ren)商議后,說:“聞古時,天子將(jiang)(jiang)兵稱上(shang)將(jiang)(jiang),乃(nai)書札(zha)之(zhi)符(fu)。”于(yu)(yu)是(shi)(shi),讓人(ren)寫好書札(zha)作中(zhong)帝(di)(di)(di)(di)符(fu)號(hao)(hao),放進竹制盒中(zhong),按侯選人(ren)個數(shu)放札(zha)(只有(you)(you)一枚(mei)為帝(di)(di)(di)(di)札(zha)) 。規定摸札(zha)要依(yi)年(nian)齡(ling)順(shun)序(xu),從大到小依(yi)次摸出(chu)示眾。劉(liu)(liu)盆子在侯選人(ren)中(zhong)年(nian)齡(ling)最(zui)(zui)小,只能等(deng)最(zui)(zui)后一札(zha)。札(zha)一枚(mei)枚(mei)摸出(chu),都是(shi)(shi)空札(zha),唯(wei)有(you)(you)最(zui)(zui)后一枚(mei)為帝(di)(di)(di)(di)札(zha),于(yu)(yu)是(shi)(shi)將(jiang)(jiang)劉(liu)(liu)盆子立(li)為帝(di)(di)(di)(di)。建年(nian)號(hao)(hao)為建世,史稱建世帝(di)(di)(di)(di)。
劉(liu)(liu)(liu)(liu)盆子(zi)稱帝后(hou),諸將稱臣,15歲的劉(liu)(liu)(liu)(liu)盆子(zi)因長(chang)期放牛(niu),養成了簡衣草行的生活(huo)習慣,“被發徒跣,敞(chang)衣赭汗(han)”。劉(liu)(liu)(liu)(liu)盆子(zi)一看(kan)眾多人(ren)來拜自(zi)己(ji),只是躲(duo)閃(shan)。其兄(xiong)劉(liu)(liu)(liu)(liu)茂見狀說:“善藏符,盆子(zi)即(ji)咬折棄之,復(fu)還依挾卿。”其他將領各任(ren)其職:徐宣(xuan)為(wei)故(gu)縣獄吏,能通易經,推為(wei)丞相,樊(fan)崇為(wei)御史大(da)夫。逄安(an)為(wei)左(zuo)大(da)司馬(ma),謝(xie)祿(lu)為(wei)右大(da)司馬(ma),楊音以下(xia)皆(jie)為(wei)列卿。不久(jiu),在長(chang)安(an)舉戰(zhan)大(da)破更始(shi)軍,更始(shi)劉(liu)(liu)(liu)(liu)玄向(xiang)義(yi)軍投降。此(ci)時,劉(liu)(liu)(liu)(liu)盆子(zi)居住長(chang)樂(le)宮,樊(fan)崇等設宴樂(le)大(da)會,一部分起義(yi)軍兵士突然(ran)殺死門(men)衛,強行進宮搶東西,亂殺無辜百多人(ren),嚇的劉(liu)(liu)(liu)(liu)盆子(zi)日夜啼哭。劉(liu)(liu)(liu)(liu)恭見赤(chi)眉(mei)眾亂,知(zhi)道(dao)勝驕必敗,又恐怕禍及(ji)自(zi)己(ji)弟兄(xiong),密(mi)教劉(liu)(liu)(liu)(liu)盆子(zi)讓權。
建武二年(26)正月,劉(liu)恭在一次集合時說(shuo):“諸君共(gong)立恭之弟為帝,德誠深(shen)厚,立且一年,肴亂日甚,誠不(bu)(bu)(bu)足以(yi)(yi)(yi)相成(cheng),恐(kong)死而無(wu)益(yi),顧得(de)退為庶人(ren),更(geng)求賢知。”劉(liu)盆(pen)子(zi)叩頭(tou)說(shuo):“公設(she)置縣官而為賊(zei)如(ru)故,吏(li)人(ren)貢獻輒(zhe)見,剽劫流聞四方,莫不(bu)(bu)(bu)怨恨(hen)不(bu)(bu)(bu)復信,何此皆立,非其(qi)人(ren)所致,愿(yuan)乞骸骨避賢圣,必欲殺(sha)盆(pen)子(zi)以(yi)(yi)(yi)塞責(ze)者,無(wu)所離死誠冀諸君肯哀憐(lian)耳。”說(shuo)完泣不(bu)(bu)(bu)成(cheng)聲,樊崇及(ji)集會(hui)的(de)數(shu)百人(ren)都(dou)感到哀憐(lian),避席(xi)頓首說(shuo):“臣無(wu)狀(zhuang)負階下,請(qing)自(zi)今以(yi)(yi)(yi)后不(bu)(bu)(bu)敢(gan)放縱。”因(yin)共(gong)抱持盆(pen)子(zi)帶(dai)以(yi)(yi)(yi)璽緩,劉(liu)盆(pen)子(zi)號呼不(bu)(bu)(bu)得(de)已既罷,出各閉(bi)營(ying)自(zi)守(shou)三(san)輔。這樣都(dou)稱天子(zi)英明,百姓也不(bu)(bu)(bu)懼怕了,紛(fen)紛(fen)又回到長安。
劉盆(pen)子乘(cheng)王車,駕(jia)三馬,數(shu)百騎兵跟其后,自(zi)南(nan)山一路戰(zhan)斗,進居陽(yang)(yang)城(cheng)。這時南(nan)陽(yang)(yang)劉秀(xiu)起兵鎮(zhen)壓(ya)義軍,關(guan)中豪強地主隱(yin)蔽糧食,組(zu)織武(wu)裝反抗,赤眉(mei)軍衣(yi)食極度貧乏。
建(jian)世二(er)年冬(27年),赤眉(mei)(mei)(mei)軍(jun)(jun)(jun)退出長安。東漢光武(wu)(wu)帝(di)劉(liu)(liu)(liu)(liu)秀(xiu)(xiu)(xiu)的(de)軍(jun)(jun)(jun)隊(dui)與赤眉(mei)(mei)(mei)軍(jun)(jun)(jun)決戰于華陰縣,赤眉(mei)(mei)(mei)軍(jun)(jun)(jun)大敗。劉(liu)(liu)(liu)(liu)盆(pen)子(zi)(zi)隨(sui)軍(jun)(jun)(jun)一路東撤,折兵損(sun)將(jiang)還(huan)剩20萬人。這時,劉(liu)(liu)(liu)(liu)秀(xiu)(xiu)(xiu)派將(jiang)軍(jun)(jun)(jun)侯進守(shou)新安,建(jian)成大將(jiang)軍(jun)(jun)(jun)耿龠守(shou)宜(yi)陽(yang),分兩路阻(zu)擊赤眉(mei)(mei)(mei)軍(jun)(jun)(jun)。次年正月(27年),赤眉(mei)(mei)(mei)軍(jun)(jun)(jun)被劉(liu)(liu)(liu)(liu)秀(xiu)(xiu)(xiu)的(de)軍(jun)(jun)(jun)隊(dui)包圍。赤眉(mei)(mei)(mei)軍(jun)(jun)(jun)派劉(liu)(liu)(liu)(liu)恭請求(qiu)投降(jiang)(jiang),說(shuo)(shuo):“盆(pen)子(zi)(zi)將(jiang)百萬眾降(jiang)(jiang)階下,何以(yi)待之。”劉(liu)(liu)(liu)(liu)秀(xiu)(xiu)(xiu)說(shuo)(shuo):“待汝以(yi)不(bu)(bu)死(si)耳(er)(er)。”于是,從食宿方面給一番優待。大部(bu)隊(dui)到洛(luo)水時,劉(liu)(liu)(liu)(liu)秀(xiu)(xiu)(xiu)讓(rang)劉(liu)(liu)(liu)(liu)盆(pen)子(zi)(zi)君(jun)(jun)臣(chen)排隊(dui)觀看(kan),對劉(liu)(liu)(liu)(liu)盆(pen)子(zi)(zi)說(shuo)(shuo):“自如當死(si)不(bu)(bu)對日,罪當應(ying)死(si),猶(you)幸上憐赦之耳(er)(er)。”還(huan)對樊(fan)崇說(shuo)(shuo):“得無(wu)悔降(jiang)(jiang)乎,今遣卿歸(gui)(gui)營,勒兵鳴鼓相攻,決其(qi)勝(sheng)負,不(bu)(bu)欲強相服也。”徐宣等(deng)叩頭(tou)說(shuo)(shuo):“臣(chen)等(deng)出長安東者門(men),君(jun)(jun)臣(chen)計劃(hua)歸(gui)(gui)命(ming)(ming)。今日得降(jiang)(jiang)猶(you)去虎(hu)口(kou)歸(gui)(gui),慈母誠歡誠喜(xi)無(wu)所恨也。”樊(fan)崇和劉(liu)(liu)(liu)(liu)盆(pen)子(zi)(zi)投降(jiang)(jiang)后(hou)被解送到洛(luo)陽(yang)。劉(liu)(liu)(liu)(liu)秀(xiu)(xiu)(xiu)讓(rang)各將(jiang)領居住洛(luo)陽(yang),賜給每人一處宅、二(er)傾田。后(hou)來樊(fan)崇因再度起(qi)義失敗而被殺。光武(wu)(wu)帝(di)劉(liu)(liu)(liu)(liu)秀(xiu)(xiu)(xiu)對劉(liu)(liu)(liu)(liu)盆(pen)子(zi)(zi)賞賜甚厚(hou),任命(ming)(ming)劉(liu)(liu)(liu)(liu)盆(pen)子(zi)(zi)為劉(liu)(liu)(liu)(liu)秀(xiu)(xiu)(xiu)叔父趙(zhao)王劉(liu)(liu)(liu)(liu)良的(de)郎中,并稱贊(zan)說(shuo)(shuo):“圣公靡聞假我風云,始順(shun)歸(gui)(gui),終然崩分,赤眉(mei)(mei)(mei)阻(zu)亂,盆(pen)子(zi)(zi)探符難(nan)盜(dao)皇器,乃食均(jun)輸(shu)。”
后來劉盆(pen)(pen)子(zi)因病雙目失明,劉秀又下令用滎陽的官田租稅(shui),來奉養劉盆(pen)(pen)子(zi)終(zhong)身(shen)。劉盆(pen)(pen)子(zi)從此靠均輸(shu)官地生活,直(zhi)到(dao)終(zhong)身(shen)。
家族成員
家世
十(shi)世祖:劉邦(漢(han)太祖高皇帝(漢(han)高祖))
九世祖:劉肥(齊悼惠(hui)王)
八(ba)世祖:劉(liu)章(城陽景王)
七(qi)世祖:劉(liu)喜(城(cheng)陽共王)
六(liu)世祖:劉(liu)延(城陽頃王)
五世祖:劉義(城(cheng)陽敬王)
高(gao)祖父(fu):劉(liu)武(城陽惠王)
曾(ceng)祖(zu)父(fu):劉順(shun)(城陽荒(huang)王)
祖父:劉憲(式侯)
父親(qin):劉萌(式(shi)侯(hou))
哥哥
大哥:劉恭
二哥:劉茂
史籍記載
范曄《后漢書》卷十一(yi)(yi)《劉玄劉盆子列傳第一(yi)(yi)》